Alanya’nın iklim ve doğal güzellikleri başta olmak üzere gelişen kent mimarisi, ulaşım imkanları, üniversite ve çeşitli eğitim alanı imkanları, kültürel etkinlik ve olanaklar, özel sektöre ait sağlık kuruluşları, uluslararası nitelikte önde gelen turizm merkezlerinden biri olarak gördüğü talep ve ziyaretçi çeşitliliği, yatırım ve ticaret fırsatları gibi sahip olduğu özellikleri sebebiyle yabancı ziyaretçilerin Alanya’ya yerleşme kararlarında her geçen gün artış görülmektedir.
1960’lı yıllarda, Alman uyruklu bir yabancı kişinin Alanyalı bir Türk ile evlenerek bölgeye yerleşmesi o kişiyi Alanya’daki ilk yerleşik yabancı kişi kılmıştır. Söz konusu yıllarda Alanya daha çok Fransız turistleri ağırlamış ve ilçenin okullarında yerel halka Fransızca eğitimi dahil edilmiş, bu dili konuşanların sayısı ise yüksek denilebilecek düzeyde artmıştır. (Yiğit, 2010: 38). 1970’li yıllarda ise Alman uyruklu turistler bölgeyi ziyaret etmeye başlamış ve bu ziyaretçiler 1980’li yıllarda, önce kiralık evlerde dönemsel olarak yaşayıp sonrasında mülk edinerek yerleşme hareketlerinde bulunmuşlardır. Takip eden yıllarda Hollanda, İsveç, Norveç, Danimarka, Finlandiya olmak üzere diğer Avrupa ülkelerinden kişiler Alanya’ya gelmeye ve az da olsa mülk satın almaya ve bölgede yerleşik olarak yaşamaya başlamışlardır (Akbaş, 2010: 19).
olmak üzere bir değişim göstermektedir. Bu durumun sebebi olarak ülkelerin dış politikaları, dış ticaret pazarları ve eğilimleri, ortak din ve kültür, benzer yaşam biçimleri gibi faktörler düşünülebilir. İlgili veriler incelendiğinde son yıllarda Türkiye’de olduğu gibi Alanya bölgesinde yaşayan yabancıların da milliyetlerinin özellikle Rusya, Beyaz Rusya, Ukrayna gibi Bağımsız Devletler’in yanı sıra Balkan, Türk kökenli milletler, Orta Doğu olmak üzere komşu ve Türkiye ile ortak dine sahip nitelikteki ülkeler olduğu farkedilmektedir.
Son yıllarda Alanya bölgesinde hem yerel halk hem de uluslararası göçmenlere yönelik, sezonluk nitelikteki turizmden farklı olmak üzere bütün yıl fayda sağlayabilecek sektörler ve iş alanları gelişme göstermektedir. Bölgede yaşayan yabancıların çoğunlukla köken ülke vatandaşlarına yönelik gayrimenkul satışı, bilgi ve danışmanlık hizmetleri, çağrı merkezleri, yiyecek-içecek işletmeleri gibi çeşitli faaliyetlerde bulundukları, bölge ile ilgili tanıtımlarda bulunup kendi ülkelerindeki kişileri de Alanya’ya çekip yerleşme kararı almalarına aracı oldukları söylenebilir.
