Zamanın Değerini Bilme Ve Zaman Kavramı

Zaman geri getirilmeyen değerli bir olgudur. Çocuklara vakitlerinin önemini kavratmalı ve zamanı anlamsızca başı boş geçirmek yerine değerini hissettirip amaçları doğrultusunda kullanmayı öğretmelidir.

Çalapala, Yavrutürk’te “Saatim” şiirinde saati sevimli bir canlıya benzeterek çocuklara zamanın değerini kavratmak ister. Zamanın değerini bilmeyenlerin işlerinin aksayacağını, yarınının parlak olmayacağını anlatarak zamanı verimli kullanmaya önem verilmesi gerektiğini vurgular:

“SAATİM

Kulak verin şu ince, Şu sevimli tik-tak’a! Sanırsınız, işliyor Küçücük bir fabrika!.. Bir insanın kalbi de Bu kadar tatlı çarpar. Onun da benim gibi Sanki bir yüreği var. Gözlerimi açınca Sabahleyin erkenden, Saatime bakarım Özlemiş gözlerle ben. Temiz yüzlü bir insan Gibi bana gülümser, Tatlı sesiyle sanki:

Günaydın! Günaydın! der. Her işimi vaktinde

Yaptıran odur bana. Onun için bağlıyım

Bütün kalbimle ona. Zamanın değerini Bilmeyen insanların Bozuk bir saat gibi

Sesi kesilir yarın!” ( Yavrutürk, 1990: 24).

Çalapala, Yavrutürk’te “Yılbaşı” şiirinde çocuklara yılbaşını anlatırken onların zaman kavramını öğrenmelerini ister:

“YILBAŞI

Yılbaşı’nı bekliyorum kaç gündür Her yılbaşı benim için düğündür. Çünkü bana o gün gelir bir kucak Kitap, yemiş, bin bir çeşit oyuncak. Yılbaşı’nın göremedim yüzünü. Yalanlamaz hiç dedemin sözünü; Yarı gece gelir, girer odama. Yatağıma armağanlar kor ama.. O gelmeden ben uyumuş olurum. Sabahleyin hediyemi bulurum. Ne cömerttir bu Yılbaşı bilseniz,

Dedem gibi gezer, vermez hiçbir iz!..” (Yavrutürk, 1990: 31).

Çalapala, Yavrutürk’te “Sonbahar”şiirinde sonbaharda yaprakların solmasından rüzgarların çıkmasından bahsederek okuyucuya mevsimin özelliklerini tanıtır. Bu şekilde okuyucu bu mevsime dair bilgi sahibi olacaktır:

“SONBAHAR

Mavi gökler kapandı, Ak bulurlar karardı. Yemyeşil yaprakların Rengi soldu, sarardı.

Bu solgun yaprakları Koparıyor hep rüzgâr. Anladım, geldi yine, Şu sert, hırçın sonbahar. Pek çok yemiş getirir Bize her yıl hediye. Belli ki kendisinden

Hoşlanalım çok diye!” ( Yavrutürk, 1990: 32).

Çalapala, Yavrutürk’te “Kış” şiirinde kış mevsiminin kar yağışını, soğuğunu, kardan adamını anlatırken okuyucuya bu mevsimi tanıtır bilgi sahibi olmalarını ister:

“KIŞ

Her taraf bembeyaz kar! Donmuş sokak, bahçe, dam, Köşeden bize bakar

Koca bir kardan adam. Kartopu oyna, kızış, Kızakla kay, keyiflen! Ne güzel mevsim bu kış; Çok severim onu ben. Bu mevsimde korkaklar Soba başına koşar. Halbuki yağdıkça kar,

Kurt yavruları coşar!” ( Yavrutürk, 1990: 33).

Çalapala, Yavrutürk’te “Mevsimler” şiirinde bir yılda dört mevsimin olduğunu sırası ile ilkbahar, yaz, sonbahar , kış mevsiminin geldiğini her mevsimin kendine has güzelliklerini anlatarak okuyucuya mevsimleri tanıtır:

“MEVSİMLER

Bir yılda tam dört mevsim var: Önce gelir ilkbahar,

Sonra yaz, sonbahar, kış… Her mevsime uy, çalış! Baharda kuşlar öter, Taze çimenler biter. Her taraf çiçek dolar, Koşar minik kuzular. Yazın güneş kavurur, Yeşil çayırlar kurur, Okullarda biter ders; Denize gider herkes. Güzün okul açılır, Bize neşe saçılır. Bütün yemişler olur, Sık sık da yağar yağmur. Kışın soğur havalar, Lapa lapa yağar kar. Okulla ve sıcaktır;

Onlar bize kucaktır” ( Yavrutürk, 1990: 36).

