T A R İ H Î
B İ R
V E S İ K A
1924 senesi mart ayının üçüncü günü hilâfetin kaldı
rıldığı gündür. Aynı gün eski halife Abdülmecit Efen
di ile birlikte hanedana mensup olanlar hudut dışı
edilmişlerdi. Bu suretle Osmaniı tarihinin son sahifesi
de kapanmış oluyordu. Biz gerek saltanatın ve gerek
hilâfetin kaldırılması hâdiselerini, tarihî resimlerle
birlikte bir vesika olarak neşrediyoruz. Aşağıdaki
satırlarda, saltanatın ilgasına karar veren Birinci Bü
yük Millet Meclisi âzasından ve eski İstanbul Şehre-
minlerinden Operatör Emin Erkul Seyitoğfu bu vakayı
anlatmaktadır. Gelecek hafta da aynı muharririn
kaleminden hilâfetin kaldırılmasını okuyacaksınız.
B
ÜYÜK zaferden biraz sonra Gazi Mustafa Kemal Pasa Ankara'ya dönmüş, Meclis müzakereleri de birdenbire hararetlenmişti.Günün birinde padişah Vahdettin'in bir Ingiliz zırhlısına sığınarak vatan haricine kaçtığı haberi Ankara'da âde ta bir bomba gibi patladı.
Eskiden bir padişah ölür veya tahtın dan indirilirse yerine veliahdi geçerdi. Tarihte hiç kaçan padişah yoktu. Şimdi ne olacaktı ?... Bunun üzerine ilk iş olarak Padişahın hal'ine ve Vahdettin' in vatan haini olarak ilân edilmesine karar verildi. Bunu takiben de hükü met şekli ile saltanat meselesinin mü zakeresine geçildi. Çarpışan fikirler arasında Millet iradesi ile meşruti sal tanat idaresi şekilleri etrafında müza
kereye devam edilmek üzere Anayasa encümeni ile şeriye ve adliye encü menlerinden seçilecek bir komisyon ta rafından keyfiyetin tetkik edilerek umu mi heyete havalesi kararlaştırıldı.
Teşekkül eden karma komisyonun toplandığı küçük encümen odasının o günkü hali şaşılacak derecede idi. Ya ni pencere içleri ile kanapelerin kor kulukları üzerine varıncaya kadar tır manmış mebuslarla dolu dolu olduğun dan nefes almakta bile güçlük çekili yordu. Saatlerce süren müzakereler başlıca iki nokta üzerinde toplanarak saltanatın hilâfetten ayrılması ve mil let iradesinin hâkimiyeti esasına isti- nadetmesi kararına varıldı. Ancak bu karara varabilmek pek de kolay ol madı. Bilhassa komisyondaki şeriye
en-BİAT M ERA SİM İ — Vahdettin kaçmış, Ankara hükümeti Mecit Efendi'yi sadece halife olarak kabul etmişti. Bu tarihî resim işte bu günlerde Mecit Efendi'ye biat edilirken çekilmiştir. Halifenin karşısındaki Birinci Millet Meclisi'nin en yaşlı âzası Sinop mebusu Şerif Bey'dir. Refet Paşa'nın arkasında Bursa mebusu ve bu yazının muharriri Operatör Emin Bey ve yaver Şükrü Bey «Şükrü Kanatlı» görülüyor.
