Vet. HiI.Oerll. (2001).17. I : 21 ·26
SIGIRLARDA LEPTOSpiROzis OZERiNDE KLiNiK VE PATOLOJiK
iNCELEMELER
Zabid Yener 'C ihsan Kele~2
Clinica
l
an
d P
at
h
o
l
og
i
ca
l
Exa
minati
o
n
s
on LcptoSI)irosis
in
Ca
ttl
e
Summary: In the present study, leptospirosis was diagnosed in a cattle flock aged between 6 months and 2 years In the
suburb of the City of Van. Seven animals were reponed 10 have been died during the infection between December 1999
and January 2000. Clinically, icterus, haemogloblnuria, fever, leucocytosis. weight loss and anorexia were OOselVed,
Histopathologically, necrotic hepatitis, haemoglobinuric nephrosis, vasculitis, haemorrhagic and catharal pneumonia. catharal enteritis, local necrosis and hemosiderosis In spleen were seen, Cenain diagnosis was based on the de· termination 01 leptospiral antigens by immunoperoxidase staining 01 sections obtained Irom liver, spleen, and kidney.
Key words: leptospirosis, cattle,
C)zet: Van merkeze bagll bir mahallede besiye allnan 50 hayvanllk sUrUde (ya~lari 6 ayllk ile 2 ya~ araslnda degi~en
Oogu Anadolu Klrmizisl danalar) leplOSpirozis saptandl. Hastallgm devam ettigi Arallk·1999 ve Ocak·2000 tarihleri araslnda beslye aJlnan stgtrlardan Tsinin 61dugu anlailldl. Hayvanlarda klinik olarak kilo kaybl, i~tahslzltk, ikterus. he· moglobinOri. ate~ ve I6kositozls belirlendi. Histopatolojik olarak: nekrotik hepatitis, hemoglobinOrik nefrozis, vaskuitlls,
hemoraji, hemorajik pnOmoni ve kalaral bronkopnOmoni, kalaral enteritis, dalakla lokal nekroz ve hemosiderOZIS gO·
rUiOO. Hastahgln kesin lanlSI karaciger, dalak ve b6brek kesitlerine uygulanan immunoperoksidaz boyamada lep-tOSpiral antljenlenn saptanmasl ile geryekleitirildi.
Anahtar kelimeler: Leptosplrozis, slglr
Giri,
Leptospirozis, insan ve hayvanlarda Leplospira Inlerrogans serovar'lannm neden oldugu spirokelal bir enleksiyondur (Maxie, 1993). Slglrfarda hastallk olu,luran en 6nemli serovarlar hardjo, pomana, ie· lerohaemorrhagiae, gnppotyphosa ve eanieola'dtr (Amelredjo ve Campbell. 1975). Haslallk hay· vanlarda akut seplisemi, hepatitis, mastilis, nefrilis ve meningitis, aynea gebelerde abort, 610 veya erken doguma neden olarak Onemli kaYlplara yol a9maktadtr (Maxie, 1993). Klinik olarak ale,. ik-terus, hemoglobinOri, hemaIDri ve hemolitik anemi ile seyreden hastallk, her ya~ grubunda, aneak 6zellikle buzagilarda ve genellikle de sonbahar ve kl~ aylannda g6rOlOr (Ametredjo ve Campbell, 1975). Leptospirozis zoonoz bir haslahk olup direkl
(venerat. transplasentaJ, sut) veya indirekt (den, aglz. sotunum. konjunktival) temasla bula,,, (Se· Ibold ve ark., 1961, /\mctrcdjo ve Campbell, 1975). 86breklerm proksimal konvolut lubuluslan lep-losplralann dogal rezervuandlr. Hastaltgl ge9irmi, veya subklinik enleksiyonlu hayvanlann uzun sure idrarla elken 91karmast hastallgll1 yaytlmaslnda onemli bir lakl6rdOr (Maxie, 1993).
