VAN KEDİSİNDE DİL SİNİRLERİ ÜZERİNDE MAKROSKOPİK BİR ÇALIŞMA

Vel. Hil. Ocrg. (2003).19.1-2: 99·10-&

VAN KEO

isiNOE OiL SiNiRLERi OZER

iNOE MAKROSKOpiK BiR C;:ALI~MA

Zekeriya OzOdogru 1 @

GOrsoy Aksoy2

HOseyin Karadag3

A Macroscop

i

ca

l I

nvestigat

i

on o

n

t

he

To

n

gue Nerves in t

he

Van

Cat

Oze!:

au yall~ma, Van kedisinde dili innerve eden cranial sinirieri incelemek amaclyla yaplldl. Ar~tlrmada, 4 di~i 4 erkek olmak ulere 8 aOOt ergin Van kedisi kullamkll. Dilin, n. lingualis, chorda tympani. n. glossopharyngcus ve n. hypoglossus tarahndan innerve edildigi belirtendi. N. linguaJis'in, n alveolaris mandibularis ile birlikte n. mandibularis'ten I(lktlgl, m. ptery-!}OIdeus medialis iyinde 0,5 em seyrettikten sonra chorda tympani'yi alehgl ve dilin rostral 213'nCt innerve enlQi belirlendi. N. gIossopharyngeus'un 3-4 kOk halinde medulla oblongata'dan ylktlgl; n. vagus ve n. accessorius lie birtikte fOf'amen JU-gulare'den cavum cranii'yi terkenikten sonra dilin caudal 1/3'Onde sonlandlgl g6rOidO. N. hypoglossus'un. canalis n. hypog· Iossus'tan cavum cranii'yi terkenikten soma a. lingualis ile birlikte seyrederek dil kaslanna daglldlgl gOzlendi. N. faciaJis'ten on)ln alan r. digastricus'un m. digastricus'u, r. stylohyoideus'un cia m. stylohyoideus'u innerve enigi belirlendL

Anahtar Kellmeler: Van Kedisi, Kranial Sinirler, Dil

Summary: This study was perlC>m"led to determine the cranial nerves stimulating the tongue in the Van cat. For this pur-pose, aduh four female and four male cats were used. Innervation of the tongue was derived from the lingual, glos-sopharyngeal. hypoglossal nerves and the cord 01 the tympanum. The lin9ual nerve sprang from the mandibular nerve along wrth the alveolar inlelior nerve. The lingual nerve received the cord of the tympanum after coursin9 0.5 cm in the me-dial pterygoid muscle, and supplied the craniallWo-third of the tongue. The glossopharyngeal nerve arose from the medulla oblongata into three and four trunks, and terminated at the caudallhird of the tongue after leaving the cranial cavity through the jugular foramen along with the vagus and accessory nerves. The hypoglossal nerve diffused the muscles 01 the tongue by coursing together with the lingual artery after leaving the cranial cavity from the hypoglossal canal. The digastric and stylohyoid branches originatin9 from the facial nerve ran the digastric and stylohyoid muscles, respectively.

Key Words: Van Cat, Cranial Nerves, Tongue

Giri~

Van kedileri,

beyaz

uzun IUylere, (J(;genimsi

yu-varlak bir ba~, lilkj kuyrugu ~ldinde bir kuyru~ sahip, ikl gaza san. iki gOzD mavi veya bir gOzD san, blf gozD maVl olan eveil hayvanlardlr ( Ale~, 2000: Odaba~I~lu ve Ate~, 2000).

Van kedisi Ozerinde ball analomik ~ah~maJann

(AI~, 2000: Nur ve Aksoy, 2000; Nur ve An, 2000) bulunmasma ka~ln, dllin innervasyonu ile ilglli her hangi bir lileralur bilgiye rastlanmaml~llr.

N. lingualis, tav~n (Barone ve ark., 1973), rat (Hebel ve Stromberg, 1976), kedi (Getty va Godinho, 1975b: Teke, 1999) ve k6pekte (McClure, 1973; Torno ve ark., 1995) n. atveolaris inferior ile birlikte n. mandibularis'ten ylkar. Daha soma, r. sublingualis ve r. lingualis adh iki dala aynhr (Getty ve Godinho, 1975a: TecirlioQlu, 1983: Dyce ve ark., 1996). Ramus subJingualis, aglz bo~lugu tabanmm mukozasma, r. lin· Gch~ Tanhl: 17.01.2003 @:/ckcny342@hotmail.com

gualis ise dilin mukoza ve papillalanna dagllarak 500-lamr (TeciriioQlu, 1983: Grau, 1985).

