Telekom operatörlerinin baskın olarak abonelik ve kullanıldıkça ödeme yapılan servislerden oluşan geleneksel gelirlerinin artık eskide kalmaya başladığı görülmektedir. WhatsApp, Skype vb. gibi İTH’ler ne erişim sağlayıcılarının gelirlerine ne de hükümetlerin vergi gelirlerine doğrudan bir katkı sağlamaktadır. Ancak internet erişim altyapılarını kullanmaları şebeke alt yapısının geliştirilmesi için ilave yatırımlar yapılmasına neden olmaktadır.
Bahse konu servislerin kullanıcılar tarafından benimsenmesi ve kullanıcı sayısı miktarı, internet altyapısı kullanılarak sunuluyor olmaları sebebiyle; genişbant internet olanaklarının çoğalması ve bununla birlikte genişbant internet abone sayısındaki artışın da etkisiyle yükseliş göstermektedir. Ayrıca, internete bağlanma olanağı sunan cihaz çeşitlerinin artması ve özellikle akıllı telefonlar gibi kullanım kolaylıkları sunan cihazların da yaygınlığı anılan servislerin benimsenmesinde etkili olmaktadır.
Hâlihazırda operatörler vermekte olduğu özellikle arama ve mesajlaşma hizmetleri, İTH’lerin oluşturduğu baskıyla karşı karşıyadır. Söz konusu servisler çeşitli yönlerden operatörlerin gelirlerini etkilemektedir. Bunun yanında, Viber, Snapchat vb. İTH temelli servis işletmecileri, diğerleri arasında pazarlarının iki yönlü görüntüsünden yararlanarak yeni olanaklarla gelir etme etmenin avantajı kullanmakta ve gelirlerinin çoğunu reklam, uygulama içi satın alımlar ve abonelik ücretlerinden kazanmaktadır. Bu bakımdan, telekom operatörleri, deneyimli olmadıkları bu kazanç modeline uyum sağlamayı zor bulmaktadırlar. Telekom operatörleri, uygun stratejileri kurmak üzere sebepleri belirlemeye çalışmaktadırlar. Geleneksel arama ve mesajlaşma servislerinin operatörlerin önemli gelir başlıklarından olmaya devam etmesi öngörülmekle birlikte bu başlıklarda oluşan gelir kayıplarını telafi etmek üzere, operatörler tarifelerinde çeşitli değişikliklere gitmek, yeni hizmet alanlarına yönelmek, yeni ürünler geliştirmek gibi stratejik kararlar almaktadır. Buna örnek olarak tarife kapsamında bulunan dakika ve SMS miktarını artırmak, veri hizmetine dair paketlere ağırlık
vermek, çeşitli üçlü veya dörtlü paket seçenekleri (sabit telefon, mobil telefon, internet, IPTV) sunmak gibi tarife bazlı yaklaşımlar gösterilebileceği gibi operatörlerin söz konusu servislerle işbirliği yoluna girmek veya bu tür servislerin benzerlerini sunmak gibi stratejik hamleler de söz konusu olabilmektedir.
İTH temelli servislerin yükselişinin en belirleyici faktörü olarak, hükümet ve düzenleyici kurumların bu konudaki tutumu olduğu söylenebilir. Yüksek hızda internet erişiminin, İTH temelli servisler ve bunların telekom operatörleri için doğurduğu sonuçlar gibi yeni iş modellerinin gelişimi için yarattığı fırsatların teknolojik dönüşümün temelini oluşturduğu ve yeni gelişmelerin habercisi olduğunu dikkate almak da önemli bir husustur. Bu çerçevede, alınacak tedbirlerle birlikte yürütülecek süreçlerin bu gelişimi olumsuz etkileyecek bir yolda olmaması da önem arz etmektedir. Bu bağlamda, İTH temelli servislerin, operatörlerin gelirlerine, yatırımlarına, ürün ve hizmetleri ile tarifelerine doğrudan veya dolaylı etkileri olabildiği gibi telekomünikasyon sektörü düzenlemeleri kapsamında da değerlendirmeye tabi tutulacak hususlar açısından dikkate alınması önem arz etmektedir. Zira bahse konu servisler hizmetlerini internet üzerinden sunmakta ve birçoğu itibariyle servisin merkezi, hizmetin alındığı ülkeden farklılık gösterebilmektedir. Bu durum nedeniyle vergilendirme hususları, kişisel verilerin işlenmesi ve kullanıcı gizliliğinin korunması gibi konularda ihtiyaç duyulan düzenleme ve yetkilendirme hususları bir takım güçlükler doğurabilmektedir. Operatörlerin ve hükümet ve düzenleyici kurum gibi otoritelerin ayrım gözetmeksizin internetteki tüm verilere eşit yaklaşımı amacıyla ortaya konan şebeke tarafsızlığı konusunda özellikle AB ve ABD’de konu hakkında tartışmaların devam ettiği ancak ülkemizde verilmiş belirli bir karar bulunmadığı ifade edilebilir.
