Yerel Tarih Öğretimin Faydaları

Yerel yaşamımıza iki bakımdan çerçeve oluşturmaktadır. Bunlardan ilki yaşadığımız fiziki çevre işlevi görmesidir. Yaşadığımız yer tüm özellikleriyle yaşam çevremizi oluşturur. Çevremizde bulunan nesneler yaşamımıza yön verir ve anlam katarlar. İkincisi ise bu çevrede oluşan topluluktur. Bireyler toplumda bir arada bulundukları için, ortak yaşam deneyimleri bulunur, yüz yüze ilişkiler kurulur, bu çevrede kurduğumuz ilişkiler yaşamımızı anlamlı kılar. Yerele ilişkin olarak yapılan tespitler bizim yereli bilmek ten ne anlamamız gerektiğini ortaya koymaktadır Yereli tüm özellikleriyle yani nesneleriyle, objeleriyle, insanlarıyla, dış ve iç ilişkileriyle biliyorsak, yerel tarihin anlatınsın da bu öğeler üzerine kurulması gerekecektir (Tekeli, 2001:186–187).

Yerel tarihin ana amacı ve yerel tarihi yazdıran güdü, aidiyettir. “Ben çevremi, ait olduğum yeri, ait olduğum topluluğu ve toplumu daha iyi anlamak istiyorum” diyen insan yerel tarihe ilgi duyar, şartlar elverirse belki yazmaya başlar. Yerel tarihle ilgilenenlerin amacı, yaşadıkları ve geldikleri yere aidiyetlerini derinleştirmek veya pekiştirmektir (Neumann, 2001:108)

İnsanlar tarih aracılığıyla kendi hayatlarında karşılaştıkları gelişmeleri, problemleri ve değişimleri anlamaya çalışırlar: savaşlar, gençliğin değişen konumu gibi toplumsal değişme ve gelişmeler, teknolojik değişimler ya da yeni topluluklara kişisel göçler. Yerel tarih aracılığıyla, bir köy ya da kasaba değişen özelliklere anlam bulur, buralara yeni gelenler de buranın tarihini öğrenerek geçmişi hakkında bilgi edinebilir. Siyasi ve toplumsal tarih çocuklara içinde yaşadıkları siyasi ve toplumsal

43

sistemin nasıl meydana geldiğini, nelerden etkilendiğini, güçlerin ve çatışmaların bu oluşuma nasıl yön verdiğini anlama ve kabul etme konusunda yardımcı olur (Thampson,1999:2).

“Boland (2002)’a göre, geçmişin gerçek kalıntıları olarak tarihî yerler, hem geçmişle duygusal bağlantı kurar, merak uyandırır, heyecanlandırır, zihnimizde kapılar aralar, soruşturmaya sevk eder, hem de tarihteki olayları ve insanları anlamayı sağlar. Bunun en iyi tarafı bu yerleri yaşadığımız çevrede her yerde bulabiliriz” (Akt. Yeşilbursa ve Gökkaya, 2009: 485).

Yerel çevre, tarih çalışmaları için zengin bir kaynak sağlar. Ancak öğretim programlarında genel tarihe daha çok önem verilmiştir. Bu yüzden de yerel tarih genellikle göz ardı edilmiştir. Geçmişe ait kanıtlar ve geçmişteki yaşamın nasıl olduğu caddelerde, binalarda, abide ve anıtlarda, farklı peyzajlarda bulunabilir. Bunların hepsi de kolayca erişebilecek ve çalışılabilecek şekildedir. Yerel çevre farklı insanlar, toplumlar (cemaatler) ve olaylarla şekillendirilmiştir. Yerel tarih çalışmaları ile kendi çevremizi sorgularız. Ayrıca yerel tarih bize kendi ilgi ve tutumlarımızı geliştirme ve değiştirme fırsatı sunar. Yerel tarih, bize tarih öğretiminde buluş yoluyla öğrenme yaklaşımını uygulama fırsatı sunar. Bu yönüyle de öğrencilerin ilgisini de fazlasıyla çeker (Harnett, 2009: 153)

Tarihî yerler anlatılacak güçlü hikâyelere sahiptirler. Kuruluşları, plan ve dizaynları, yapıldıkları malzemeler, atmosfer ve ortamları, eşyaları ve içerdikleri diğer objelerle yakından ilgilidirler. Tarihî yerler orada yaşamış ve çalışmış olan insanlarla bağ kurmamızı sağlarlar. Bu yerler, Tarihîn geniş akımının küçük toplulukları nasıl etkilediğiyle ilgili somut kanıtlar sunarlar. Tarihî yerlerin bizi bazen beklenmedik şekilde, geçmişimizin gerçekliğini beynimize ve kalbimize kazımak ve daha çok bilmek için, engin yerlere çekme gücü vardır. Her toplum bizden önceki insanların nasıl yaşadığını, mücadele ettiğini ve bizi nasıl etkilediğini belgeleyen böyle özel yerlere sahiptir (Yeşilbursa ve Gökkaya 2009: 486).

Yerel tarih ve sivil tarih içerisinde bulundurduğu birikimle ne olduğumuz nerden geldiğimizi bize anlatarak kimlik arayışımıza ve kimliğimizin tekrar oluşturulmasına olanak sağlar. Toplumdaki insanlar kendilerini bulunduğu topluma adayarak, kendini toplumun değişmez bir parçası kabul eder ve aidiyet duygusu

44

gelişir. Bir topluma bağlı olarak aidiyeti olan bir yaşamı daha mutlu bir şekilde sürdürecektir (Erten, 2001:129).

