CUMHURİYET
~r
ııııiııııtım ııım m ııııım ıııııııuııııııııın ıiM iıım iin ım ııım ııu ım ıiiiııııııııııım iM M iuııııııııım E ıııı
I
T A R İ H S O H B E T L E R İ
\
llllElllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllIlimilllllllllllllllllllllllinilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllİllll
Yaz mevsiminde İstanbul
İ s t a n b u l n ü f u s u çoğald ı. Yaz m e v s i m le r i n d e bu k a la b a l ık h a lk ı n r a h a tç a d eniz e gir m es i m ü m k ü n
ol-r
L
Y a z a n :
Halûk Y. Şehsuvaroğlu
n ıu y o r m u ş . C u m h u r i y e t t e K e n d i K e n d im iz i T e n k i d s ü t u n u n d a bir yazı çıkmış, « tarih e m al ol an y a l ı lar y ıkıl sa da, h a lk k ı y ıl a r d a r a h a tç a denize girse« diye. B ana t e lefon e d e n l e r oldu .H a lk ı r a h a t ç a deniz e so k m a k v a zifesi, eski y a lı l a r ı n s a h i p le r i n e mi k a ld ı d iy e d ü ş ü n d ü m Boğaziçi kı y ı la r ı n d a hep bili ndiği gibi b ir kaç eski y a lıd a n b aşka bina k alm a d ı. B u n l a r da h a lk ı n g ü z ellik d u y g u s u n a h i ta p e tm e k te , k ü l t ü r ü n ü zen g e n le ş tir m e k te d ir . K ı y ı la r k ö m ü r, a k a r y a k ı t d e p o la r ı ve boş a r s a l a r la dolu, s o n r a ş e h rin c iv a r ı g a y e t güzel p l a j l a r l a ç ev rilid ir.
B ü t ü n b u h a k i k a t l e r g ö s te r iy o r ki İ s t a n b u l h a lk ı n ı r a h a t ç a denize s o k m a k vazifesi B e le d iy e y e ve D e v l e t e a it t ir . C i v a r p l a j l a r a sık ve u c u z v a s ı t a l a r l a h a lk ı m ü t e m a d iy e n ta ş ım a lı, B o ğ azın boş a r s a l a r ı n d a b i lh a s s a a k a r y a k ı t v e kö m ü r d e p o la r ın ı n işg al ettiğ i s a h a l a r d a ye ni p l a j l a r i h d a s etm e li. F a k a t h a y ır , h a n g i m es ele b a h is k o n u s u olsa, ilk a k la gele n şey e ld e k a la n y a lı l a r ı y ı k m a k t ır .
Biz k e n d i ö m r ü m ü z içinde Ko- ğaziçinin na sıl b ir h a r a b e y e d ö n d ü ğ ü n ü g ö r d ü k . Bizden d a h a genç o l a n l a r b iraz d a h a s a b r e d e r l e r ise d a h a b e te r in i g ö r ü r l e r . Aceleye ne lü z u m var. B ir Boğaziçi y o l c u lu ğ u n a ç ık s ın la r , m a n z a r a b ü tü n i k o r k u n ç l u ğ u ile g ö zle rin e v u r u r .
H er f ı r s a tt a y ı k ı l m a l a r ı te m e n n i e d il en y a l ı l a r : T ü r k sivil m im a r i sinin eld e k a la b i le n sön ö r n e k l e r i d ir. M e d e n iy e t tar i h i m i z i n b u son y a p r a ğ ın ı da k o p a r ıp p a r ç a l a m a k ist iy oruz. B oğaziçinin ilk b o z u lm a sı, t ü t ü n d e p o l a n ile b a ş la m ış tı. S o n r a kö m ü r d e p o l a n , a r k a s ı n d a n a k a r y a kıt d e p o l a n Boğaziçi k ı y ıl a r ın ı dol d u r d u . Bir z a m a n l a r y a y v a n y a l ı ların . n a r in k a y ı k l a r ı n süs le diği bu güzel y e r d e şimdi d e p o la r, a p a r t m a n l a r v a r. Ş e h r i n b ö y les in e içine . girm iş a k a r y a k ı t d e p o la r ın ı n ne I k o r k u n ç b i r t e h l i k e teş k il e t t i k le r i m e y d a n d a . B ir kaç yıl e v v e l Bo- ' ğ aziçinde iki a k a r y a k ı t g em isin in s ebep o ld u ğ u t e h lik e li h a ld e bu d e p o la r ın m e v c u d i y e t i g ü n ü n ko n u ! su o l m u ş tu . Ç ok y a zılıp çizildi, v a - I a d l e r v e rild i. F a k a t h e r ş eyde ol- j d u ğ u gibi a r a d a n z am an geçince : h e