Chorda tympani, kedide (Getty ve Godlnho, 1975b: Teke, 1999) canalis facialis iyinde ggl. ge-niculi'den onjin ahr. Oaha soma, cavum tympani'yi kat ederek fissura pelrotympanica yolu ile cavum tympa-ni'yi lerk eder. Cavum tympani'yi terkettikten sanra n. lingualis'e katlhr (WtcClure, 1964; McClure ve ark., 1973: Tomove ark., 1995).

N. glossopharyngeus, X. ve XI. beyin sinirlen He birlikte vagus grubunu olu~turur (Teciriio{llu, 1983: N ic-kel va ark., 1984). Sinir, medulla oblongata'nm lateral kenannda ta~a 2-3, kedi, koyun ve kecde 3-4 adal kale demeli laraflndan ol~turulur (Frewein, 1965). Bu sinir, for. jugulare'den cavum cranii'yi terkenikten sanra n. rympanicus, r. sinus carotici, r. stylopharyngeus, r. pharyngeus ve r.lingualis adh 5 dala aynhr (Grau, 1995; Oyce ve ark., 1996; Teke, 1999).

I. At:uurk UmVCf'SltCS1. VClcnncr FakultCSI. Analomi Anabllim Dah. ERZURUM 2. Kaftas On]\,crsltcsi. Vctcnncr Faktiltcsi. AnatOllu Anablhm Dah. KARS .\ YUluncli YII Unl\'crsltcsi. VClcnncr FakOitcsl. Analoml Anabllim Dah. VAN

O'lU[)()CRU, AKSQY, KARADAG

N. hypoglossus,

COk

saYlda kOk lifteri ile medulla oblongata'mn ventraf'inde hypoglossus yizgisi Oze-rinden ylkar (Tecirlio{jlu, 1983; Dursun, 2000).

Sinir, canalis n. hypoglossus'tan cavum cranii'yi ler1<:: enikten soma ( Berg, 1995) m. digastricus'un ven-Ier caudal'inin hemen alt kenannda one, a~glya

va

iye dogru seyrederek dUe ula~1r (Dursun, 2(00). A. lin-gualls lie birlikte m. styloglossus'un ventral kenannda klsa

!:>ir

sOre seyreder (McClure, 1973; Body ve ark .. 1995). M. hyoglossus ve m. hyopharygeus'un la-teralinde seyrettikten soma

it;

dil kaslan, m.

nioglossus, m. styloglossus, m. hyoglossus ve m, ge-nioglossus'a da!)llarak sonlanlr (Crouch ve laCkey, 1969; Tecirlio{jlu, 1983;

Dyce ve ark ..

1996).

Materyal

ve Metol

Bu ~1J~mada, 4 adet di~i ve 4 adel erkek olmak

Ozere 8 adet ergln Van kedisi kullanlk:ll. Materyallere genel anastezi iyin

0.5

mgtkg Xylazine HCI (Rompun, Bayer) ve ,

a

mglkg Ketamine HCI (Ketalar, Park&-Davis) im yaplldl. Kamn plhtlla~masml engeIlemek amaci ile v.

saphena

lateralis'in r. cranialis'inden 0,1

$eklil. N. lingualis va chorda tympani'nfn seyri ve dallanmasl

mglkg Heparin (5000 IU/ml) enjekte edlldi. Derin anas-teli a/tlndaki materyallere m. sternomastoideus'tan blr ensizyon yapllarak her iki tarafln a. car~lis

com-rnunis'leri aYI{Ja. Ylkanldl.

A.

carotis oommun~1en !<anln

~/tllmasl saglandlktan sonra ayrll artere bir kanul

ye~tirilerek fonnaJdehit, su, gliserin ve acid

phe-nque'len olu~n kan~lm ba~ oolgesine dogru enjekte

edildi.

Enjekte ediJen kan~lm diger taraftaki a. caroM communis'ten geldiklen sonra her iki damar da ligature edi\erek %, O'luk forma.ldehit iyerisinde saklancil. Daha sonra dilin innervasyonunu sagJayan sinirlerin orijini, seyri ve innervasyon oolge\eri diseke edilerek ortaya

yr-kankh.

EJde edilen bulgulann resimleri, COOLPIX 995 Nicen foto{lraf makinasl ile «8kildi. Bu ~1I~mada, N o-mina Anatomica Veterinaria'daki (NAV.1994) terimler esasahndl.