Grafik 3.1 Alanya’da Seçilmiş Ülkelere Göre Alınan İkamet İzni Sayıları (2012-2017)
Kaynak: ALTSO; İlçe Emniyet Müdürlüğü; Alanya Göç İdaresi
2012 2013 2014 2015 2016 2017 Almanya 2.214 948 2.583 2.130 1.339 1.402 Rusya 642 3.181 2.483 2.367 1.673 2.418 Ukrayna 85 756 450 595 423 540 Irak 4 34 169 503 820 1.656 İran 6 168 377 660 686 1.000 Hollanda 611 536 786 578 429 500 Danimarka 448 455 479 350 218 255 Norveç 607 466 495 347 239 276 İsveç 135 453 324 261 127 245 Azerbaycan 36 497 280 306 277 324 Kazakistan 15 295 204 266 242 348 - 500 1.000 1.500 2.000 2.500 3.000 3.500 İk am et İz ni S ay ıs ı
Alanya’da 2012 yılında yaklaşık 42 farklı ülkeden 9995 kişi çeşitli sebeplerle ikamet izni almış olup, 2214 kişi ile Alman uyruklu vatandaşlar ilk sırada yer almaktadır. 2013 yılında 11727 yabancı uyruklu kişi ikamet izni almış, Alman uyruklu kişilerin Alanya’da bulunma durumları yaklaşık %50 oranında bir azalış göstermiştir. Bunun sebebinin, küresel ekonomide 2012 yılında derinleşen gelişmiş birçok Avrupa ülkesinin resesyon sürecine girmesine ve borçluluk-işsizlik oranlarının artmasına sebep olan Euro Bölgesi Krizi olduğu düşünülebilir (Deutsche Welle, 2018). Yine 2013 yılında Alanya’ya yerleşme kararı alan Rus ve Ukrayna uyruklu kişilerin sayısında ise önceki seneye oranla talep patlaması denilebilecek şekilde, yaklaşık beş katı kadar bir artış görülmüştür. Ayrıca İran, Irak, Azerbaycan, Kazakistan uyruklu kişilerin Alanya’ya yönelik talebinde büyük oranda artış gözlemlenmiştir. Grafik 3.1’ de görüldüğü üzere çoğunlukla Hollanda, Danimarka, Norveç, İsveç gibi ülkelerin vatandaşlarının bölgede yaşama kararları çeşitli politik ve ekonomik, Türkiye’nin güvenlik ve istikrar problemleri gibi sebeplerden olumsuz yönde etkilenmiş ve 2014, 2015, 2016 yıllarında diğer yıllara oranla düşük seviyelere gelmiştir. 2014 yılında 11484 kişi, 2015 yılında 10955 kişi, 2016 yılında ise 8124 kişi yabancı uyruklu olarak bölgede yaşama amacı ile ikamet izni almıştır. Bu durumun aksine yine aynı yıllarda özellikle İran ve Irak uyruklu yerleşik kişiler ülkenin yaşadığı durumların ardından yüksek oranda bir artış göstermiştir. Son otuz yılda kenti yabancılarla yaşamaya alıştıran Alman yerleşikler bir yana, 2017 sayılarına bakıldığında son beş yılda Alanya’daki İranlı kişilerin sayısı Alman uyruklu kişilerin sayısını aşmış, Iraklı kişi sayısı ise oldukça yaklaşmıştır. Fakat 2017 yılı itibariyle Alanya’da 2530 kişilik bir çoğunlukla en fazla Rus uyruklu kişi yaşamaktadır.
Tablo 3.2 Alanya’da Yabancılar Tarafından Alınan İkamet İzinlerinin Türlerine Göre Gösterimi 02.11.2017 itibari ile Alanya İlçesinde Alınan İkamet İzinlerinin Türlerine Göre Dağılımları
Aile Kısa Dönem Öğrenci Çalışma Diğer Toplam
1086 9107 84 192 389 10858
Kaynak: Alanya Göç İdaresi
Alanya’da ikamet izni edinmek üzere başvuran yabancı uyruklu kişilerin, 9107 kişi kadar bir çoğunluğunun kısa dönem ikamet izni alarak bölgede yaşadığı Tablo 3.2.’de görülmektedir. Kısa dönem ikamet izinleri en fazla ikişer yıllık olmak üzere verilmektedir. 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu ve 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nda ikamet izni hususunda bir takım değişikliklere gidilmiş, ekonomik katkı sağlayabilecek nitelikte yabancılara teşvik ve kolaylık sağlanabilmesi için Bakanlar Kurulunca belirlenen kapsam ve tutarda Türkiye’de yatırım yapmak isteyen yabancı
yatırımcılara, eş ve çocuklarına en fazla beş yıllık süreler ile kısa dönem ikamet izni düzenlenebilmesi şeklinde uygulama getirilmiştir. Bu sebeple kısa dönem ikamet izni bir kaç yılı kapsama niteliğindedir (BM, 2016: 37).