Küresel ölçekte yaşanan, operatörlerin gelir kaybına neden olan SMS ve MMS kullanımındaki düşüşten ülkemizde hizmet gösteren operatörlerin de etkilendikleri görülmektedir. Bu süreçte anılan servislerdeki düşüşe rağmen internet hizmetinin kullanımında da artış dikkat çekmektedir. Telekomünikasyon sektörü pazar paylarına dair veriler incelendiğinde operatörlerin toplam gelirleri
içerisinde geleneksel haberleşme unsurları olarak belirtilebilecek olan arama ve SMS+MMS hizmetlerinin oranının düştüğü, öte yandan veri hizmeti kaynaklı gelirlerin artmakta olduğu görülmektedir. Küresel ölçekte son yıllarda yaşanan düşüşe paralel olarak ülkemizde de operatörlerin SMS ve MMS miktar ve gelirlerinde düşüş yaşanmaktadır. Bu düşüşün söz konusu dönemde yükselişe geçen İTH mesajlaşma uygulamalarının etkisiyle oluştuğu sonucunu çıkarmak mümkündür. Mesajlaşma miktar ve gelirlerinde yaşanan düşüşün aksine veri hizmetlerinin kullanımının ve buna bağlı olarak da veri hizmetlerinden elde edilen gelirin yükseldiği dikkat çekmektedir. Söz konusu bu yükselişte İTH temelli servislerin oluşturduğu trafiğin etkili olduğu ifade edilebilir. Veri hizmetlerinden elde edilen gelirin yükselmesinin yanı sıra bu gelirin operatörlerin toplam gelirlerindeki oranının da yükseldiği görülmektedir. Bu çerçevede operatörlerin veri hizmetini odağına alan tarifeler ve hatta tüm telekomünikasyon hizmetlerinin salt veri paketi üzerinden sunan tarifeler sundukları görülmektedir. Ayrıca operatörlerin, İTH temelli servislerin rekabetçi baskısıyla baş etmek üzere çeşitli servisleri ücretsiz sunmak, yeni İTH temelli servisler geliştirerek kullanıcıların hizmetine sunmak gibi yöntemlere başvurdukları da görülmektedir.
Uluslararası platformda tartışılan ve bazı ülkelerde yürürlüğe konan şebeke tarafsızlığı konusunda çeşitli sektör paydaşlarınca ortaya atılmış bazı fikirler bulunuyor olsa da ülkemizde henüz kanuni bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu çerçevede konunun ilgili kurumlar tarafından uluslararası gelişmeler doğrultusunda değerlendirilmesine ihtiyaç bulunmaktadır. İTH temelli servislerin telekomünikasyon sektörü ve sektör oyuncularına etkileri değerlendirilerek ilgili servislerin mevzuat kapsamında yetkilendirme hükümlerine tabi olup olmayacağı hususunun düzenleyici kurum tarafından netleştirilmesine ihtiyaç bulunmaktadır. İTH temelli servislerin internet üzerinden sağlanıyor olması ve internet ortamında kişisel verilerin ve gizliliğin korunmasının arz ettiği önem nedeniyle kanunla internet ortamını da kapsayacak şekilde kişisel verilerin ve gizliliğin korunmasına ilişkin düzenlemelerin tesisinin gerekli olduğu değerlendirilmektedir. Yine bu çerçevede, bu kapsamda faaliyet gösteren birçok İUS’nin yurtdışında olması nedeniyle uluslararası işbirliğinin sağlanmasına da ihtiyaç bulunmaktadır.