Bulgular

N.lingualis'in (~kiI115,7, 2fl). n. alveolaris inferior ile birlikte n. mandibularis'len orijin ald'!)1 ve

m.

ptery

-Ln. auricularis caudalis 2. n. tempornlis profundus 3. n. masticatorus 4. n. buccaIis 5. n. inguaJis 6. chorda tyrTlpaIj 7. n. lin-gualis'in. chorda tympani'yi aldlktan sonraki devam eden b6IUrrJj 6. r. sublingoalis 9. r. Mngualis 10. n. mylohyoideus A. m. stylog.-lossus 8. m. hyoglossus C. m. geniohyoideus D. elil

Van Ktdisinde Dil Sinirleri Ozerinde",

goideus medialis'in iclnde yakla~lk

1

em

roslrovenlral

yende seyreltikten sonra m. mylohyoideus ile m.

stylohyoideus araslndan ge:;:erek dil k6kOne uIa~llgl lespil OOildi. Su oolgOOe, r. sublingualis ve r. lin-goolis'e aynlarak sonlandlgl 9OzleOOi. Aynca, n.

In-gualis'e m. pterygoideus medialis ilferisinde

0,5

em

seyrettikten sonra r. communicans cum chorda

tympa-ni vasltaslyta chorda tyr1l>ani'nin katlk:llgl gOn1ldO. A. sublingualis'in (~I 1,218), aglz mukozasl ile

m.

styloglossus arasulda seyrederek ad. ge.-;en hOl -geye

va

kaslara daglldli:)l,

r,

~ngualis'in (~kiI1 ,219) ise n. linguaJis'len aynldlktan sonra m.

hyoglossus

ve m. genioglossus araslnda dil

ucuna

kadar seyretlii:)i ve dilin rostral 113'One dagllarak sonlandli:)1 belirlendi.

Chorda tympani'nin (~kiJ 116, 2111), ggl.

ge-nicoli'den orijin ahp cavum tympani'yi ge:;:erek fissura pelrotympanica yolu lie cavum tympani'yi terkeltii:)i ve

m. pterygoideus medialis ic;:erisinde rostroventral

yonde seyreltikten sonra n, lingualis'e katlldlgl gOz-lend1.

R

.

digaslricus'un,

n.

facialis'len ylktlktan sonra gl. parolis iyerisinde venlral yanda klsa bir sOre seyreltiOi

va

m. digaslricus'un caudal'lnde sonlandli:)1 tespit eclil-dL

N. facialis'in, r. digastricus'tan hernen sonra gl. pa.

rotis iyinde ventral yande seyrederek m. styloh

-yoideus'la sontanan

r.

stylohyoideus'u verdigi

be

-lirleOOi.

N. glossopha.yngeus'un (~~I 2/2, 317), 3-4 kOk

demeti halinde medulla obloogata'mn lateral ke-nanndan ylkllktan sonra

n.

vagus ve n. accessorius ile birlikte foramen jugulare'den cavum cranii'yi terkeltii:)i gOruldO, Bulla tympanica'nlO ventral'lncle r. sinus ca -rotisi'yi verdii:)i ve bu sinirin de, ventral yonde sey-rederek sinus carotis'le sonlandli:)1 lespit OOildi.

N. glossopharyngeus'un, pharynx kaslanna ve

rnukozasma dai:)llarak sonlanan r. pharyngeus'u. m.

stylopharyngeus'un Iateral'iOOe lse aynl

kasa

1-2 adel r. 5ty1opharyngeus'u verdii:)i belil1eOOi. N. glos·

sopharyngeus'lIl bu dallan verdikten sonra rost·

roventral y6nde seyrederek r. linguaJis adlnl aldlgl ve dilin caudal 113'One dagllarak sonlandli:)1 gOruldO.

N. glossopharyngeus'un cavum eranii'yi lerkettigi

bOIgede

oldu~ zaYlt olan gil. distale n. 9105-sopharyngei'nin bulundugu, gil. proximale n. glos -sopharyngei'nin ise bulunmadli:)1 tespit OOild1.