TOrkiye'de ilk slgl( Jeptospirozis oiaYI 1949 yt· linda Ak((ay ve Pamuk9u (1950) taraftndan bil-Gch~ Tanhl 20.06.2000 @ . I.Ycncr@hotlnai1.com
I Y Y U. Vet Fak. PatoloJi An"hihm \),,11. VAN. :!. Y YU. Vet. Fak, I~' Ihslahklan Anabll1m Dall. VAN.
dtrilmi~tir. Ara,Unellar haslaltQI Ankara Orman C(ilt-liglnde ate,. anemi, iklerus ve hemoglobinOri semp-lomlanndan 61en bir ve bir ya,lI1dan kU9uk 3 mon· talon dananll1 bObreklerinde Lavaditi ybntemi ile
lespit elmi~lerdjr. Berkin (1982), hamsterlerde de·
neysel olarak leptospirozis olu,turarak akeiger ka· namalannll1 I,tk ve elektron mikroskobik yaptSlnl in· ceJami~lir. Bulu ve ark. (1990), Oogu Anadolu 86lgesi'nde leptospirozisin yayllt'l ve serotipleri Ozerine yaptlklan bir ((ah,mada serolojik olarak m· eeledikleri 1445 adel slQtrdan 258 (%17.8)'inin, 675 adet koyundan ise 19 (%2.8)'unun l. interrogans spp. i((in pozitif oldugunu rapar elmi~lerdir. Ozkan ve ark. (1992), sanllk ve kan i~ame semptomlan go· rillen 49 slgtrdan 8'inde ve 145 koyundan 6'sll1da kOItOrel olarak leptospirozis saptam"lardtr. Aynca Erdogan ve ark. (1993), 97 slQlr abort 16tUsOnun 2'sinden leptospiral izolal gen;:ekle~tlrmi~lerdir.
Akut d6nemi ge<;:iren hayvanlarda leptospiralar
bobreklerde yerle~erek lokal veya dilluz inlersillsyel nelrilise neden olduklan kaydedilmi,'ir (MaxJe,
1993). Kanada'da yapllan bir mezbaha
9a-It,maslnda 955 besi slQtrlndan 122 (% 13)'sinde lokal intersitisyel nefrilis saptandlgl ve bakteriyolojik olarak 35 olguda (%29) l. interrogans spp. izole edildigi bildirilmi~ (Gregoire va ark., 1987), Skilbeck
Yc~ER, KELE~
ve ark, (1988) da lokal intersitisyel nelrilisli 218 bObregin 18'inden l. hardjo izole edildigini be-hrtmi~lerdir,
Turkiye'de, slQlrlarda bugune kadar lep-lospirozis uzerine daha yok serolojik ve kOlturel ya-II~malann yaplldlgl, sadece bir ara~tlrmada patolojik bulgularm Incelendigl dikkati yekmi~tir, Lep-lospirozls'm le~hlsinin zor ve zoonoz bir hastahk 01-masl, aynca 01kemlzde de slglrlarda yaygln g6-ruldugu halde bu konuda yok az rapor bulundugundan, Van'da besi danalannda sap-tadlglmlz leptospirozis olgulannm sunulmasl uygun bulunmu~tur,
Materyal ve Metot
Bu t;:all~manm materyali, Van merkeze bagll bir mahallede besiye alman. ya~lan 6 ayllk ile 2 ya9 arasmda degi~en, D09u Anadolu KlrmlZISI da-nalardan almml~tlr. Besi sahibi 22.12.1999 tarihinde surude sanhk belirtileri ile 61en bir danaYI Patoloji Anabilim Dall'na getirmi~ ve 4 hayvanm da 61-dOgOnO bildirmi~tir. Getirilen hayvanm sistemik nek-ropsisi yapllml~, alman anemnez ve saptanan pa-1010Jik bulgulardan hastallgm leplospirozis olabllecegi du~unulmu~, daha sonraki gunlerde de hayvan sahibinden olOmlerin devam ettigi
O{l-renllml~ ve besl Venne gidilerek olen bir hayvanm daha nekropsisi yapllml~tlr. Leptospirozis'den ~up
heli 11 hayvan klinik olarak da muayene edilerek hemalolojik muayene ic;:in kan, etkenm lncetenmesi Ic;:in ise idrar almdl. idrar: Quinn ve ark. (1994)'1010 belirtti{ji ~ekilde karanllk saha metodu ite incelendi. Boylece nekropsisi yapllan 2 adel ve klinik olarak Incelenen 11 adet dana ara~lIrmanm materyalini olu~turdu. Histopatolojik incelemeler ic;:in akci{jer, karaciger, dalak, b6brek, beyin ve baglrsaklan all-nan doku ornekleri %10'luk nolral lormalin so-lusyonunda tespi! edildi. Hazlrlanan paralin blok-lardan 5~l kalmllgmda kesitler almarak hematoxylin-eosin ile boyandl. Aynca hemoglobin it;:in bObrek ke-sitlerine Amido black (Culling ve ark .. 1985) bo-yama melodu uygulandl. immunoperok-sidaz bo-yama iyin lican kit (Shandon, CadenzaTags peroxidase Kit with AEC, Np: 407300) kullanddl. Bo-yama, Ellis ve ark. (1983)'1010 metod una gere, ka-raciger, dalak ve bobrek kesitlerine uygulandl. Pri-mer antikor olarak L. grippotyphosa ic;:in hawlanan poliklonal antiserum kullanlldl.
