1970’li yıllardan itibaren genellikle 55-60 yaş üstü nüfus kitlesinin konut edinimi ve yer değişikliği hareketleri, yapılan nüfus araştırmalarında küçük bir detay olarak kurulmaya başlamıştır. Avusturalya, Kanada, Fransa, İngiltere, İsrail, Japonya, İtalya, Hollanda, Almanya ve ABD’de nüfus coğrafyacıları konuyla ilgili çalışmalara en fazla katılım
gösterenlerdir (King vd., 1998: 92). Bu tanımlar ışığında ilk sırada yer alan yerleşik yabancıların belli özelliklere göre ayrımlanması, çoğunlukla göçmenlerin içerisinde emekli ve belli bir yaş üstünü kapsayan nüfusa yönelik gerçekleşmiştir. Özellikle Kuzey ülkelerinden Güney ülkelerine ve kıyı şeritlerine gerçekleşen göç hareketlerinde, turizm merkezlerine önceki ziyaret ve deneyimlerden kaynaklanan göçler önemli bir paya sahiptir (Rodriguez, 2010: 56; O’Reilly, 2007: 3).
İklim, düşük yaşam maliyeti (Bennett, 1996: 354), yüksek hayat kalitesi, ikinci konut edinimi ve yerleşik turizm kavramları güdüsünde ve buna ek olarak evlilik, öğrencilik ya da emeklilik durumlarına bağlı olarak ortaya çıkan nüfus hareketleri niteliğine sahip olan ulus aşırı göçler; genellikle işgücü piyasasından uzak, göreli olarak yüksek bir refah düzeyine sahip bireylerin göç hareketi olarak görülmüş, genel göç kavramından uzakça kıyı şeritlerine yönelik göçler ya da emekli göçleri çatısı altında sebep ve etkileri incelenmiştir (Warnes ve Pattersson, 1998).
Wei-Yin Hu (1998), Amerika Birleşik Devletleri’ne göç etmiş olan 55 yaş üstü uluslararası göçmenler ve 55 yaş üstü yerel kişilerin gelirlerini, ‘refah katılımı’ karşılaştırması kapsamında regresyon modeli yöntemi ile incelemiştir. Asimilasyon profili ile ilgili bulgular, uluslararası göçmenlere devlet tarafından sağlanan gelir desteklerinde uygunluk gereksinimlerinin büyük önem taşıdığını ve çoğu göçmenin ABD’de ilk on yılda refah sistemine ciddi oranda asimile olamadığını göstermektedir.
Rodriguez, Fernandez-Mayoralas ve Rojo (1998), uluslararası göç kavramında literatürde önemli bir yere sahip olmuş olan İspanya’nın Costa del Sol bölgesinde daha çok iklim ve keyifli bir yaşam düşüncesiyle kuzeyden güneye göç eden 300 kişilik Kuzey Avrupalı emekli göçmen grubuyla anket ve kapsamlı görüşmeler yoluyla araştırma yapmışlardır. Çalışmada emekli göçmenlerin bölgedeki varlığından kaynaklanan yerel hizmetlerin artan vergilendirmesi, yerleşim yerlerininin gelişmesi ve konut piyasalarının endüklenmesi şeklinde etkilerin bulunduğu sonucuna ulaşmışlardır.
Rodriguez, Fernandez-Mayoralas ve Rojo (2004), Costa del Sol, İspanya’da emekli Avrupalı göçmenleri ele alarak emekli Avrupalıların coğrafi yoğunluğunun, turistik altyapı varlığının, konut arazi yapısı politikasının incelenmesine, tüm bunlar için mevcut ve gerekli olan ekonomik, ticari temelleri ve yapıları sağlama gereksinimine değinmişlerdir.
Müller (2007), araştırma alanı olarak İskandinav ülkelerini seçmiş ve bu bölgelerdeki ikinci konutlar üzerinde çalışma yapmıştır. Literatür araştırması yöntemiyle gerçekleştirmiş olduğu bu çalışmada yabancıların söz konusu ülkelere göç etmesi ve ikinci konut talebinin de artış göstermesi durumunda, ev ve ilgili malların fiyatlarında da artış olacağına, bu durumun yerel halkın zararına bir ekonomik duruma zemin oluşturacağına dikkat çekmiştir.
