Yetkilendirme düzenlemeleri

Yetkilendirme kavramı, hizmet sağlayıcılara belirli ekipman, hizmet ve/veya şebeke sunma izni ile bu iznin tabi olduğu belirli yükümlülükleri içermektedir. Diğer taraftan yetkilendirme ile pazara girişler kontrol edilebilmekte ve sunulacak hizmetler ve pazar oyuncu sayısının sınırlandırılması mümkün olabilmektedir. Mevzuatta da belirtildiği üzere yetkilendirme ile frekans, numara gibi kıt kaynakların yönetilmesi sağlanmaktadır Dolayısıyla yetkilendirme neticesinde hizmet, ekipman ya da şebekeyi sunabilecek operatörler belirlenmiş olmaktadır. Diğer bir deyişle elektronik haberleşme hizmet veya şebekesinin sunulabilmesi için yetkilendirilmiş olmak gerekmektedir. Yetkilendirmenin bir diğer boyutu ise operatörlerin yetkilendirmenin tabi olduğu yükümlülüklere uymalarının gerekmesidir. Nihai olarak yetkilendirmenin hizmet veya şebekenin sunumuna ilişkin izin ve yükümlülükleri kapsamakta olduğu, yetkilendirme ile pazara girişlerin kontrolünün ve kaynakların yönetilmesinin sağlandığı belirtilebilecektir.

Telekomünikasyon operatörleri tarafından arama servisi sunan Skype gibi servis sağlayıcılarının yetkilendirilmesi gerektiği ileri sürülmektedir. Bu operatörlerin savları bu servislerin yetkilendirilmesi gereken bir faaliyet olduğu ve bu servis sağlayıcılarının kendileri ile aynı koşullara tabi olmaları gerektiği hususlarına dayanmaktadır (İnt.Kyn.67).

ERG’ye göre, iletişimin doğrudan son kullanıcı bilgisayarları arasında gerçekleştiği yazılım temelli servisler elektronik haberleşme hizmeti kapsamında değildir. Bu durumun nedeni olarak iletişim aktarımında bu servislerin herhangi bir etkisi ya da kontrolünün bulunmaması gösterilmektedir. Bu servislerin sağlayıcıları sadece yazılım ile kullanıcılara diğer kullanıcılarla iletişim kurmaları için bir fırsat sağlamaktadır. Kullanıcıların bu servislerden faydalanabilmelerini sağlayan iletişim hizmetlerini (örneğin internet hizmeti) operatörlerden karşılamaları gerekmektedir (İnt.Kyn.68).

BEREC de söz konusu tutuma benzer yaklaşımlar ortaya koymuştur. Bu yaklaşıma göre bu servislerin sağlayıcıları iletim sağlamamakta ve iletişim üzerinde herhangi bir etkileri bulunmamaktadır. Bu nedenle anılan servisler parçası olduğu, son kullanıcıya sonlandırma hizmeti satın alma ve işaretin iletimi hususlarında sorumluluğu almadığı sürece elektronik haberleşme hizmeti olarak nitelendirilmemektedir (İnt.Kyn.4). Anılan servisler yetkilendirilmiş bir operatörün şebekesi üzerinden söz konusu servisleri sunmakta ve numara, spektrum gibi herhangi bir kıt kaynak kullanmamaktadırlar (İnt.Kyn.67).

Bununla birlikte bazı İTH-iletişim servisleri, sabit ve mobil şebekeler yönüne doğru veya sabit ve mobil şebeke yönlerinden İTH temelli servislere doğru çağrı yapılması imkânını sunmaktadır. Yani bazı İTH-iletişim servisleri kamuya açık telefon şebekeleri ile bağlantı kurulmasını sağlamaktadır. Bu durumda kurulan iletişimin bir tarafında İTH kullanan kullanıcı yer almaktayken iletişimin diğer tarafında kamuya açık telefon şebekesi kullanıcısı yer almaktadır. Dolayısıyla bu tür servisler, kullanıcılarının bu servis kullanıcısı olmayan taraflarla da iletişim kurabilmesi olanağını sunmaktadır. Bu kapsamdaki servislere Skype ve Viber Out servisleri örnek olarak gösterilebilecektir. Yetkilendirme hususunda tartışmalara yol açan servisleri de bu tür servisler oluşturmaktadır.