Bulgular
Khnik Bulgular: Besi sahibinden alman anem-neze gore. haslall{jln devam eW{j1 Arahk-1999 ve Ocak-2000 larihleri arasmda, besiye ahnan slg-Irlann toplam Tsinin oldu{ju anla~lldl. Klinik olarak, ale~,
22
kilo kaybl. 19tahslzhk, iklerus. hemogloblnOn ve
!o-kositozis belirlendi. Yapllan hematolojik
In-celemelerde total IOkosil 11.400·18.700/ml
(or-lalama: 14.160ml), hematoknl degerlen ise %8·20
(ortalama: %15.2) olarak saptandl. Hemoglobinurili bir hayvandan allnan idrar brneginln sanlriluj edi· lerek karanhk saha melodu ile yapllan incelemede harekelli ve spiral yaplda leptospira elkenleri mik· roskobik olarak tespil edildi.
Makroskobik Bulgular: Nekropsi yapllan her iki olguda da benzer makroskobik degi~iklikler gez· lendi. En dikkat c;:ekici lezyonlara karaciger. b6brek ve akcig-erlerde rasllandl. Karacigerler ~i~kin, ke· narlan kOtle~mi~. gevrek klvarnda ve esmer· sanmllrak renkteydi. Kesil yuzunde c;:ok belirgin yay-gin sanmtlrak nekroz odaklan saplandl (~ekil 1).
$ekM 1. KaTaciOerin kesit yUzOnde sanmllrak n&kroz odaklarl. Salra kesesinin dolgun, ic;:erigi koyu ve kaba granOIiO oldugu dikkali yekti. Bebreklerin de ham 9i9kin ve aylk kahve renginde oldugu, aynca bOb· reklerin ust ve kesit yUzlennde serpilmi9 olarak si· yahlmhrak·kahve renkle kOc;:Ok odaklarm da bu· lundugu gozlendi (~ekil 2).
Ikinci olguda aynca bObreklenn yuzeyinden ve kesil yOzunden gorOlebilen grimtlrak renkle lokal odaklar saplandl. Akcigerlerde serpllmi~ halde, kes· kin slOlrll, 2-3 mm t;:apmda, dilfuz pele~iyel kanama odaklafl, belirgin saflmllrak renk degi~imi ve ~I~klnllk saplandl. Diger olguda aynca akclg-erin apikal 10' bunda ~i~kin, koyu klrmlzl renkle hepatize alan go-rOldu. Dalak ~i~kin, hafif at;:lk renkle ve keslt yuzu
la~kmdl. Gez konjunktivalan, aglz mukozasl, deri alII dokusu, on mideler. abomazum, ince baglrsaklar. rektum ve anus bOlgesi sanmtlrak bir renk alml~11.
SI~lrl:lrtl:1 LepIOSl'iro:t.is Olguhm OZl.!rintll.! Klinik l·t ...
Ince baglrsaklarda aynca, mukoza hiperemik, Odem!i ve sOmOksel bir eksudatla Or1OImO~IO. Me-zenlenyel lenf dOgOmleri bOyOmO~, kesll yOzleri Odemli ve hiperemikli. Kann ve gQgOs bo~lugunda
I II, perikard bo~lugunda ise 0.5 It It'ye yakln aylk klrmlZI renkle ~effaf bir transudat toplanml~tl. Sidik kesesi ~arap renginde bir idrar ile gerginle~mi~ti. Beyin ve serebel1umda hiperemi dl~lnda mak-roskobik olarak belirgin degi~iklik saptanmadl.
$ekll 2. BObrek yuzeyinde (a) ve kesil yuzunde (b) ser-pllml~ olarak siyahlmsl·kahve renkle odaklar.