Tarihî yerler; geçmişin şahitleri olarak, tarihi şekillendiren gerçek olayları meydana getiren kişileri hatırlatır. Tarihî yerler geçmişte meydana gelen olayları zamanla bağlantı kurarak neden ve nasıl olduğunu açıklayarak öğrencilerde empatik anlayış ve öğrencilere özel bir yetenek kazandırmasında yardımcı olur. Tarihî yerler öğrencilerin kendi çevresindeki tarihten hareketle ulusal olaylarla bağlantı kurmasına yardım eder. Bu yerler çocukların düşünme becerilerini geliştirir ve etkiler. “Çocuklar; gözlemleme, veri toplama, benzetme ve karşılaştırma, analiz ve sentez yapma, delil kaynaklarını değerlendirme, hipotez kurma ve sonuca varma gibi düşüncelerini geliştirir” (Yeşilbursa ve Gökkaya 2009:484).

Yerel tarihin okul ile dış dünya arasındaki sınırların aşılmasına yardım edeceği varsayılmıştır. Öğrencilerin yerel tarih ile ilgili çalışmalar boyunca müzeci, arşivci, yerel tarihçi gibi ilgililerle yapacakları görüşmelerin, tarihçilerin ne iş yaptıklarına dair onlara somut örnekler vereceği düşünülmüş ve bu çalışmalar boyunca öğrencilerin çevrelerindeki kültürel ve tarih zenginliklerin farkına varacakları ve onlarda belki de ömür boyu sürecek bir kültür ve tarih zevkinin oluşacağı varsayılmıştır (Aktekin, 2001: 208).

Öğretmen ve diğer eğitmenler yerel tarihin faydalarını yaptıkları etkinlikler ve faaliyetlerle her geçen gün artırmaktadırlar. Öğretmen yerel tarih uygulamaları boyunca öğrencilerin dikkatlerini yaşadığı ve birbirini etkilediği topluma çeker. Yerel tarih sayesinde güncel hayat ve yaşam bir arada olur (Tunç Şahin, 2011: 455).

Öğretimde tarihî yerleri kullanmak faydalıdır. Çocukların ilgisini çekmek, onları heyecanlandırmak için eğitimcilerin kullandığı önemli bir araçtır Böylece öğrenciler eğitilerek yarınlar ve bugünler için toplumun yararına faydalı daha eğitilmiş vatandaşlar kazandırılır. Tarihî yerlerle öğretimin ülkemizdeki tarih öğretimi ve tarih dersi ile ilgili sıkıntılar ve eleştirilere dikkat ettiğimizde ne derece önemli olduğu anlaşılacaktır. Tarihî yerlerle öğretimin önemi yeni sosyal bilgiler programıyla daha da artmıştır (Yeşilbursa ve Gökkaya 2009: 488).

İlköğretimde sosyal bilgiler dersleri yerel tarih çalışmaları kullanılarak anlatıldığında öğrencilerin tarihe karşı olan tutumları olumlu yönde değişmekte hem tarihe olan merakları artmaktadır. Yerel tarih kullanılarak işlenen sosyal bilgiler dersinde hazır bilgiler ezberlemek yerine öğrencinin aktif olacağı yerel tarihle ilgili

45

etkinlikler yaptırılarak öğrenci merkezli bir öğretim gerçekleşir. Buda öğrencinin coğrafi bilgisini, kültürünü ve sorumluluğu geliştirir. Sosyal bilgiler öğretim programına uygun olarak yürütülen yerel tarih etkinlikleri ve uygulamalarıyla, öğrenciler tarihsel olaylara farklı bir bakış açısı geliştirerek kendi düşüncelerini ortaya koyarlar (Tunç Şahin, 2011: 456).

Yerel tarihe dayalı öğretim etkinlikleri aracılıyla öğrencilerde eğitimsel, psikolojik ve tarihsel açıdan önemli davranış değişiklikleri meydana getirmek mümkündür. Yerel tarih, güncel hayatla yaşamı bir araya getirir. Sınıfın dışında yerel tarih çalışması yürüten bir öğrenci, okul dışında pek çok insanla temasa geçmekte, araştırma yapmakta ve sorgulamaktadır. Bu etkinlik aracılığıyla, sınıf içinde kazanılması mümkün olmayan pek çok beceri ve niteliği kazanabilmektedir. Öğrenci, bu alana dayalı çalışmalar neticesinde ait olduğu topluluğa daha fazla bağlanmakta ve öğrencide aidiyet duygusu gelişmektedir. Başka bir deyişle ait olduğu topluma manevi olarak bağlanmakta ve o toplumun bir üyesi olma bilinci kazanmaktadır. Yerel tarih çalışmalarıyla her şeyden önce geçmiş günümüze getirilmektedir. Bilindiği üzere, günümüzden çok uzun bir zaman önce yaşanan olayların, bugüne getirilerek anlatılmasında problemler yaşanmaktadır. Yerel tarih, bu zorluğun aşılmasına yardımcı olduğu gibi, öğretilmesi çok zor olan pek çok tarihsel kavramın rahatlıkla öğretilmesine de yardımcı olmaktadır (Demircioğlu, 2005: 79).