İTH temelli servislerden kamuya açık telefon şebekelerine doğru arama yapılabilmesi ile kamuya açık telefon şebekelerinden anılan servislere doğru arama yapılabilmesi farklılıklar arz etmektedir. Kamuya açık telefon şebekelerine doğru arama imkânı sunan İTH temelli servislerden kullanıcılar anılan servislerin yazılımlarını cihazlarına yükleyerek faydalanabilmektedir. Bu servislerde kullanıcılar İTH temelli yazılımlar aracılığıyla çağrıyı başlatmaktadır. Arama internet aracılığıyla ağ geçidine iletilmekte ve anılan aramalar devre anahtarlamalı konuşmaya dönüştürülerek İTH operatörlerinin anlaştıkları servis sağlayıcılar tarafından geleneksel telefon şebekesindeki numaraya yönlendirilmektedir. Anılan servis kullanıcılarına numara tahsisi yapılmamaktadır. Bu servisler aracılığıyla genellikle acil yardım çağrıları yapılamamaktadır.

Bazı İTH temelli servisler ise kullanıcılarına kamuya açık telefon şebekesi aboneleri tarafından aranabilme özelliği sunmaktadır. Bu servisin kullanıcılarına anılan servisin anlaşma yaptığı operatörün numara alanından E. 164 numara formatında kişisel bir numara tahsisi yapılmaktadır. Mobil ve sabit hatlardan bu numaraya doğru yapılan aramalar ağ geçidi aracılığıyla IP çağrısına dönüştürülmekte ve arama anılan servisin sunucusu aracılığıyla servis kullanıcısına yönlendirilmektedir. Bu şekilde sabit ve mobil operatör abonelerinin bu servis kullanıcılarını araması mümkün olmaktadır.

Bu türdeki servise Skype yazılımı örnek olarak gösterilebilir. Skype servisinde kullanıcının Skype’ın anlaştığı operatörün numara alanından kişisel bir E.164 numarası alması gerekmektedir. Bu numara aracılığıyla sabit ve mobil operatörlerin aboneleri Skype kullanıcılarını arayabilmektedir. Bu serviste de yazılımın kullanıcı cihazında kurulumu gerekmektedir. Skype arama servisi hâlihazırda ABD, İngiltere, Avustralya, Brezilya, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Güney Afrika, Güney Kore, Hollanda, Hong Kong, İrlanda, İsveç, İsviçre, Japonya, Malta, Meksika, Polonya, Romanya, Şili ve Yeni Zelanda ülkelerinde hizmet vermektedir (İnt.Kyn.69).

Yukarıda bahsedildiği şekliyle halen tartışma konusu olan anılan servislerin bir elektronik haberleşme servisi ya da Telekom operatörü olup olmadığı hususunda Avrupa Birliği düzleminde, Belçika düzenleyici kuruluşu olan BIPT’nin Skype’a verdiği ceza sonrası bir Belçika mahkemesi konuyu Avrupa Toplulukları Adalet Divanı’na havale etmiştir (İnt.Kyn.70; İnt.Kyn.71).

Yukarıda belirtilen kapsamda sabit ve mobil yönlere doğru arama imkânı sunan İTH’lerle özellikle numara tahsisinin söz konusu olduğu ve anılan servis kullanıcılarının aranmasını sağlayan; yani kamuya açık telefon şebekesiyle iletişim kurma olanağı sunan servislerin yetkilendirilmesi hususunun düzenleyici kurumlar tarafından değerlendirilmesi önemldir.