Hislopatolojik Bulgular: Akcigerlerde yer yer al-veollerin eritrosit ve!veya Odem SIVISI ile dolu, in-!eralveoler septumun da hiperemik olclugu gOzlendi. Aynt eksudasyona bazl bron~iyoUerde de rastlandl (hemorallk pn6moni). Diger olguda alveotlerin 10-menlnde aynca, alveoler makrolaj ve az saylda nOlrofil
16kosIUenn, yine baZI bro~ ve bro~iyollerde de aym karakterde eksudalln bulundugu (kataral bron-kopn6moni) gOzlendi. Karacigerde yaygln periasiner koagulasyon nekrozu, ozellikle midzonal oolgelerde hidropik dejenerasyon (~kiI3), baZI hepalositlerde ve ku.yOk safra kanallannda sanmtlrak kahve renginde pigment birikimi (intrahepatik kolestaz) ve portal bOl-gelerde lenfoplazmasiter hUere infiltrasyonu belirlendi. BObreklerin proksimal konvolut tubuluslannda yer yer koagulasyon nekrozu, yak saYlda tUbuluslann 10-meninde hiyalin silindirleri ve epi!elterin si-toplazmaslnda hiyalin damlaclklan saptandl (~kiI4).
8u hiyalin damlaclklanna bazl glomeruluslann Bowman bo~lugunda da rastlandl. lntersitisyumda 6dem ve lentop!azmasiler hOcre inliltrasyonu dikkati c;:ekti. 80brek, karaciger ve dalak dokulanna uy-gulanan Levadlti boyamada leptospiral etkenlere rasUanmadl. BObrek kesillenne yapllan hemoglobin boyaslOda bazl tubuluslann sitoplazmaslOda
ser-pilml~ olarak siyahlmtlrak renkle pigment
dam-laclklan (~kil 5) ve baZI tubulus!ann 10menierinde aym renkle silindirler gOzlendi. Dalakta he-mosiderozis ve tokal koagulasyon nekrozu
be-lirlendi. Su organlarda aynca degi~ik bOyOklOklerde IOkal kanama odaklan, vaskOlitis, bazl lenfatik va venlerde tromboz saptandl. Aynca barsaktarda ka-taral enteritis, serebral hemisferlerde halil meningitis, gliozis ve kOCOk kanama odak1an tespit edildi.
$ekil 3. Karacigerde vena senlralislerin gevresinde ko· agulasyon nekrozu ve hepalosilierde hidropik de· jenerasyon. H.E.xSO.
$ekil 4. Tubuluslarda koagulasyon nekrozu ve hlyalin damlaclklan. H.E.x400.
Karaciger, da1ak ve b6brek kesitleflne yapllan immunoperoksidaz boyamada, bbbrekierin prok· sima1 lubul epitel hOcrelerinin sitoplazmaslOda va luminal yOzeylerinde (~ekil 6), intersitisyumda da makrofajlann sitoplazmaslnda leptospiral anlijenler
YEr>.ER. KELES
saptandl. Leptospiral antijenlere aynca, dalak ve
karaci~erde de sadece. makrofajlarm
si-loplazmaslnda rastlandl.
$ekH 5. Tubulustarda siyahlmtlrak renkte hemoglobin
pigmenti. Amido black X320.
;ro
.
"
.
,
.
,
.
,
.
•
•
,
$ekil 6. Tubul epitel hQcrelerinin luminal yOzeyierinde
lep-tospIral antljenler. Immunoperoksidaz-Hematoksilenx200.
Tartl;;,ma ve Sonulf
Olkemizde, yapllan serolojik «;all~malarda lep-tospirozis'in yaygm oldutlu. aneak bu konuda
pa-tolojik yall~malann az oldugu dikkal yekmektedir. Bu durum: hastaltgm lanlsmm bilinen klasik
me-tollarla
zor
ve yava~ olmaslna baglanabilir.Leptosplrozls'm khnik olarak te~hisj semp-lomlann speslflk olmamasl ve diger haslaltklann
belirtllen lie kolayhkla kafl~abilmeslnden dolaYI
zor-dur (Rlenhard, 1951), Bunun nedeni olarak bak-24
teriyolojik lantnm etken izolasyonu ve
Iden-tilikasyonu ile mumkun oldugu, aneak kullurun Zor ve birkay ay gibi uzun zaman gerektirdigi ve yO~u kez de ba~anlt olamadlgl vurgulanml~tlr (Ainsworth ve ark., 1965). Aynca etkenin yok hassas oldu{J'u ve kolayllkla Ylklmlanabildigi, bu nedenle kan, idrar ve
dokularda etkeni saptayabilmek iyin doku 6r
-neklerinin
taze
olmasl gerektigi ilade edilml~lir(Maxie, 1993). Histolojik kesillerde leptospiral an
or-laya koymak iyin kullanllan klasik metodun
gu-mO~leme (Levaditi, Warthin Starry) oldugu, lakat bu
melodun spesifik ve duyarll olmadl~1 kaydedilmi~tir (Murphy and Jensen, 1969). Bununla birlikte im
-munoftoresans melodun leplospiralan saptamak iyin spesifik ve duyarll oldugu (Maestrone, 1963), ancak immunperoksidaz (Ellis ve ark., 1983.