r şey u n u t u l u p geçti. Bu d e p o l a r ı n işgal e t t i k le r i s a h a l a r Boğaz içinin en güz el y e r le r id i r . B u r a l a r da İ s t a n b u l l u l a r ı n denize g i r m e l e ri, s e r i n le m e l e r i k o l a y l ı k la o lu r . F a k a t o n l a r a b i r e r ş a h e s e r m iş g i bi k ı y a m ı y o r u z . A r t ı k t a r i h e mal o l m u ş y a lı l a r ı y ık a lım , k ı y ıl a r ın d a y ı k a n a l ı m d iy o ru z. K u z g u n c u k t a F e t h i P aşa, B e y le r h e y i n d e H asip P aşa, Ç e n g e l k ö y ü n d e S a d u l l a h P a şa, K a n d i ll i d e K ıb r ıs lı M e h m e t P a şa, H is a r d a Z a r i f M u s ta f a P a ş a , Am cazade H ü s e y in P a ş a , K a n l ıc a d a S af fet P a şa y a l ı l a r ı n ı y ık alım . İ s t a n b u l l u l a r , r a h a t ç a denize g irs in le r, O r t a k ö y d e k , A r n a v u t k ö y ü n d e k i ve d i ğ e r y e r l e r d e k i a k a r y a k ı t d e p o l a rını k a ld ı r s a k . K u r u ç e ş m e d c k i kö m ü r d a ğ la r ın ı b a ş k a b i r y e r e ta- şısak h a lk d a h a r a h a t denize gi rerd i. A r t ı k y ı k m a k t a n ve b ö y le d ü ş ü n m e k t e n va zg e çs ek ne iyi o l a cak .
1
i
B ü t ü n b u y ık m a k isted iğ im iz b i n a l a r , m e d e n i y e ti m iz i n h ü c c e tle r id ir . B ir z a m a n l a r b ö y le nefis y a lı l a r y a p m ı ş ve o r a l a r d a y aşam ışız d iy e a l â k a ç ek e ce ğ im iz y e rd e, B o ğaziçi h a y r a n l a r i n a k ö m ü r d a ğ l a rını, a k a r y a k ı t d e p o la r ın ı g ö s te ri y o r u z g a lib a . B u n l a r d a n g u r u r d u y a n la r ım ı z da v a r. D ü n y a d a İ s t a n b u l ş e h r i k a d a r b ü y ü k p l a j l a r a s a h ip o la n ka ç şe h i r d a h a v a r d ı r . İ s t a n b u l c iv a r ın d a F l o r y a , K ilyos, Ş ile gibi h a k i k a te n m ü s t e s n a p l a j l a r v a r d ı r . B e l e d iy e b u r a l a r a h a lk ı u c u z g ö t ü r m e nin ç a r e le r i n i b u l m a l ı d ı r . D iğ e r t a r a f t a n B oğazd a A l t ı n k u m , B ü y ü k L im a n p l a j l a r ı da h a l k ı n ih ti y a c ı nı b ü y ü k ö lçü d e k a r ş ı l ı y a c a k b i r m ü k e m m e l i y e t t e d i r . F a k a t b u iki y e r g a li b a b i r m ü d d e t t e n b e ri ( y a s a k b ö lg e d ir ! . M a lte p e , P e n d i k k ı y ıl a r ı, A d a l a r h e p b u ih ti y a c a c e v a p v e r e c e k m a h i y e t t e d i r . A y rıc a I s t a n b u l u n b ü t ü n k ı y ı l a r ı n d a u f a k p l â j l a r , deniz h a m a m l a r ı da m e v c u t t u r . B e le d iy e b u r a l a r ı ı s la h e d e r v e h a lk ı ça b u k , k o l a y u c u z b i r ş e k ild e bu p l a j l a r a . u l a ş t ı r ı r ise d â v a h a l l e d ilm iş o l u r v e b i r y e r i y ı k m a y a , y a k m a y a l ü z u m k a lm a z . H a l k ın i h t i y a ç l a r ı n a , ş e h r i n g ü z e llik le r in i b o z m a d a n ç a r e b u l m a lıyız v e b u ç a r e le r i b u l m a k h e r v a k i t k o l a y l ı k la m ü m k ü n d ü r . B a his k o n u s u e d ile n eski ve t a h t a y a l ı l a r h a l k ı n i h t i y a ç l a r ı n a sed çe k e n b i r e r m u h t e ş e m m a l i k â n e de ğ ild ir. B ilâ k is b u b i n a l a r ı n h a l k e- ğ iti m in d e, h a l k k ü l t ü r ü n d e o y n ı- y acağ ı rol, y ı k a n m a k t a n çok d a h a m ü h i m d i r .
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