Casado-Diaz, M., Casado-Diaz, A. B. ve Casado-Diaz, J. M. (2014), İspanya’nın Alicante sahilinde yaşayan İngiliz emekli göçmenler ile ilgili yürütmüş oldukları çalışmada sahil kesimlerine yönelik göçler kapsamında, bölgedeki 365 yabancının kaynak ülkedeki sosyal sermaye edinimlerini varış ülkesinde yaşadıkları süre boyunca da kaybetmediklerini, sürekli iletişim niteliğinde açık bir kanal ve köprü oluşturduklarını vurgulamıştır.
Uluslararası emeklilik göçü literatüründe dikkat çeken King, Warnes ve Williams (1998), Toskana, Malta, Costa del Sol ve Algarve kıyı kentlerinde yaşayan İngiliz emeklilerden oluşan hedef kitlesine yönelik gerçekleştirdikleri çalışmada, 1066 İngiliz emekli göçmen ile anket gerçekleştirmişler ve söz konusu dört bölge için karşılaştırma yapmışlardır. Çalışma ve incelemeler sonucunda sahil kesimlerine yönelik uluslararası göç çerçevesinde İngiliz emekli göçünün bölgesel ekonomik coğrafyaya etkisi olduğuna ve mevsimlik bir hareket modeline ulaşılmıştır. Birbirinden farklı refah ve gelirlerin elde edilmesine ilişkin beklentilerle Avrupa’daki emekli göçünün mevcut kuzey-güney düzenini değiştireceğini belirtmişlerdir.
Nielsen, Kromann, Kjeltsen ve Just (2009), ikinci evlerin kırsal kalkınmaya olası bir yol olup olmadığının ortaya koyulması amacıyla araştırma alanlarını Danimarka’nın orta güney bölgelerinden Jylland'daki Vejen -814 km2, nüfus 43.000- ve Langeland'daki -291 km2, nüfus 14.000- Funen olarak belirlemişlerdir. Vejen’de nüfus artışını yaşanırken, Langeland'ın durumu bunun tersi göstermekte ve aynı zamanda yaş ortalaması yükselmektedir. Bu kapsamda bölgedeki 18 yerel paydaşla görüşmeler gerçekleştirilmiş, 14 emlak firmasına anket uygulanmış, literatür araştırması, telefon görüşmeleri ve teknik rapor incelemesi yöntemleri ile araştırma bulgularını edinme işlemi desteklenmiştir. Araştımanın sonucunda göçmenler ve yerel halk arasındaki entegrasyonun sağlanması ile olumlu sosyal etkileşim ortamının oluşmasına, ikinci konutların gelişimi ve planlı kentleşmeye, göçmenlerin alışveriş ihtiyaçlarını yerel satıcılardan karşılamaları gibi olumlu ekonomik etkilere yol açtığı sonucuna ulaşılmıştır.
Rodriguez (2010), Costa del Sol, İspanya’da emekli yerleşik yabancılar konusunda literatür araştırması yapmış, emekli uluslararası göçmenlerin turistlerden daha uzun süre harcama eğiliminde olduklarından ve yıl boyu ekonomik, sosyal ve kültürel etkinlikler ürettiklerinden bahsederek, geleneksel mevsimsel turizm döngüsündeki düşüşün hafifletilmesine hatta bütün bir yıla yayılmasına katkıda bulunduklarına dikkat çekmiştir.
D. Gordon Bennett (1996), Kuzey Karolina, Güney Karolina, Gürcistan ve Florida Bölgelerinde yaşayan emekli göçmenlerile ilgili çalışma gerçekleştirmiş, bu bölgelerdeki yerel ve ekonomik hayata etkilerini ölçmek üzere anket uygulaması ve kapsamlı görüşmeler uygulamıştır. 350 kişilik bir örneklemle gerçekleşen bu çalışmanın sonuçlarında, konut değerlerinin yükselmesi ile konut satışını gerçekleştiren yerel halkın kazanımı açısından avantaj yaratıcı etkiler ile birlikte yeni istihdam alanlarının oluşumu, vergi tabanı, perakende satışlar gibi olumlu ekonomik etkilerden söz edilmektedir. Kentsel yapı çalışmaları için artan talepler ise genellikle hem kıyı ortamını hem de yerli halkı çevresel açıdan olumsuz etkilemektedir.
İKİNCİ BÖLÜM
TÜRKİYE'DEKİ YERLEŞİK YABANCILAR VE ETKİLERİ