Yenilik Türleri

Yenilik kavramının araştırmacılar tarafından farklı tanımlamalar yapıldığı gibi yenilik türlerinin sıralanması ve sınıflandırılması konusunda birçok farklılıklarla karşılaşılmaktadır. Ancak Atakan (2017) ve Vardar (2018)’ın çalışmalarında da belirtikleri gibi inovasyon yani yeniliğin yazında kabul görmüş ve en geçerli sınıflandırma şeklinin; alanına göre yenilikler ve derecesine göre yenilikler olarak iki tür dikkate alınmıştır

2.2.4.1. Alanına göre yenilikler

Yenilik türlerinden biri olan alanına göre yenilikler de kendi içinde dört faklı şekilde sınıflandırılmaktadır. Bunlar; ürün/hizmet alanında yapılan yenilik, süreç alanında yapılan yenilik, pazarlama alanında yapılan yenilik ve örgütsel yenilik olarak sınıflandırılmaktadır (Atakan, 2017, s.8). Aşağıda bunların açıklamasına yer verilmiştir.

2.2.4.1.1. Ürün / hizmet yeniliği

Ürün/hizmet yeniliği, ürünün veya hizmetin sahip olduğu özellikleri veya kullanım alanlarına göre yeni veya eski ürün geliştirilerek yeni ürün veya hizmetin ortaya çıkarılmasıdır (Atakan, 2017, s.8). Ürün yeniliği, genellikle kullanıcı için kolaylık sağlayacak, yaşam kalitesini artıracak ürünlerin geliştirilmesini içermektedir (Töre, 2017, s.8). Organizasyonlar, üründe meydana getirecekleri yenilikleri genelde var olan ürünlerini müşterilerinden ve çevreden gelen geribildirimleri değerlendirerek,

üründe değişiklikler yaparak tekrar pazara sunmaktadır. Yeni ürünler, mevcut üründe yapılan küçük değişikliklerle pazara ortak olan diğer işletmeleri geçip pazar paylaşımını azaltmak için tasarlandığı gibi tamamen yeni ve farklı ürünler yapılarak da yeni pazar veya müşteri elde etmek içinde tasarlanabilmektedir (Vardar, 2018, s.17).

Örgütler yeni ürün veya yeni hizmet sunarken yeniliğe uyum sağlamak zorundadır. Müşterilerinin ihtiyaçlarına cevap verebilmeli ve onları tatmin edebilecek yenilikler oluşturmalıdır. Meydana gelecek olan yenilik faaliyetlerinde üretilecek olan ürün ya da hizmeti, diğer ürün ve hizmetlerden ayıracak farklılıkları ortaya çıkarmak ve faaliyet alanında bir adım daha öne çıkabilmek için yeni ürün veya yeni hizmette yenilik yapmak zorunlu hale gelmiştir (Yıldız, 2017, s.6).

2.2.4.1.2. Süreç yeniliği

Süreç yeniliğini anlayabilmek için öncelikle sürecin anlamını bilmek gerekir. Dictionary Larousse süreci “olayların belli bir şekle uygun ve belli bir sonucu verecek şekilde sıralanması” olarak tanımlarken, Webster ise; “bir şeyi meydana getirmek veya geliştirmek için belirli bir sonuca yöneltmek amacıyla gerçekleşen bir dizi olaylar” olarak tanımlamaktadır (Vardar, 2018, s.19). Süreç yeniliği, farklı ve yeni bir üretim veya dağıtım şeklinin geliştirilmesi yada mevcut yöntemin daha iyi ve kullanışlı hale getirilmesidir (Elçi, 2007, s.9). Bu da tekniklerde, ekipmanlarda veya yazılımlarda önemli değişiklikler içerir (Elçi ve Karataylı, 2008, s.5).

Süreç yeniliğinin yapılmasında ki temel amaç, verimliliği ve beraberinde üretimi artırmaktır. Teknolojik gelişmeler, yatırımlar çoğunlukla süreç yeniliğinin temelini oluşturmaktadır. Süreç yeniliği, çoğunlukla yeni düşünceler ve çözümler üretmek ve geliştirmektir (Vardar, 2018, s.19). Süreç yeniliğine gösterilecek en alışılmış örnek, Toyota işletmesinin 1950 yılında gerçekleştirdiği “Tam Zamanında Üretim (Just in Time-JIT)” modelidir. Bu model ile ürün ve parçalar, yalnız ihtiyaç olduğu zamanve ihtiyaç miktarı kadar üretilmektedir. Bu modelle stoklama işini en azda tutarak verimliliği artırıp, meydana gelen değişmelerede daha çabuk cevap verme imkanı sağlanmıştır (Sönmez, 2016, s.16).

2.2.4.1.3. Pazarlama yeniliği

Örgütler, pazar bulmak ve bu pazarlarda etkin olarak pazarlama faaliyetlerini gerçekleştirmek için aktif satış ve e-ticaret gibi yenilikleri uygulamaktadırlar. Müşterilerin ihtiyaç ve isteklerine hızlı bir şekilde cevap vermenin yanı sıra müşterilerden gelen geri bildirimlerin öneminin artması örgütler için pazarlama yeniliği kavramının da önemi artmaktadır. Pazarlama yeniliği en geniş çaplı yenilik türü olması ve değişiklik yapılması konusunda da diğer yöntemlere göre daha kolay olarak nitelendirilmektedir (Günay, 2007, s.15).

