Yerleşim alanları için peyzaj kalite hedefleri

Aksu yerleşim dokusu bakımından, merkezdeki yoğun yerleşim, ilçenin farklı bölgelerindeki dağınık mahalleler ve kıyıdaki turizm yerleşmeleri ile karakterize edilmektedir.

İlçedeki 35 mahallenin bir bölümünün Aksu merkezinde yoğunlaştığı, diğerlerinin ise çoğunluğu ilçe topraklarının güney yarısında olmak üzere diğer bölgelere yayıldığı görülmektedir. İlçe nüfusunun özellikle 2000 yılından sonra önemli bir artış gösterdiği görülmüştür. Bu da beraberinde mevcut yerleşim alanlarının büyümesini getirmektedir.

Aksu sahil kesiminde ise farklı bir yerleşim dokusu hakimdir. Kemerağzı-Kundu Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi’nin ilanıyla bu bölgede çok sayıda turistik otel ve onlarla bağlantılı yapılar inşa edilmiştir. Kundu Turizm Yolu’nun kuzeyinde ise daha çok ikinci konut yerleşmeleri göze çarpmaktadır. Kıyıda daha fazla

124

otel yapımı için alan kalmadığından kıyı gerisinde de otel yapımına başlandığı ve bu bölgede ikinci konutların yayılma gösterdiği görülmektedir.

İlçede kentsel yerleşim için kullanılan alanlar artış göstermektedir. Nitekim 1987-2015 yılları arasında kentsel doku ve süreksiz kentsel doku alanları 322 hektardan 1960 hektara yükselerek, yaklaşık 6 kat oranında artmıştır.

Bu çalışma kapsamında gerçekleştirilen DPSIR analizi, hızlı kentleşmenin konut ihtiyacını arttıracağı; plansız yapılaşmalara neden olabileceği; tarım ve orman alanlarının azalmasına, buna karşın inşaat faaliyetlerinin ve bu inşaatlara malzeme sağlayan taş/kum/çakıl ocaklarının artmasına neden olacağı; bunların sonucu olarak da ekosistemlerin zarar göreceği; flora ve faunada tür kayıplarına, çeşitli çevre sorunlarına neden olacağı sonucunu vermiştir.

Yerel halka uygulanan anket sonuçları, halkın çarpık kentleşmeyi, Aksu’nun en fazla beğenmedikleri ikinci özelliği olduğunu göstermektedir. Kentleşmeyle ilgili bir diğer beğenilmeyen konu ise kıyıdaki otellerin artış göstermesidir. Halk Aksu’da çarpık yapılaşmanın engellenmesini, düzgün yolların ve bakımlı parkların yapılmasını, sosyal alanların artmasını arzu etmektedir.

Halkın, kentleşme kapsamında Aksu peyzajlarını olumsuz etkilediğini düşündüğü konular arasında sanayi tesisleri, merkezdeki binaların durumu, kırsal kesimdeki binaların durumu, anten, klima ve benzerlerinin durumu ile reklam panoları ve işaret levhalarının görünüşü yer almaktadır. Ulaşım konusu bir kenara bırakılırsa, halk Aksu’nun çevresel açıdan en önemli sorunu olarak “çarpık kentleşme”yi görmekte ve Aksu peyzajlarının iyileştirilmesi için çevredeki yapıların ve sanayi tesislerinin görünüşünün iyileştirilmesini önermektedir.

Yerel halk ayrıca mevcut yapılar konusunda da olumsuz bir görüşe sahip bulunmaktadır. Halkın yaklaşık üçte ikisi mevcut yapıları “eski” ve “çirkin” olarak nitelendirmektedir.

Halk ayrıca kentleşmeden kaynaklanan çeşitli çevre sorunlarının varlığına da işaret etmiştir. En önemli sorunlar olarak hava ve su kirliliği görülmektedir.

Görüşüne başvurulan uzmanlar mevcut kentleşmenin olumsuz etkileri konusunda yerel halkla hemen hemen aynı görüşleri paylaşmaktadır. Onlardan ayrı olarak uzmanlar EXPO 2016 Fuar Alanı’ndaki yapılaşma ile D-400 ve D-685 karayollarının da Aksu peyzajlarını olumsuz etkilediğini düşünmektedirler.