Scan-ziani, 1991) ve immunogold silver (Skilbeek and
Chappel, 1987) boyama tekniklerinin rutin olarak haZiflanan paralin blok kesitlerde leptospiral
an-lijenleri belirleyebildigi iyin tercih edildigi
bil-dirilmektedir. C;all~mada, Bakteriyoloji Anabilim Dah'nda leptospiral kullur iyin yeterli olanaklar
01-madtgmdan ekim yapllamaml~ltr. Ancak aynl
sQ-rude hemoglobinQrili bir hayvandan altnan idrar
6r-neginin santrifuj edilerek karanltk saha metodu
(Quinn ve ark., 1994) ile yaptlan incelemeslnde
ha-rekeW ve spiral yaplda etkenler mikroskobik olarak
tespit edilmi~tir. Doku omeklerine yapllan Levaditi
boyamastnda etkenler saptanamaml~ ve bunun,
do-kulann taze olmamasl ile ilgili olabilece~i
dO-~QnQlmQ~tur. Hastaltgtn kesm te~hisi ancak
ka-(aeiger, dalak ve b6brek dokulanndan hazlrlanan
paralin blok kesitlerin immunoperoksidaz
bo-yamaslnda (IP) leptospiral antijenlerm be-lirlenmesiyle geryekle~tirjlebjlml~tir,
Rienhard (1951), leplospiremi devresinde
lep-tospiraJann kan ve kanl liltre eden organlardan
(ka-raciger, dalak ve bObrek) izole edilebllecegJ, daha
son-raki d6nemlerde ise etkenlerin bObreklerde Iokalize olduklan ve izolasyonun bObreklerden yapllabilecegml,
Seibold ve ark. (1961) da akut ve subakut nelritlsli
bObreklerde leptospiralann tespil edilebildit/inl, aneak iler!eyen subakul ve kronik dooemlerde, lenfosltlk 10-filtrasyonun ba~lamasl ile blr!ikte elkenlerin
YI-klmlandlt/lnl bildirmi:?lerdir. Amelredp ve Campbell (1975) ise enfeksiyona ka~l humoral cevap olu~ tut/unda etkenlerin yoQunlugunun Ylklmlandlt/lnl, aneak bobrek tubuluslan gibi antikol1ann Iyi niifuz
et-medigi bOlgelerde etkenin yogalmaya devam enigmi belirtmi~lerdir. Thompson ve Manktelow (1989) da en-feksiyondan hemen sonra olen hayvanlarda renal
In-tersilisyum ve kan damarlannda yOk saylda etkenler
gorDlurken, daha
uzun
sure ya~ayan hayvanlardarast-SIj!:lrlarda I.eplospirozis Olgulan OJ;erinde Klinik "e .. ,
laochglol, bunun da glomerUler 'iltrasyonun nefronun all klSlmlanna Indlkce kompzisyonunun deQ~mesi
sonucu IeplospiraJan Ylklmlamaslyla ilgili Olabilecegini ilen surmu~lerdir, Sunulan olgularda dalak. karaciger
va bObrek kesilleri IP teknigi ile incelen~ ve
bOb-reklerin proksimal konvolul lubuluslann epitellerinin
srtoplazmaslnda ve lumene bakan yUzeylerinde lep-tospiral antijenler 1910 belirgin poZlli! reaksiyon sap-tanlrken, dalak ve karaclger kesitlerinde sadece
mak-rolajlann sitoplazmaslnda leptospiral antijenler belir1enebilmi~lir. BObreklerde leptospiral antijenlerin saplanan bu 10kalizasyonlannIO daha 6nceki ara~
IlfIcllann (Ellis ve ar1<., 1983, Scanziani ve ark., 1989,
Scanziani, 1991) bulgulanna benzer oldu!:iu
g6-nJlmU~, aneak Pereira ve ark, (1997)'1010 bu 10·
kalizasyonlara ilaveten sapladlgl lubuluslann IOmeni ve kapillar damar endolel hOcrelerinde leptospiral an-tilenlere sunulan cah~mada rastlanmaml~tlr. Scan· ziani (1991), bObreklerde leptospiral etkenlerin ve
el-kHenmi~ lubuluslann e~it daglllmi olmadlglOdan bObreklerin far1<11 bOlgelerinden hazlrlanan yOk saYlda blogun incelenmesi durumunda IP boyamanlO
du-yarllhglOlO arttmlabilecegini vurgulaml~hr.