N.

hypoglossus'un (~kil 211,

315),

n. ae -cessorius'un medial'iode medulla oblongata'nln

vent-$ekJ12. N. ~ngualis, chorda tyr'rl>ani. n. hypoglossus 'Ie n. glossophatyngeus'un seyri va dallanmast

1.n. hypoglossus 2. n. glossophatyngeus 3. r. sinus carOlisi 4. r. phaIyngeus 5. r. slyloparyngeus 6. n. gIossopharyngcus'un r.

lin-goaIis'i 7. n ~ngualis 8. r. subli'lgualis 9. r. lingualis 10. n. mylohyoideus 11. chorda tympani 12. n. buccais 13. n. alveolaris in-ferior 14. n. maxjlaris 15. n. terJl>Ol'alis proflJ1dJs 16, n, masticatorius 17. ~. clistale nervi vagi 18. truncus v~ticus 19. n. accessorius A. m. styloglossus B. m. hyoglossus C. m. hyoparyngeus D. m. mylohyoideus E. m. stylopharyngeus F. m. ptery. goideus medialis G. stylohyoideum

OZIJDC>CRU, AKSOY, KARADAG

$ekj13. N. hwoglossus va

n

.

glossopharyngeus

'

un

seyri va dallaM"laSI

1. gil. dstale nervi vagi 2. lnncus vagosympaticus 3. n. laryngeus craniaJis 4. r. pharyngeus 5. n. hypoglossus 6. n. phary

-ngoesophagus 7.

n.

glossopharyngeus A. m

.

hyopharyngeus B.

styIohyoideum

C. m

.

st'y1opharyngeus

rarinden ylktlgl ve canalis n. hyJX>g1ossus vasilaslyla

cavum cranii'yi lerkenigi gOzleOOi. M. hyoglossus ve

m

.

hyopharyngeus'un Ialeral'iOOen geyerek a. lingualis

ile bir1ikte m. styloglossus'un ventral kenannda klsa bir sOre seyredip m. digastricus'un venter caudalis'inin

hemen alt kenanndan dile u~IIQI tespit edildi.

au

si

-ninn Radix fingua Ozerine ula~llklan sonra

m

.

stylog -lossus ve

m.

hyoglossus'a daQllan r. superlicialis

ile

m.

genioglossus ve m. hypoglossus arasmda seyredip dil kaslanna dagllan ramus profundus'a aynlarak son-IanellQI gOrOIdO.

Tartlfma ve Sonug

Tecir1ioQlu (1963) ite Dursun (2000), evcil memeli hayvanlarda n. glossopharyngeus'un uzerinde cavum cranii'yi terkelmeden hemen

once

gil. proximale nervi glossopharyngei, terkeniQi verde ise gil. distale nervi

glossopharyngei'nin buluOOugunu; bu ifadelenn ak·

sine, Getty ve Godinho (1975b) ile Teke (1999)

kedide

gil. proximale nervi glossopharyngei'nin bulunmadlgml

gil. dislale neNi glossopharyngei'nin

ise

oIdukya zayll

oldugunu bildirmililerdir. Elde edilen bulgular, Getty ve

Godinho (1975) ile Teke (1999)'nin kedi bildirimlerini

desleklemekle bir1ikte, Tecir1ioQlu (1983) ve Ourstrl

(2000)'un ifadeleri ile ~ma.maktadlr.

Chorda tympani'nin, literatur (MCClure, 1964: McClure ve ark., 1973; Getty ve Godinho, 1975b:

Teke, 1999; Torno ve ark., 1995) verilerine paralel 018.

-rak ggl. geniculi'den onjin aldlklan sonra cavum tympa

-ni'y; kalederek fissura petrotympanica yolu

iIe

cavum cranii'yi terkettigi ve

m

.

pterygoideus medialis du -zeyinde n. lingualis'e katlldlgl gOzlendi.

N

.

hyJX>glossus'un, n. accessorius'un medial'inde

medulla oblongata'nln ventral'ioden ylktlQI

ve

canalis n. hypoglossus vasltaslyla cavum cranii'yi lerkenikten sonra radix lingua Ozerinde r. superficialis lie r. pro-fundus'a aynlarak sonlaOOl91 lespiti, literatUr (Te -cir1ioglu, 1983; Grau, 1985; Dursun , 2000) b ll-dirimlerine uygundur.

SOnoy

olarak; dilin innervasyonunun

n.

lingualis, chorda tympani,

n

.

glossopharyngeus ve n. h ypog-lossus laraflndan yaplldlgl, ek oIarak da n. facialis'len y:lkan r. digastricus ve r. stylohyoideus'un da katklda buundugu belir1enmili'ir.

Kaynaklar

AI~, C.T. (2000). Van Kedilerinin Morlolojik

va

FiZyOIojik OzellikJeri ile

G6z

Renklerinin DagllirTllnin AI8~tIrIlmasl. [)ok.

lora Tezi. Y.Y.U. Sa9llk Bilinleri Enstiliisu.Van.