Uzmanların Aksu peyzajlarının kalitesinin arttırılabilmesi için yapılması gerekenler konusundaki görüşleri arasında yapılaşmanın kontrol edilmesi ve doğru planlamaların yapılması yer almaktadır.

Çalışma kapsamındaki analizler, tespitler, incelemeler, görüşmeler ve literatür bilgilerinden hareketle Aksu yerleşim alanlarına ilişkin peyzaj kalite hedefleri Çizelge 4.39’da verilmiştir.

125

Çizelge 4.39. Aksu ilçesi yerleşim alanlarına ilişkin peyzaj kalite hedefleri

Yerleşim Alanları

PEYZAJ KALİTE HEDEFLERİ

HEDEFLERİN KAYNAĞI

PD PKA DPSIR AS AG LT/

SG Aksu’nun tüm mahallelerinde

gecekondulaşma engellenmelidir. Yeni konut alanları imar planlarına uygun olarak yapılmalıdır.

   

Yapıların dış cephelerinde

iyileştirmeler yapılmalıdır.      İlçe merkezi başta olmak üzere tüm

mahallelerde çarpık yapılaşma önlenmelidir.

     İlçe merkezinde yer alan Aksu

Sanayi Sitesi daha uygun bir alana taşınmalı ya da buradan kaynaklanan görüntü, gürültü ve diğer sorunları giderecek önlemler alınmalıdır.

 

Aksu ilçesi nüfus artışına paralel olarak ihtiyaca uygun yaklaşımlarla planlı istihdam ve konut alanları oluşturulmalıdır.

  

Yeni konut alanları için özellikle I. ve II. sınıf tarım alanları kullanılmamalı, daha az nitelikli alanlar kullanılmalıdır.

    

Başta ilçe merkezi olmak üzere yerleşim yerlerinde yeşil alanlar ve diğer sosyal donatı alanları arttırılmalıdır.

  

Aksu’nun özellikle kırsal alanlarındaki yerleşim deseni tarımsal alanlar tarafından şekillenmektedir. Kırsal konutlar için geleneksel mimariden esinlenilerek tip planlar geliştirilmelidir.

   

Yağmursuyu drenajı altyapısı

güçlendirilmelidir.  

Yerleşim alanlarından kaynaklanan kirlilikler (hava, su, gürültü gibi) giderilmelidir.

   Yerleşim alanlarında ve özellikle de

ilçe merkezinde anten, tabela vb. görüntü kirliliğine neden olan unsurlar giderilmelidir.

  

Açık yeşil alanlardaki kentsel donatı

elemanlarının kalitesi arttırılmalıdır.   Engelli kullanımına yönelik altyapı

güçlendirilmelidir. 

Evsel atıklar, endüstriyel atıklar

düzenli olarak toplanmalıdır.  

PDA: Peyzaj Değişimi Analizi, PKA: Peyzaj Karakter Analizi, DPSIR, AS: Anket sonuçları, AG: Arazi gözlemleri, LT/SG: Literatür taramaları / sözlü görüşmeler

126

Çizelge 4.39’un devamı

Yerleşim Alanları

PEYZAJ KALİTE HEDEFLERİ

HEDEFLERİN KAYNAĞI

PD PKA DPSIR AS AG LT/

SG Aksu’da özellikle iç kesimlerdeki

kırsal yerleşimlerde kışın soğuktan korunmak için soba yakılmakta, bu da hava kirliliğine sebep olmaktadır. Bunun engellenmesi için gerekli çalışmalar yapılarak ilçede doğalgaz kullanımı sağlanmalıdır.

 

Çarpık kentleşme ve nüfus artışı ile birlikte oluşan mevcut alan kullanımlarındaki değişikliklerden kaynaklanan su kirliliği, toprak yapısındaki bozulmalara, hava kirliliği, gürültü, bitki örtüsünde tür azalması, fauna yaşam alanlarının tahribi gibi etkileri arttırmaktadır. Bundan dolayı da gerekli altyapı çalışmalarının yapılması ve bu etkilerin en kısa zamanda azaltılması gerekmektedir.

  

PDA: Peyzaj Değişimi Analizi, PKA: Peyzaj Karakter Analizi, DPSIR, AS: Anket sonuçları, AG: Arazi gözlemleri, LT/SG: Literatür taramaları / sözlü görüşmeler