Çalapala, Yavrutürk’te “Yeni Yıl” şiirinde yeni yılı anlatırken bir yılın kaç günden oluştuğundan bahsederek okuyucuya zaman kavramını öğretmeyi amaçlar. Her zaman çalışmak gerektiğini boşa vakit harcanmamasını dile getirirken bu bilinçte çocukların yetişmesini ister:

“YENİ YIL

Bir, iki, beş, on derken Üç yüz altmış beş oldu, Göz açıp kapamadan Koskoca bir yıl doldu.

Her gün bir yaprak düştü Takvimden yavaş yavaş… Yıl bitti, şimdi biz de Aldık birer yeni yaş! - Yeni yıl kutlu olsun! Dedim de dün babama. - Sağol, sevgili yavrum! Dedi, unutma ama, Çalışmak zorundasın Bu yıl geçen yıldan çok. Artık kocaman oldun,

Boş vakit geçirmek yok!” ( Yavrutürk, 1990: 37).

Çalapala, Yavrutürk’te “12 Ay” şiirinde yazar bir yılın zaman dilimlerini kendine has özellikleriyle anlatır hepsinin güzel ve verimli aylar olduğunu tembel olan insanların ay seçerek boşa vakit geçirdiklerini söyler. Burada amaç çocuklara hem ayları hem de vakitlerinin kıymetini bilmeyi öğretmektir:

“12 AY

Yılın ilk ayı ocak, Kar yağar kucak kucak. İkinci ay şubattır; Soğuğu pek berbattır. Mart kapıdan baktırır, Kazma, kürek yaktırır. Nisanda çiçek açar; Sevinçle kuşlar uçar.

Mayısta kiraz yeriz, Kuzuları severiz. Haziranda yaz başlar, Dağılır arkadaşlar. Temmuz yakar, kavurur; Ekinleri oldurur.

Ağustos harman ayı, Sevinir köylü dayı. Eylüle yoktur sözüm; Getirir incir, üzüm. Ekim ayı gelince Kapılırız sevince. Kasımın yağmuru bol. Üşüme, dikkatli ol! Aralık yılın sonu Soğuktur eni konu. Bu on iki arkadaş Bizlere olur yoldaş. Hepsi güzel, sevimli, Çalışana verimli.

Tembeller ay, gün seçer;

Çalapala, Yavrutürk’te “Bahar Geldi” şiirinde bahar mevsiminin çiçeklerini, canlılığını anlatarak mevsimi okuyucuya tanıtır:

“BAHAR GELDİ

Bahar geldi, bahar geldi! Bak çiçekler, kuşlar geldi. Karın, kışın bağladığı Çocuklara ev dar geldi! Çiçeklenmiş sağı, solu, Baştan başa sevinç dolu, Şen seslerin çağladığı

Şu sevimli okul yolu!..” ( Yavrutürk, 1990: 40).

Yavrutürk’te “Bahar Bayramı” şiirinde çocuklara baharın güzellikleri

anlatılarak hem doğa sevgisi oluşturulmak hem de bahar mevsimini özellikleriyle tanımaları istenmiştir:

“BAHAR BAYRAMI Zümrüt gibi çayırlar, Çiçek dolu bayırlar. Dere coşkun akıyor, Kuş sevinçli, şakıyor. Güneş parlak, gök duru, Yemyeşil çayır, koru. Kuzuların neşesi, Civcivlerin şen sesi Tutmuş bütün kırları… Uçup dolaşan arı Vızıldıyor sevinçten…

Bu süs, neşe, bu içten Sevinç neye? diyordum. Koştum, anneme sordum. Dedi: Bugün bayram var! Bir Mayıs’ta ilkbahar Kutlanır neşe ile. Çiçek, böcek, kuş bile Coşar, bu günü kutlar.

Çünkü bugün bayram var!” ( Yavrutürk, 1990: 41).