Barone. R., Pauvaux. C., Blin, p.e .. Cuq, P. (1973). Atlas D'Anotomie du Lapin. Pp: 72-n. Masson & C, E<iteurs.

120. Boulevard Saint-Germain.

Berg, R. (1995). Kopf. Gaput In: "Anguwandte und T()o

pographische Anatomie der Hausteriere-4. Auftage. Gustav

Van Kedisinde Oil Sinirleri Ourinde ...

Body, J.S., Paterson, C., Msay, A.H. (1995). A Color Alias of

Clinical Anatomy 01 the Dog & Cal.

pp

.

31·35. Mosby-Wotfe. England.

Crouch, J.E., Lackey, M.B. (1969). TeXl· Alias 01 Cat Ana·

tomy. lea Feblger. Philadelphia.

Dursun, N. (2000). Veteriner Anatomi III. Medisan Yay. An

-ka ...

Dyce, K.M., Sack, W.O., Wensing, C.J.G. (1996). The Ner-vous System In "TeXl Book of the Veterinary Anatomy"

Se·

cond Edition, W.B. Saunders Company, Philadelphia. Frewein, J. (1965). Ein Beilrag zur Kenntnis des Sensiblen Wurzelganglien des N. Glossopharingeus. ZbI. Vet. Mad. A.

6,511·519.

Getty, A., Godinho, H.P. (1975a). Cranial Nerves In "Sisson

and Grossman the Anatomy of the Domestic Animals. "Ed: Getty, A. Volume, 1, fifth edition. W. B. Saunders Company.

London.

Getty, A., Godinho, H.P.(1975b). Cranial Nerves In "Sisson

and Grossman the Anatomy of the Domestic Anmals. "Ed.: Getty, A. VokJme, 2, fifth edition. W. B. Saunders CofTl>any.

London

Grau. H. (1985). Die P~en Nerves In "Hand:>uctl dar

Vergleicheoden Anatomic clef Haustiere" Ed: EUenberger, W., Balm. H. Aeprint, 4. Springer Verlag. Bertin.

Hebel, A .. Stromberg, M.w. (1976). Anatomy of the La·

boratory Aat. The Williams·Wilkings Company. Baltimore.

Nur. LH., Aksoy. G. (2000). Van Kedilerinin K()(oocr Arterleri Ozerine Makro-Anatomik ve Subgross Bir Arru;tlrma. Y.Y.U.

Vet Fak. Defg. 11(1): 83·92.

Nur. I.H., An. (2000). Van Kedilerinde 6n Bacak Arter1,:ri Uzerine Makro-Anatomik ve Subgross Bir Arru;wma. Y.Y.U. Vet. Fak. Derg. 11(1): 93·103.

McClure. M.C. (1964). Cranial Nerves In "Miller's Anatomy of

the Dog." Ed: Howerd.

E

.

E., George,

C

.

C. Second edition. Philadelphia

McClure, RC., Dallman. M.J., Garret, P.O. (1973). Cal Ana·

tomy. An Alias, TeXl and Dissection Guide. lea &

Fe-biger.Phil~

Nickel. R., SctKJmmer, A, Seiferle. E. (1984). lehrbuch der Anatomic der Haustiere. Band: IV. Veriag Paul Parey. Berlin und Hamburg.

Intemational Committee on Veterinary Gross Anatomical N

o-mend.ature. (1994). Nomna Anatomica Veterinaria. Fourth Ed., Ithaca, New Yorl<.

Odabru;logu.

F., At8!i, C.T. (2000). Van Kedisi. 1. Baskl. SeI·

CUk Universitesi Basuoovi. Kooya.

Tecirlioglu, S. (1983). Komparatil Veteriner Anatomi ?,nir Sistemi. Ankara Univ. Vel. Fak. Yay., No: 934. Ankara Univ.

Baslmevi. Ankara.

Teke, B.E. (1999). Evcil Kedi ve Beyaz Yeni Zelanda Tav· ~nlannm III., V., VII., ve IX. Beyin Sinir1eri Uzerine

Kar

·

~llru;tlrmall Makro-Anatomik va Subgros Bir QaIl¥M. Y.Y.U.

Sagllk Bilimleri EnstitUsO. Ooktora Tezi. Van.

Tomo, S .• Nakajima, K .. Tomo, I.. Nodai. E. (1995). The Morphology and Innervation of the Lateral Pterygoid Musde