in-celenebilen literatOrlerde hayvanlarda karaciger ve
dalakta leptospiral antijenlerin saptanchglna ili~kin bir raporun bulunmadlgl, aynca slglnarda leptospiral
nef-fllislerin IP boyama teknigi ile incelenmesi
ko-nusunda yOk az cah~manin (Scanziani. 1992)
bu-lundugu dikkali yekmi~tir,
Ulkemizde en yayglO gorOlen L interrogans
serovarlO L grippotyphosa oldugu kaydedilmi~tir
(Ula~ ve Alver, 1973, Bulu ve ErgOn, 1987).
im-munohistokimyasal olarak serovarlar araslOda kros reaksiyonlar bulundugu belirlilmi~lir (Ellis ve
ark., 1983). Serogrup veya serovarlann iden-II'ikasy6nunun fC}rkh spesilik poliklonal
an-liserumlarlO son dilusyonda (Ellis ve ark., 1983)
veya monoklonal antikorlann (Ainsworth ve ark" 1985) kullanllmasl ile belirlenebilecegi bildirilmi~tir. yah~mada L. grippolyphosa iyin hawlanan
po-IiklonaJ antiserum kullanllml~, ancak kesin iden-tilikasyon yapllmaml~hr.
Sun ulan olgularda akcigerlerde kanama ve edem, karacigerde periasiner koagulasyon
nek-rozu ve hidropik dejenerasyon, portal alanlarda
lenfoplazmasiter hOcre infiltrasyonu, dalakta lokal nekrOI odaklan, aynca bu organlarda vaskOlitis, kanama, lenlalik ve venlerde lromboz mikroskobik olarak en dikkat yeken lezyonlardl. Bu bulguJann bazl ara~tlnciiarin (Akyay ve Pamukyu, 1950:
Bur-din, 1963: Amelredjo ve Campbell, 1975; Jones ve
Hund, 1990; Maxie, 1993) leplospirozis'de
bil-dlrdikleri ile benzer oldugu gezlenmi~lir. Akut lep-lospirozis'de bObreklerin ~i~kin ve koyu renkte
01-dugu, daha sonraki d6nemlerde yOk saylda kOyuk
hemorajik odaklarla bezenmi~ biT gorOnOm aldlgl,
subakut donemde ise ozellikle korteksle daha az olarak da medullada grimtlrak renkle yok saylda odaklann olu~lugu bildirilmektedir (Maxie, 1993).
Mikroskobik olarak ba~langlyta, tubulus
epl-lellerinde hidropik dejenerasyon, deskuamasyon,
nekroz, lubuluslann 10meninde hiyalin silindirleri, in-lersitisyumda lenfoplazmasiter hOcre infiltrasyonu,
subakut ve kronik donemlerde bazl tubulus epi-tellerinde atipik lokal rejeneralil hiperplazl, sinsityal
ve yok yekirdekli dev hOcrelerinin olu~tugu kay· dedilmekledir (Maxie, 1993). Sunulan olgularda bobreklerin Ost ve kesit yuzlerinde sapia nan betirgin siyahlmtlrak-kahve renkli odak ve yizgilerin, yapllan mikroskobik incelemelerde, epitellerinde yogun pig
-ment birikimi ve 10menierinde hiyalin sitindirleri alan dejenere veya nekrotik tubuluslar oldugu saplandl.
Tespit edilen diger makroskobik ve mikroskobik lez
-yonlarlO literatOr verileri (Had low and Sionner,
1955; Burdin, 1963; Maxie, 1993) ile benzerli{ji
go-rOlmO~, ancak tubulus epitellerinde atipik lokal re-jenerati' hiperplazi, sinsityal ve yok yekirdekli dev hOcrelerine rastlanamaml~tlr.