Yavrutürk’te “Yaz” şiirinde mevsimin sıcağından yetişen meyvelerinden

bahsederek yaz mevsimini okuyucuya tanıtır: “YAZ

Yemyeşil çayırlardan, Çiçek dolu kırlardan Salınarak geldi yaz. Yüzü ne de ateşli, Sabah, akşam güneşli.. Galiba kızgın biraz!. Bahçeler yemiş dolmuş; Erik, çilek hep olmuş,

Dalları bastı kiraz!” ( Yavrutürk, 1990: 42).

Çalapala, Yavrutürk’te “Vaktini Boş Geçirme” şiirinde zamanın insanlar için ne kadar değerli olduğunu bir anının bile boşa harcanmaması gerektiğini öğütler okuyucuya:

“VAKTİNİ BOŞ GEÇİRME! Tık tık eder saatim.

Çın çın öter saatim. Dinle, ne der saatim:

Vaktini boş geçirme!

Değil bir gün, bir saat! Her dakika gül; fakat Çalışmaktan sen al tat…

Vaktini boş geçirme!

Ölür, boş geçen her an. Olmasın ömrü ziyan! Erken yat, erken uyan.

Vaktini boş geçirme!

Sen de bir makinesin. Kolun, kafan, nefesin Saat gibi işlesin!

Vaktini boş geçirme!

Saatim tık tık eder. Yüreğim tıp tıp eder. İkisi de bana der:

Vaktini boş geçirme!” ( Yavrutürk, 1990: 66).

Çalapala, Yavrutürk’te “Gece” şiiriyle gecenin karanlığından, yıldızlarından, Ay dedesinden bahsederken hem okuyucuya geceyi tanıtır hem de asıl karanlığın gecede değil bilgiden yoksunlukta olduğuna dikkat çeker ve bilgiye hakim olunmasını öğütler:

“GECE

Güneş batar tepede, Gök kararır, kararır. Ürkmüş gibi, Ay dede Sarardıkça sararır. Yıldızlar göz kırparlar Ta uzaktan gizlice.. Fenerler söner, parlar

Durmadan bütün gece… Şarkı söyler bir puhu: Kuku-kuku-kukumav! Kediyi alır korku, Haykırır miyav miyav! Düdük çalar geçerken Sokaktan bekçi baba. Kulak kabartır, birden: ‘Ne var, derim, acaba?’ Halbuki ne olacak? Gündüz ne varsa onlar! Bizi korkutur ancak Karanlıkta olanlar. Bilgi ışığı ile

Aydınlanmazsa başlar Yurtta da gündüz bile

Karanlık günler başlar!.” ( Yavrutürk, 1990: 67).

Yazar, Yavrutürk’te “Sabah” şiiriyle çocuklara sabahın özelliklerinden bahsederek doğanın zaman döngüsünü anlatır. Onlarda zaman kavramının oluşmasını ister:

“SABAH”

Siyah gece örtüsü tülleşir, sanki erir. Yavaş yavaş gölgeler cisimleşir, belirir. ‘Sabah oluyor!’ diye bir horoz müjde verir. İlk yolcu, ilk araba, ilk otobüs, ilk vapur Sise benzer bir ışık arkasında kaybolur.

Sonra gök mavileşir, kızıllaşır, aklaşır, Gece, bir buğu gibi silinir, uzaklaşır,

Her yandan bir başka ses, bir başka hayat gelir,

Güneş, altın ışıklar saça saça yükselir…” ( Yavrutürk, 1990: 68).

Çalapala, Yavrutürk’te zaman kavramını sıkça konu edinmiştir. “Sonbahar” şiirinde yemişler, solgun renkler, çamurlar, yağmurlar, bulutlar, kasımpatıları sonbahar mevsimini hatırlatır. Çalapala bu özellikleri sıralayarak okuyucuya sonbahar mevsimini tanıtır:

“SONBAHAR

Bir tabağın içinde geldi sanki sonbahar… Şu yemişler ‘Yaz bitti, güz geldi!’ diyor bana. Üzümde bulutlanan göğün solgun rengi var, Şeftali morarıyor, tunç gibi, yan yana...

Artık göklerden iner yağmurlar perde perde,

Altın güneş, mavi gök bulutlarla kapanır.

Yanık yapraklar gezer seril sefil yerlerde

Ağaçlar, çırılçıplak, yıkanır da yıkanır.

Kırlara giden yollar birer uzun çamurdur. Ürkerek seyrederiz ta uzaktan denizi. Bu sıkıcı günlerin biricik süsü olur,

Kasımpatları güler avutmak için bizi…” (Çocuk Haftası, 1942f: 3).