ÖZET
AMAÇ : Akut pankreatit hala önemli bir patoloji-dir. Bu çal›flmam›zda akut pankreatit nedeni ile tedavi etti¤imiz hastalarda ciddi pankreatit gelifli-mine gösterebilecek inflamatuar mark›rlar ve bio-kimyasal parametreler retrospektif olarak ince-lendi.
GEREÇ VE YÖNTEM : May›s 2011 ile Ekim 2011 tarihleri ars›nda akut pankreatit tan›s› alan 52 hasta retrospektif olarak incelendi. Hastalar BT ciddiyet indeksine göre hafif ve ciddi pankrea-tit olarak 2 gruba ayr›ld›. Hastalar›n yafl,cinsiyet, Laboratuar ve görüntüleme yöntemlerinin sonuç-lar›, ,hastanede yat›fl süreleri, morbidite ve mor-talite sonuçlar› topland›.
Sonuçlar SPSS 17 istatstik program›nda de¤er-lendirildi.
BULGULAR: Retrospektif olarak incelenen 52 hastan›n 39’u kad›n ve 13’ü erkekti.
Hastalar›n yafl ortalamas› 56.8±17.2 (19-97
ara-s›) idi. Hastalar›n 30’u hafif (BT indeksi A-B-C), 22’si ciddi (BT indeksi D-E) olarak s›n›fland›-r›ld›. CRP de¤erleri ciddi pankreatit grubunda da-ha yüksek olmas›na ra¤men istatistiksel olarak anlaml› de¤ildi. A¤›r pankreatit grubunda Lökosit say›s› ve serum glukoz de¤erleri hafif pankreatit grubuna göre istatistiksel olarak anlaml› derece-de yüksek olarak bulundu. ( p= 0.006 ve p= 0.009).
SONUÇLAR: Bu çal›flma ciddi pankreatitli hasta grubunda lökosit say›m› ve kan fleker düzeyleri-nin hafif pankreatitli hastalara göre anlaml› ola-rak yüksek seyretti¤ini göstermifltir.
Bu laboratuar testleri pankreatitli hastalar›n prog-nozunu balirlemede yard›mc› olabilir.
THE VALUE OF INFLAMMATORY MARKERS AND BIOCHEMICAL PARAMETERS IN ASSESSMENT OF SEVERITY OF ACUTE PANCREATITIS
ABSTRACT
OBJECT‹VE : Acute pancreatitis is still an
impor-AKUT PANKREAT‹T C‹DD‹YET‹N‹ BEL‹RLEMEDE ‹NFLAMATUAR
MARKERLAR ‹LE B‹YOK‹MYASAL PARAMETRELER‹N DE⁄ER‹
Bülent KAYA1, Bar›fl SANA2, Ali Kemal TAfiKIN3, Mehmet Kamil YILDIZ1, Cengiz ER‹fi1,
R›za KUTAN‹fi2
1. Haydarpafla Numune E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi, Genel Cerrahi Klini¤i 2. Ba¤c›lar E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi Genel Cerrahi Klini¤i
3. Düzce Üniversitesi T›p Fakültesi Genel Cerrahi A.B.D. Y
tant pathology. In this study, we analyzed retros-pectively the predictive value of inflammatory markers and biochemical parameters for develo-pement of severe pancreatitis.
METHODS: Fifty-two patients with diagnosis of acute pancreatitis were retrospectively studied in between May 2011 to October 2011.The pati-ents were separated in two groups according to CT severity indexs as mild and severe pancreati-tis. Data about patient’s age,gender, laboratory and imaging results ,duration of hospitalization, morbidity and mortality rates were collected. The statistical analysis was performed with SPSS 17 program.
RESULTS: There were 39 women and 13 men patients. The median age was 56.8±17.2 (Ran-ge:19-97). There were 30 mild and 22 severe pancreatitis. Although CRP value was
higher in severe pancreatitis it was not statisti-cally meaningful. The leucocyte count and gluco-se level were statistically higher in gluco-severe pan-creatitis group (p value=0.006 and p value=0.009 respectively)
CONCLUSION : This study demonstrated that leucocyte cound and glucose level can be pre-dictive laboratory tests for severe pancreatitis.