Pazarlama yeniliği, ürünün tasarımı, ambalajlanma şekli, ürünü müşteri zihninde şeklinin belirlenmesi, ürünün tanıtımı ve fiyatlandırması gibi pek çok değişiklikleri içine alan bir yöntemdir. Örgütler bu yöntemleri kendi bünyeleri içerisinde geliştirebileceği gibi başka örgütlerin geliştirmiş olduğu yöntemlerden de yararlanabilirler (Atakan, 2017, s.10). Buradaki amaç işletmenin satışını artırmakla birlikte müşterinin ihtiyaçlarına daha etkin ve verimli olarak cevap verilebilmesi, yeni pazarlar bulmak ya da pazara girecek olan işletmenin pazara sunduğu ürünün yerleştirilmesidir veya konumlandırılmasıdır. İşletmenin daha önce uygulamadığı bir pazarlama tekniğini kullanması durumunda pazarlama yeniliğinden bahsedilebilir (Sönmez, 2016, s.17).

2.2.4.1.4. Örgütsel yenilik

Örgütsel yenilik, örgütün iş uygulamalarında, işyeri organizasyonunda ya da örgütün dış faaliyetlerinde yeni bir örgütsel tekniğin uygulanmasıdır. Örgütsel yenilik, ekip çalışmasını, bilgi paylaşımını, koordinasyonu, işbirliğini, öğrenmeyi ve yenilikçiliği teşvik etmek için örgütsel rutinleri, prosedürleri, mekanizmaları, sistemleri vb. yenilemenin tüm yönetimsel çabalarıyla yakından ilgilidir (Kuzucu, 2010, s.7).

Örgütsel yenilik, ürün ya da hizmetin verimliliğini ve kalitesini iyileştirebilmekte, ayrıca işlevler arasında ki bilgi alışverişini iyileştirmekte ve örgütlerin yeni bilgi ve teknoloji kullanma kapasitesini arttırabilmektedir (Günay, 2007, s.16). Örgüt içerisinde yenilikçi davranışların ortaya çıkabilmesi ve kalıcı olabilmesi için nitelikli çalışanların olması ve bununla birlikte yeni fikirlerin ortaya çıkması ve yayılmasını

sağlayan örgüt yapısının da olması gerekmektedir (Vardar, 2018, s.20). Yenilikçiliğin temelindeki örgütsel başarıyı artırmak ancak yeni fikirlerin ortaya çıkmasıyla mümkün olabilmektedir. Bu nedenle de örgütsel performansın artışı ancak yenilikçi faaliyetlerin artması ile gerçekleşebilmektedir (Eren vd., 2013, s.9- 10).

2.2.4.2. Derecesine göre yenilikler

Derecesine göre yenilikler, ya yeni fikirlerin veya düşüncelerin daha önce denenmemiş büyük atılımlar şeklinde olması veya yavaş yavaş yapılan bir dizi iyileştirme faaliyetini içine alan çalışmalardır. Buna göre derecesine göre yenilik sınıflandırması iki çeşit olarak yapılmaktadır. Bunlar ise; artımsal yenilik ve radikal yenilik olarak sınıflanmaktadır (Elçi, 2007, s.16).

2.2.4.2.1. Artımsal (kademeli) yenilik

Artımsal yenilik; mal, hizmet ya da pazarda köklü değişimler gerçekleştirmez. Artımsal yenilik evrimseldir ve denenmiş teknolojiler üzerinde küçük hareketlerle güçlendirmeler söz konusudur. Böylece örgütün verimliliği artar, müşterinin tatmini ve bağlılığı ile örgütün karlılığı yükselir ve/veya ürünün piyasada rakiplerin ürünlerinden farklı olması sağlanır (Sönmez, 2016, s.22). Artımsal yenilik, kademe kademe yapılan bir dizi gelişme ve iyileştirme faaliyetlerini kapsayan çalışmalar sonucu oluşmaktadır (Elçi, 2007, s.16).

2.2.4.2.2. Radikal yenilik

Radikal yenilik, işletmenin bütün yapısında ve ürünlerini sunduğu pazarda köklü değişimlere neden olan bir yeniliktir. En önemli özelliği ise hem yeni olması, hem de büyük risk taşımasıdır. Radikal yenilikler, baştan yeni ürün ve süreç geliştirmeyi gerektirdiği için çoğunlukla işletme çalışanlarının normatif inanç ve değerlerinde değişime neden olur. Yüksek oranda risk taşıdığı ve aşırı derecede araştırma maliyetleri gerektirdiği için işletmeler radikal yeniliklere karar vermeden önce iyi düşünüp dikkatli karar vermelidir. Ancak başarı elde edildiğinde de pazarda ilk olmadan kaynaklanan yüksek karlılıkta onları beklemektedir (Sönmez, 2016, s.23).

Radikal yeniliğin gerçekleşebilmesi için işletmenin bazı özellikleri taşıması gerekir. Bunlar, yeni şeyler yaratma, fırsatları geliştirme ve tanıma gibi olması gereken birincil özelliklerdir. Bu özellikler araştırma yapılmasını ve ustalığı gerektiren, beraberinde beceri, bilimsel buluş ve dış araştırmalarla şekillenmektedir (Aygen, 2006, s.39-40).