3. YILLARA YAYGIN İNŞAAT, TAAHHÜT VE ONARIM İŞLEMLERİNİN
3.4. Yeni Yürürlüğe Giren TFRS 15 ile Yürürlükten Kaldırılan TMS
TFRS 15 ile birlikte TMS 11’ de olmayan bazı yeni uygulamalar ve yeni kavramlar meydana gelmiştir.
3.4.1. Yeni Yürürlüğe Giren TFRS 15 ile Yürürlükten Kaldırılan TMS 11 Arasındaki Farklılıklar
TFRS 15 ve TMS 11 arasındaki temel farklar aşağıdaki gibidir;
- Sözleşme Maliyetleri; TMS 11’ de özel bir düzenleme bulunmamaktadır ancak TFRS 15 ile birlikte bir sözleşmenin yapılması için katlanılan ek maliyetler (örneğin, bir inşaat projesi için yapılan fizibilite çalışmaları, mühendislik ölçümleri gibi tüm ön hazırlık maliyetleri) sözleşmenin yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın gider olarak finansal tablolara aktarılır.
- Sözleşmenin Önemli Bir Finansman Unsuru İçermesi; TMS 11’ de alınan hakediş avanslarına uygulanan bir iskonto işlemi bulunmamaktadır. TFRS 15 ile birlikte 1 yıl ve daha uzun süreli işlerde anlaşma önemli bir finansman unsuru içeriyorsa söz konusu finansman unsurunun ayrıştırılması ve ayrı muhasebeleştirilmesi gerekmektedir. Örneğin 2 yıl sürecek olan bir proje için 400.000,00 TL avans alınmıştır. Uygulanacak faiz oranı % 6’ dır.
400.000,00 * % 6 = 24.000,00 1.Yıl 400.000,00 + 24.000,00 = 424.000,00 TL 424.000,00 * % 6 = 25.400,00 2.Yıl Toplam = 449.400,00 TL. FAİZ GİDERLERİ 24.000,00
ALINAN SİPARİŞ AVANSLAR 24.000,00
Alınan
Avans Faiz Gideri 1. Yıl
FAİZ GİDERLERİ 25.400,00
87
Alınan
Avans Faiz Gideri 2. Yıl
ALINAN SİPARİŞ AVANSLAR 449.400,00
HASILAT 449.400,00
Alınan
Avans Mahsubu
- Girdi Yöntemi; TMS 11’ de Tamamlanma Yüzdesi Yöntemi kullanılmaktadır. TFRS 15 ile birlikte Girdi Yöntemlerine göre hasılat ölçümü yapılacaktır (katlanılan maliyetler veya girdilerin toplamı / katlanılması öngörülen maliyetler).184
3.4.2 TFRS 15 ile Birlikte Gelen Yeni Kavramlar
TFRS 15 Müşteri Sözleşmelerinden Hasılat standardı ile birlikte yeni gelen kavramlar aşağıdaki gibidir;
- “Sözleşme varlığı; İşletmenin müşteriye devrettiği mal veya hizmetler karşılığında, süre geçmesi dışında başka bir şarta (örneğin işletmenin gelecekteki edimine) bağlanmış olan bedeli alma hakkıdır.
- Sözleşme Yükümlülüğü; İşletmenin müşteriden tahsil ettiği ( veya tahsile hak kazandığı) bedel karşılığında mal veya hizmetleri müşterisine devretme yükümlülüğüdür.
- İşlem Bedeli; İşletmenin taahhüt ettiği mal veya hizmetleri müşteriye devretmesi karşılığında hak etmeyi beklediği bedeldir(üçüncü şahıslar adına tahsil edilen tutarlar hariç).
- Edim yükümlülüğü; Aşağıdakilerden herhangi birinin müşteriye devredilmesine dair müşteriyle yapılan sözleşmedeki bir taahhüttür:
a) Farklı bir mal veya hizmet (mal veya hizmetler paketi)
b) Büyük ölçüde benzerlik gösteren ve müşteriye devrinde aynı yöntem izlenen bir seri farklı mal veya hizmet.