G‹R‹fi: Akut pankreatit acil prati¤inde s›krastla-nan bir patolojidir. Hastalar›n
bönemli bir bölümü hastane ya-t›fl› sonras› konservatif yakla-fl›mla baflar›l› bir biçimde teda-vi edilir. Akut pankreatit olgula-r›n yaklafl›k % 10-20’sinde cid-di pankreatit cid-diye bilinen peri-pankreatik ve sistemik kompli-kasyonlar›n görüldü¤ü klinik tablo ile karfl›lafl›lmaktad›r1.
Pankreatit ciddiyetini belirleme-de çeflitli yöntemler kullanul-m›flt›r. Bunlar içerisinde Ran-son kriterleri, Glascow ve Apac-he II skoru, bilgisayarl›
tomog-rafi (BT) ciddiyet indeksi yayg›n olarak kullan›l-m›flt›r2-5. Bu kriterlerin hçbirisi alt›n standart
ha-line gelmemekle birlikte
yayg›n olarak kullan›lmaktad›r. Bu çal›flmam›zda akut pankreatit nedeni ile tedavi ve takip etti¤imiz hastalarda pankreatit ciddiyetini ortaya koymada inflamatuar mark›rlar›n ve biyokimyasal paramet-relerin de¤erini ortaya koymaya çal›flt›k.
GEREÇ VE YÖNTEM
May›s 2011-Ekim 2011 tarihleri aras›nda acil cer-rahi servisinde akut pankreatit tan›s› ile tedavi ve takip edilen 53 hastan›n dosyalar› retrospektif olarak incelendi. Hastalar›n akut pankreatit tan›-s›, epigastrik, üst kar›n bölgelerinde a¤r›, serum amilaz de¤erlerinin normalin 3 kat›ndan fazla ol-mas› ve bat›n ultrasongrafi/Bilgisayarl› tomogra-fide (BT) pankreatitle uyumlu görünümlerin tes-piti sonras› bu kriterlerin en az ikisinin varl›¤› ile kondu. Hastalar akut pankreatit tan›s› sonras› konservatif tedaviye al›nd›. Intravenöz s›v› deste-¤i, analjezik ve anti-emetik ilaçlar tedavinin teme-lini oluflturdu. Kusma flikayetinin ön planda oldu-¤u hastalarda nazo-gastrik sonda uyguland›. Hastalar›n lokal komplikasyonlar› BT ile teflhis edilip takip edildi. BT ciddiyet endeksi, pankreatit fliddetini belirlemede kullan›ld› (Tablo 1). Hasta-lar BT fliddet endeksine göre hafif pankreatit ve ciddi pankreatit olmak üzere 2 gruba ayr›ld›lar. Tüm hastalar›n yafl,cinsiyet, laboratuar ve görün-tüleme yöntemlerinin sonuçlar›, hastanede yat›fl
süreleri, morbidite ve mortalite sonuçlar› toplan-d›. Sonuçlar SPSS 17 istatistik program›nda de-¤erlendirildi.
