Yol kenarı otoparklar

Yol kenarı otoparkı orta refüjde veya cepte yol üstünde kaldırımdan ayrılmış ve kullanım süresi sınırlı veya sınırsız olan, kontrolü polis veya parkmetre kullanan görevlilerce sağlanan otoparklardır.

Yerel yönetimlerce otopark problemlerini çözme konusunda başvurulan en ucuz ve kolay otopark türüdür. Bazı büyük kentlerde bu tarz otoparkların projelendirilip işletilmesi belediyelerce kurulan şirketlere devredilmiştir. İSPARK, İstanbul’da belediye iştirakiyle

kurulan ve kentteki otoparkların işletilmesi işini yürüten en bilinen şirkettir. İlk başlarda sürücüler tarafından otopark şirketlerine park ücreti vermek zor olsa da daha sonraki yıllarda trafiğin özellikle yoğun olduğu bölgelerde bu şirketler tarafından sağlanan park yerlerini kullanarak sürücülerin park ihtiyaçlarının giderilmesi, otopark işletmeciliğinde gereklilik ve önemi ortaya koymuştur. Bu da sürücülerde otopark kullanma algı ve bilincinin zamanla oluşmasını sağlamıştır.

Belediyelerce kurulan şirketler sayesinde bölge sakinlerine ücretsiz park imkânı sağlamak yerine ciddi gelirler elde edilmekte ve önemli yatırımlar yapılmaktadır.

Yürürlükte bulunan yönetmelik belediyelerin bazı özel durumlarda bölge sakinlerine yapı ruhsatı karşılığı otopark yeri bedeli ödemeleri durumunda park yeri tahsis edeceğini belirtmektedir. Yönetmelikte park harcı olarak tahsil edilen fonlarla, yönetimlerin uygun arazileri otopark ihtiyacını karşılamak amacıyla kullanmasından, mülkiyetinde arazi olmaması durumunda ise arsa satın alarak bu ihtiyaca cevap verilmesi hususundan bahsedilmektedir. Söz konusu yönetmelikte toplanan fonların başka amaçlarla kullanılmaması gerektiği de önem arz etmektedir.

Bazen yerel yönetimler tretuvar, refüj, kaldırım çalışmaları yaparak ta otopark alanları oluşturmaya çalışmaktadır. Gerektiğinde fazla geniş tasarlanmış yaya kaldırımlarının da düzenlenerek bir kısmının otopark alanı olarak kullanılmasını sağlayan çalışmalar yapılabilmektedir. (Taş, 2012)

İdeal şartlarda işyeri çalışanları için yeterli yol dışı parklar sağlanmalı ve yol içi parklar müşteriler için kısa süreli olarak kullandırılmalıdır. Yol kenarına park durumunda yolun efektif kullanım alanı düşeceğinden dolayı yol, olması gerektiğinden daha düşük kapasitede hizmet vermeye başlayacaktır. Bunun sonucunda trafiğin yoğun işlediği noktalara yakın yerlerde tıkanıklık kaçınılmaz hale gelmektedir.

Yol kenarı otoparklar sürücülerin gitmek istedikleri yere ulaşabilirlik açısından en uygun park yerleridir. Zaman, erişilebilirlik, trafik yoğunluğu göz önüne alındığında sürücüler açısından avantajlı olmaktadır. Ancak bu tür park yerlerinin dezavantajlarının olduğu da unutulmamalıdır.

Bazı dezavantajlar aşağıda sıralanmıştır.

- Yol kenarı parklar yolun kapasitesini düşüren ve trafiği olumsuz etkileyen parklardır.

- Yol kenarı parkları kullanan sürücülerin her hareketi diğer sürücüleri etkilemekte ve akımın yavaşlamasına neden olmaktadır.