Leptospirozis'de renal lezyonlann patogenezisi
konusunda yapllan deneysel yall~malarda bob·
reklerdeki dejeneralil ve nekrotik degi~ikliklerin olu
-~umunda; Sitprija ve ark. (1980) ile Arriaga ve ark. (1982), damar ve damar endolel hucre hasan,
per-meabilite artl~1 ve hemoraji sonucu olu~an hi
-povoleminin sorumlu oldugunu. Thompson ve
Manklelow (1989) da leptospiral toksinler ya da hi
-povolemi ve renal hipoksinin elkili olabiJecegini be
-lirtmi~lerdir. Thompson ve Manktelow (1989) aynca. intersilisyel mononOkleer hOcre infiltrasyonunun la-gosilozls, antikor Oretimi ve hOcresel bagl~lkllgl sag-ladlglOl kaydetmi~lerdir. Berkin (1982), hams·
lerlerde yaptlgl deneysel leptospirozis ~all~maslnda
akciger kanamalannln. kapillar damar andotel hOc
-relerinde leprospiral toksinlerin elkisiyle olu~an rup
-tur ve ylklmla ilgili olabilecegini bildirmi~tir. Brito ve ark. (1997) da kalp ve damar lezyonlannlO; lep
-lospiralann Ylklmlanmaslyla serbest kalan 10ksinJer,
enzimler ve/veya antijenik Orunler ile bakteriyel mig· rasyon sonucu oJu~abilecegini belirtmi~lerdir. . insan leplospirozis'inde meningitisin slkllkla g6 -rOldOgO, hayvanlarda ise bu konuda yok az rapor
01-dugu, ancak serebral hemoraji, gliozis ve vaskOlillS kaydedildigi bildirirmi~tir (Amelredjo ve Campbell,
1975). Olgulanmlzda serebral hemislerlerde hafif
meningitis, gliozis ve kOyUk kanama odaklan sap
-lanml~tlr.
Sanuy olarak; leptospirozisin klinik ve palolojik bulgulannlO spesilik ve patognomik olmamasl. bi
-YE\ER, KELE~
linen klasik melotiar ile de elkenin tzolasyon 'Ie de-monstrasyonunun zor 'Ie guvenilir olmamastndan, ozellikle de ~Opheli materyalin taze olmadlQ:1 du-rumlarda, IP boyama lekniQ:inin rutin olarak kesin Ian Ida kullantlabtlecegi kantstna vartlmt~tlr.
Kaynaklar
Amsworth, A., Lester. T. l., Capley, G. (1985). Monoclonal
antibodies to Leptospira interrogans serovar Pomona, Can.
J. Comp. Mad., 49, 202-204.
~y, ~., Pamuk9u, M. (1950). Yurdumuz slgn1annda
lep-tospirosis oIaylart. Turi<. Vet. Hek. Oem. Oor9., 49-SO,
319-329.
Amalredjo, A., Campbell. R. S. F. (1975). Bovine 1ep-tospirosis. Vet. Bul., 43, 875-882.
Arriaga, A. J. D., Aoctla, A. S., Yasuda, P. H., Brito, T. (1982). MorphofunclJonal patterns of kidney InlllfY in lhe ex-perimental leptospirosis of the gU9n1a PI9 (l. ie-terohaemo«hag.ae). J. Path., 138, 145-161.
Berktn. ~. (1982). Hamsterterde deneysel leplospirozis'te
(Lgnppotyphosa) akCJQer kanamalanmn ~Ik ve etektron mik-roskobik Incelenmesl. A.
O
.
Vet. Fak. [)erg., 29, 188-205. Bnlo. T.. MoraIS, C. F., Yasuda, P. H., Lance/lotti, C. P., Hoshlno-Shlmizu. S .. Yamastllro, E .. Ferretra Alves, V. A.(1997). Cardiovascular involvement in human and
ex-penmental leptOSpirosis: pathologic findings and im-munohistochemical detectioo of leptospiral antigen. Ann.
Trop. Mad. Paras~oI., 81. 3. 207-214.
Bulu, A. A.. Ergun. O. (1987). Yurdumuz sl91r
lap-tosprrozisine ka~1 etkin bir .a~1 hazll1anmasl Uzerine
ye-h$fT1alar. Etlik Vet. Mikrob. Derg., 6. 1.23-24.
Bulu. A. A., Dorterler, A., 6Zkan, 0 .. HO!llurlc:. F. (1990).
DoQu
Anadolu'nun bszl illerinde (Kars. Artvin, Gum~ane, Erzurum) slglr ve koyunJarda IeptospitOSlS vakalan. yaylh!ll'Ie sero t~ri Uzerine ara~ltrma. Etlik Vet. Mikrob. Derg., 6, 6,49-60.
Burdin, M. L (1963). Renal histopathology of Leptospirosis caused by leptospira gnppotyphosa In farm ammals In Kenya. Res. Vet Sci., 4, 423-429.
Culhng, C. F. A., Allison, R. T., Barr. W. T. (1985). -caluLar pathology technique~, 4 rd ed., Butt8fWOrths, London.
Ellis. T. M., Robelrson, G. M .. Hustas, L And Ktrby, M.
(1983). Detectron of leptosplres In tISSue using an im-munoperoxidase stalnn19 procedure. Aust. Vet. J .. 12, 364· 367.
Eroogan. I., Gure/. A., Telon, C., Uyanlk. F .. Bllgel, A.