SONUÇLAR
Çal›flmaya kat›lan toplam 52 hastan›n 39’u kad›n ve 13’ü erkekti. Hastalar›n yafl ortalamas› 56.8±17.2 (19-97 aras›) idi. Hastalar›n 30’u hafif (BT indeksi A-B-C), 22’si ciddi (BT indeksi D-E) olarak s›n›fland›r›ld›. Ortalama hastanede yat›fl süresi 5.8 ± 4 gün (1-25 ) olarak bulundu. Bilier pankreatit nedeni ile takip edilen hastalar›n 16’s› 4 hafta ile 4 ay aras›nda geçen süre sonras›nda kolesistektomi ile tedavi edildiler. Çal›flma grubu-muzda sadece bir hasta multiorgan yetmezli¤i nedeni ile yo¤un bak›m ünitesinde kaybedildi. Bu hastada lökosit,CRP ve glukoz de¤erleri normal-den yüksekti. ‹ki hasta nekrotizan pankreatit, bir hasta ise psödokist geliflimi nedeni ile takip edil-di.BT ciddiyet indeksine göre s›n›fland›r›lan has-talar›n 30’unda hafif pankreatit, 22’sinde ciddi pankreatit tespit edildi. Hafif pankreatit grubunda yafl ortalamas› 56.7 ± 2.8 ve a¤›r pankreatit gru-bunda yafl ortalamas› 57.0 ± 4.3 olarak bulundu. Ortalama hastanede yat›fl süresi hafif pankreatit grubunda 5.2± 0.6 ve a¤›r pankreatit grubunda
6.6 ± 1.1 idi. ‹ki grubun inflamatuar mark›r ve biokimyasal parametre sonuçlar›n›n karfl›laflt›r›l-mas› Tablo 2 ve Tablo 3’ de gösterilmifltir. A¤›r pankreatit grubunda Lökosit say›s› ve serum glu-koz de¤erleri hafif pankreatit grubuna göre ista-tistiksel olarak anlaml› derecede yüksekti ( p= 0.006 ve p= 0.009).
TARTIfiMA
Son y›llarda akut pankreatit tan› ve tedavisinde ciddi geliflmeler yaflanm›flt›r. Resusitasyon tek-niklerindeki yenilikler, yo¤un bak›m ünitelerinde takip ve tedavinin kolaylaflmas› pankreatite ba¤-l› morbidite ve mortalitede düflmelere neden ol-mufltur6. Pankreatit cididyetinin belirlenmesi
prognoz aç›s›ndan önem tafl›r. Hafif pankreatit nedeni ile takip edilen hastalar›n›n büyük bir ço-¤unlu¤u spontan olarak konservatif tedavi ile iyi-leflir. Ciddi pankreatit hastalar›nda komplikas-yonlar daha s›kl›kla görülür ve mortalite oranlar› daha yüksektir. Birçok çal›flma pankreatitin özel-likle ilk 3 gününde pankreatit ciddiyetin belirlen-mesini önerilmektedir7-10.
Pankreatit prognozunu belirlemede birçok kriter kullan›lm›flt›r. ‹lk kez 1974 y›l›nda Ranson skoru bu amaç oluflturulmufltur11. Ranson skorunun
ta-mamlanmas› 48 saatlik bir sü-re gesü-rektirmekte ve yaklafl›k %70-80 duyarl›l›k oran›na sa-hiptir. Son y›llarda daha komp-leks bir skorlama sistemi olma-s›na ra¤men APACHE II skoru özellikle yo¤un bak›m ünitele-rinde pankreatit s›n›flamas›nda kullan›lmaktad›r12-15. APACHE
II skoru ilk 24 saatte sonuç ve-ren ve takiplerde kullan›labilen bir skorlama sistemi olarak önemlidir. Ranson skoru baflta olmak üzere di¤er skorlama sistemleri ile karfl›laflt›r›ld›¤›n-da APACHE II skoru % 69 ola-rak belirlenen ve en yüksek po-zitif prediktif de¤ere sahip skor-lama sistemidir16.