- Yol kenarına park eden araçlar arasından çıkma ihtimali olan yayalar da yine hareket halindeki araçları etkilemekte ve akım hızını düşürmektedir. (Özdemir, 2006)

Yol kenarı park yerleri uygun levhalarla belirlenerek kontrol edilmektedir. Park yeri olarak kullanılmayan yollar akımı etkilememek için “park yasaktır” uyarı levhasıyla sürücüler uyarılmaktadır. Park yeri olarak kullanılan yollar levhalarla, yol üzerinin veya kaldırım taşının park bölgesi olduğunu belirten renklerle boyanmasıyla belirlenebilmektedir. Örneğin İngiltere’de yol kenarı kaldırımlar sarı renkli şeritlerle çizilerek park yeri belirtilmektedir. Bazı ana caddelerde trafiğin özellikle yoğun olduğu saatler parklanmanın yasaklandığı saatler olarak belirlenerek uyarı levhalarıyla bilgilendirme yapılabilmektedir. (Kaya, 1996)

Yol kenarı park modeli;

1. Yol eksenine paralel park 2. Yol eksenine açılı park

3. Yol eksenine dikey park modeli olmak üzere 3’e ayrılmaktadır.

6.3.1.1. Paralel park modeli

Yol kenarının yol eksenine paralel şekilde park yeri olarak kullanılmasıdır. Park yerine giriş ve çıkışta manevra genişliği, diğer park modellerine göre azalacağı için yol boyunca birim park sayısı azalacaktır. Şekil 6.1.’de paralel park etme modeline ait ölçüler, Şekil 6.2.’de de yola paralel park etme örneği yer almaktadır. Yol durumuna ve ihtiyaca göre yol kenarının paralel park modeli olarak kullanılmasına karar verilmelidir. (TSE 10551, 1992)

6.3.1.2. Açılı park modeli

Yol kenarında park etme açısının büyümesi durumunda park alanına giriş ve çıkış manevrası için kullanılacak genişliği azaltacağından diğer sürücüleri etkilemeyecek şekilde genişliğe sahip yol kenarlarında açılı park tesis edilmelidir. Açılı park etme şekli yol ekseni ile 30, 45 ve 60 derece açı yapacak şekilde tasarlanmalıdır. 30 ve 45 derece olacak şekilde park etme modeli ile araçların ön kapılarının açılması esnasında diğer araçlara herhangi bir zarar verme olasılığı minimuma indirilmesine rağmen alan kaybı da dikkate alındığında 45 derece olacak şekilde tasarımlar tercih edilmelidir. (TSE 10551, 1992) Şekil 6.3.’de 30⁰ açılı, Şekil 6.4.’de 45⁰ açılı, Şekil 6.5.’te 60⁰ açılı park etme modeline ait ölçüler, Şekil 6.6.’da ise İstanbul’da yola açılı park etme örneği yer almaktadır.

Şekil 6.1. Paralel Park Etme Modeli (TSE 10551, 1992)

Şekil 6.2. Yola Paralel Park Etme Modeli (Washington)

Şekil 6.3. 30^o Açılı Park Etme Modeli (TSE 10551, 1992)

Şekil 6.4. 45^o Açılı Park Etme Modeli (TSE 10551, 1992)

Şekil 6.5. 60^o Açılı Park Etme Modeli (TSE 10551, 1992)

6.3.1.3. Dikey park modeli

Yol ekseni ile 90^o açı yapacak şekilde dik park etme modeli genellikle ticari araçların yükleme/boşaltma amacıyla binalara yaklaşmasının zorunlu olduğu durumlarda belirli yerlerde ve belirli zamanlarda kullanılmak üzere tasarlanmalıdır. (TSE 10551, 1992) Dikey park etme modeli ile ilgili ölçüler şekil 6.7.’de yer almaktadır. Şekil 6.8. Ege Üniversitesi Hastanesinde yola dik park etme modelinin uygulandığını göstermektedir.

Şekil 6.6. Yola Açılı Park Etme Modeli (İstanbul,2014)

Şekil 6.7. 90⁰ Açılı Dikey Park Etme Modeli (TSE 10551,1992)