(1993). Trakya bOlgesinde koyun, k~t va slglrtarda bak·
leriyel abortlann tespiti ve daglhml. Pendik Vet. Mikrob.
Derg., 24, 23-35.
Hadlow, W. J., Stoenner, G., (1955). Histological findings in cows naturally infected with leptospira pomona. Am. J. Vet. Res., 16, 45-56.
Jones, T. C .. Hunt, A. D. (1990). 'Veterinary Pathology", 6th
Ed. 471-472.
Gregoire, N., Htggtrls, A.. RobnlSon, Y. (1987). lsolahon of IeptOSpires from nephn11C ktdneys 01 beef cattle at slaughter.
26
Am. J. Vet. Res., 48, 370-371.
Maestrone, G. (1963). The
use
ofan
mproved flUOfescentantibody procedure in the demonstration of Ieplosp1ra In am·
mal tissue. Can. J. Comp, Mad. Vel. Sci., 27, 108-112.
Maxie, M. G. (1993). The Unnary System. In. 'Pathology of
DomestIC Animals', Eds. K.v.F. Jubb, P. C. Kennedy and. N.
Palmer. Vol. 2. 4rd Ed., pp. 447·538. AcademIC press. Inc.,
San Diego.
Murphy, J. C., Jensen, A. (1969). Expenmental pathogenesis
of leptospiral abortion in cattle. Am. J. Vet. Res., 30, 703·713.
6zkan, 0., OMerter, A., HOljtUrk, F. (1993). Erzurum iii ve
yO-resinc\eki slQlr ve koyunlarda sanhk 'Ie kan ~me
semp-tomlanyLa seyreden hastallklarda Clostridium oedematrens.
Leptospira
va
kan protozoonlanntn InstclenSinin behrlenmesi.Etlik Vet. Mikrob. Derg., 7, 4. 97-104.
Pereira, M. M., Andrade, J., Lacerda, M. D., Batoreu. N. M ..
Marchevsky, R. S., ROOro des Santos. R. (1997).
De-monstration of leptospiral anttgenS on tISSUeS using
m0-noclonal antibodies and avidin-biotrn peroXIdase staining. Exp. ToXlCOl. Pathol., 49, 6, 505·511.
Quinn, P. J., Carter, M., Markey. B. K.. Garter, G. R (1994).~Clinical Veterinary Microbiology". WoHe PlbIishing,
London, England.
Reinhard. K. R. (1951). A cllnreal palhologlcal study of
ex-perimental leptospirosis In calves Am. J. Vet. Res., 12. 282-291.
Scanzianl, E. (1991). Comparisoo between specific
im-munoperoxidase staining and bactariological culture in the
di-agnosis of renalleplospirosis 01 pigs. Res. Vet. Sci., SO.
229-232.
Scanziani, E.. Grieco, V., Tagliabue, S., Mortanno, P .. Salvi,
S. (1992). Infezlone cia leptospira Interrogans
e
nelnteIn-terstiziaJe nel bovlno. Set. Vet., 33, 1009-1015.
Scanziani, E., Sironl, G., Mandelli, G. (1989).
Im-munoperoxidase sludies on leptOSPiral nephntlS of sWine.
Vet. Path., 26, 442-444.
Seibokt, H. A., Herbert Keech, B. S., Bokelman. D. l. (1961).
Subclinical IeptOSPltOSlS among cattle (HislopathologlC and serologic stlrlj). JAVMA, 138,424-430.
Sitpn)8, V., Pipatanagul, MertowidjoJO, K., Boonpud<navig, V., BoonpucknalllQ, S. (1980). Pathogenesis of renal tisease III leptospirosis: dinical and experimental stucies. Kictley
In-temational, 17,827-836.
Skil:leck. N. W .• Forsyth, W. M., Dohnt, M. (1988). Bovlne leptospirosrs: Microbiological and histological findings in cattle
at slaughter. Aust. Vel J., 65, 73-75.
Skibeck, N.w., Chappel, R. J. (1987). Immunogold SIlver s ta-Ining for visualition of leptospiras In hlSlo1ogiC secbons. J. Clin.
Microb., 85-86.
Thompsoo, J. C .• Manktelow, B. W. (1989). PathogeneSIS of
renal lesions in haemeglobinaemic and
non-haemeglobinaemic leplospirosis. J. Comp. Path., 101, 2,
201-214.
Ula~. H., Alver, H. (1973). Bati Anadolu ve Trakya'da Sl' glrlarda leplospira insidensi 'Ie etken izolasyonu Uzerine ara~