tah-min etmede çeflitli inflamatuar mark›rlar› kullan›lm›flt›r16-21. Bunlar içerisinde CRP
günümüzde en yayg›n kullan›lan tetkiktir. Neoptelemes ve ark. baflvuru s›ras›nda CRP de¤erinin ? 150 mg/dL olmas›n›n ciddi pankreatitin bir göstergesi olabilece-¤ini göstermifltir. CRP de¤erinin özellikle semptomlar›n bafllam›s›ndan 48 saat sonra yap›lan ölçümlerinin prognoz aç›-s›ndan de¤erli oldu¤u ifade edilmifltir. Bi-zim çal›flmam›zda hafif ve a¤›r pankre-atitli hasta gruplar› karfl›laflt›rld›¤›nda CRP de¤eri a¤›r pankreatitli hastalarda di¤er gruba göre yüksekti. Ancak bu yük-seklik istatistiksel olarak anlaml› de¤ildi. Çal›flmam›zda CRP de¤erlerinin tamam› semptomlar›n bafllang›c›ndan 48 saat sonra al›nm›fl de¤erler de¤ildir. Bu durum CRP de¤erleri yüksekli¤inin istatistiksel olarak anlaml› olmay›fl›n› aç›klayabilir. Son y›llarda akut pankreatit prognozunu tahmin etmede tek prognostik faktörler üzerinde de durulmufltur. Altm›fl befl yafl üzeri, lökosit say›m›n›n 13 000 mm? ve üzeri olmas›, serum albumin de¤erinin 2.5 mgr/dLve kalsiyum seviyesinin 8.5 mgr/dLalt›nda CRPde¤erinin 150 mgr/ dL üzerinde olmas› ciddi pankreatit için risk faktörleri olarak belirtilmifltir16.
Akut pankretait hastalar›n belli bir bölümünde glukoz intolerans› geliflebilir. Pankreas dokusun-da meydokusun-dana gelen inflamasyon ve fibroz bu geli-flimin sebebi olabilir. Meek T ve ark. baflvuru es-nas›nda kan flekerinin 150 mgr/dL üzerinde ol-mas›n› ciddi pankreatit ve pankreatite ba¤l› komplikasyon geliflimi için risk faktörü olarak be-lirlenmifltir22. Kasimu H ve ark. 58 pankreatitli
hastay› inceledikleri çal›flmada Ranson, modifiye ‹mre ve Apache II skorlar› ile kan fleker düzeyle-rini karfl›laflt›rm›fl, kan fleker seviyesinin akut pankreatitde tek
bafl›na bir prognostik kriter oldu¤unu ifade etmifl-lerdir23. Bizim çal›flmam›zda da hafif
pankreatitli hasta grubu ile a¤›r pankreatli hasta-larda kan fleker seviyesi istatistiksel olarak an-laml› flekilde yüksekti.
Sonuç olarak akut pankreatitin ciddiyetine göre s›n›fland›r›lmas› ve prognozununtahmini hala önemli bir sorundur. Bu çal›flma ciddi pankreatit-li hasta grubunda lökosit say›m› ve kan fleker dü-zeylerinin hafif pankreatitli hastalara göre anlam-l› olarak yüksek seyretti¤ini göstermifltir.
Bu laboratuar testleri pankreatitli hastalar›n prog-nozunu balirlemede anlaml› olabilir.
KAYNAKLAR
1- Banks PA, Freeman ML; Practice Parameters Committee of the American College of Gastroenterology. Practice guidelines in acute pancreatitis. Am J Gastroenterol. 2006
;101(10):2379-400.
2- Kusske AM, Rongione AJ, Reber HA. Cytokines and acute pancreatitis. Gastroenterology 1996;110(2):639-642.
3- Larvin M. Circulating mediators in acute pancreatitis as pre-dictors of severity. Scand J
4- Windsor AC, Kanwar S, Li AG, et al. Compared with parente-ral nutrition, enteparente-ral feeding attenuates the acute phase respon-se and improves direspon-searespon-se respon-severity in acute pancreatitis. Gut 1998;42(3):431-435.
5- Woo SM, Noh MH, Kim BG et al. Comparison of serum pro-calcitonin with Ranson, APACHE-II, Glasgow and Balthazar CT severity index scores in predicting severity of acute pancreatitis. Korean J Gastroenterol. 2011 ;58(1):31-7.
6- Kaya E, Dervisoglu A, Polat C. Evaluation of diagnostic fin-dings and scoringsystems in outcome prediction in acute pan-creatitis. World J Gastroenterol. 2007 14;13(22):3090-4. 7- Hirota M, Takada T, Kawarada Y et al; JPN. JPN Guidelines for the management of acute pancreatitis: severity assessment of acute pancreatitis. J Hepatobiliary Pancreat Surg. 2006;13(1):33-41.
8- Lempinen M, Puolakkainen P, Kemppainen E. Clinical value of severity markers in acute
pancreatitis. Scand J Surg. 2005;94(2): 118-123
9- Blamey SL, Imrie CW, O’Neill J, Gilmour WH, Carter DC. Prognostic factors in acute
pancreatitis. Gut. 1984; 25(12):1340-6.
10- Robert JH, Frossard JL, Mermillod B, et al. Early prediction of acute pancreatitis:
prospective study comparing computed tomography scans, Ranson, Glascow, Acute Physiology and Chronic Health Evalu-ation II scores, and various serum markers. World J
Surg. 2002; 26(5):612-9.
11- Ranson JH, Rifkind KM, Roses DF, et al. Prognostic signs and the role of operative management in acute pancreatitis. Surg Gynecol Obstet. 1974;139(1):69–81.
12- Eachempati SR, Hydo LJ, Barie PS. Severity scoring for prognostication in patients with severe acute pancreatitis:com-parative analysis of the Ranson score and the APACHE II-I score. Arch Surg 2002; 137(6):730-6.
13- Taylor SL, Morgan DL, Denson KD, Lane MM, Pennington LR. A comparison of the
Ranson, Glasgow, and APACHE II scoring systems to a multip-le organ system score in predicting patient outcome in
pancre-atitis. Am J Surg. 2005; 189(2):219-22.
14- Yeung YP, Lam BY, Yip AW. APACHE system is better than Ranson system in the
prediction of severity of acute pancreatitis. Hepatobiliary Pan-creat Dis Int. 2006; 5(2):294-9.
15- Knaus WA, Draper EA, Wagner DP, Zimmerman JE. APAC-HE II: a severity of disease classification system. Crit Care Med. 1985; 13(10):818-29.
16- Pavlidis TE, Pavlidis ET, Sakantamis AK. Advances in prog-nostic factors in acute pancreatitis: a mini-review. Hepatobiliary Pancreat Dis Int. 2010; 9(5):482-6
17- Gurda-Duda A, KuÊnierz-Cabala B, Nowak W, Naskalski JW, Kulig J. Assessment of the prognostic value of certain acu-te-phase proteins and procalcitonin in the prognosis of acute pancreatitis. Pancreas. 2008;37(4):449-453.
18- Modrau IS, Floyd AK, Thorlacius-Ussing O. The clinical va-lue of procalcitonin in early
assessment of acute pancreatitis. Am J Gastroenterol. 2005;100(7):1593-1597.
19- Neoptolemos JP, Kemppainen EA, Mayer JM, et al. Early prediction of severity in acute
pancreatitis by urinary trypsinogen activation peptide: a multi-centre study. Lancet 2000;355(9219):1955-1960.
20- Müller CA, Uhl W, Printzen G, et al. Role of procalcitonin and granulocyte colony
stimulating factor in the early prediction of infected necrosis in severe acute pancreatitis. Gut 2000;46(2):233-238.
21- Wilson C, Heads A, Shenkin A, Imrie CW. C-reactive prote-in, antiproteases and
complement factors as objective markers of severity in acute pancreatitis. Br J Surg 1989;76(2):177-181.
22- Meek K, Toosie K, Stabile BE, et al. Simplified admission cri-terion for predicting severe complications of gallstone pancreati-tis. Arch Surg. 2000; 135(9):1048-54.
23- Kasimu H,
Jaka-i T, QuJaka-ilong C, JJaka-ielJaka-ile J. A BrJaka-ief EvaluatJaka-ion for Pre-EstJaka-imatJaka-ing the Severity of Gallstone Pancreatitis. . J Pancreas . 2009 ; 10(2) :147-151.