- Tek başına satış fiyatı; İşletmenin taahhüt ettiği mal veya hizmetlerden birini müşteriye ayrı olarak satmış olması halinde talep edeceği fiyattır.”185
184Kamu Gözetim Kurumu, TFRS15 Müşteri Sözleşmelerinden Hasılat, 2016,
http://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/DynamicContentFiles/T%C3%BCrkiye%20Muhasebe% 20Standartlar%C4%B1/TMSTFRS2016Seti/TFRS_15_09092016.pdf, (Erişim Tarihi 15 Ağustos
2018), s. 10-23.
185Tuba Şavlı, a.g.e., 2016. s. 25-26.
88
Tablo 4: TMS 11 ve TFRS 15’ in Karşılaştırılması186
KONU TMS 11 TFRS 15
VERGİLENDİRME
Standarda göre ilgili hesap dönemi sonunda kar-zarar hesaplanır mali tablolara yansıtılır. Tahakkuk eden vergi "Ertelenmiş Vergi Borcu"
hesabında takip edilir. İşin tamamlandığı dönemde ödemesi
gerçekleştirilir.
Herhangi bir değişiklik bulunmamaktadır
GELİRİN TESPİT YÖNTEMİ
Tamamlanma yüzdesi yöntemi benimsenmektedir. Her dönem bu yönteme göre yapılan hesaplamalar
doğrultusunda hakedişler muhasebeleştirilir.
Girdi yöntemi benimsenmektedir. Her dönem bu yönteme göre yapılan
hesaplamalar doğrultusunda hakedişler muhasebeleştirilir.
MALİYET UNSURLARININ MUHASEBELEŞTİRİLMESİ
Proje ile ilgili gerçekleşen giderler 740 Hizmet Üretim Maliyeti hesabında
takip edilir. 622 Satılan Hizmet Maliyeti hesabı aracılığı ile ilgili dönemin gelir tablosuna aktarılır.
Herhangi bir değişiklik bulunmamaktadır
GELİRLERİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ
Proje devam ederken yapılan hakedişler 600 Yurtiçi Satışlar
hesabında takip edilir.
Herhangi bir değişiklik bulunmamaktadır
HAKEDİŞ AVANSLARININ ÖNEMLİ BİR FİNASMAN UNSURU
İÇERMESİ
Standartta herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır.
Alınan hakediş avansı 1 yıldan uzun bir süreyi kapsıyor ve önemli bir finansman unsuru oluşturuyorsa
ayrıştırılması ve ayrı muhasebeleştirilmesi gerekmektedir.
GELİR TESPİTİNDE HASILATIN ÖLÇÜLMESİNDE KULLANILAN
YÖNTEMLER
Tamamlanma Yüzdesi Yöntemi Girdi Yöntemi
SÖZLEŞME EK MALİYETLERİ Standartta herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır.
Sözleşmenin yapılması için katlanılan ek maliyetler sözleşmenin yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın
gider olarak finansal tablolara aktarılır
SÖZLEŞME VARLIĞI Standartta herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır.
İşletmenin müşteriye devrettiği mal veya hizmetler karşılığında, süre
geçmesi dışında başka bir şarta (örneğin işletmenin gelecekteki edimine) bağlanmış olan bedeli alma
hakkıdır.
SÖZLEŞME YÜKÜMLÜLÜĞÜ Standartta herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır.
İşletmenin müşteriden tahsil ettiği ( veya tahsile hak kazandığı) bedel
karşılığında mal veya hizmetleri müşterisine devretme
yükümlülüğüdür.
İŞLEM BEDELİ Standartta herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır.
İşletmenin taahhüt ettiği mal veya hizmetleri müşteriye devretmesi karşılığında hak etmeyi beklediği bedeldir(üçüncü şahıslar adına tahsil
edilen tutarlar hariç).
EDİM YÜKÜMLÜLÜĞÜ Standartta herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır.
Sözleşmede adı geçen edimin müşteriye devredilmesine dair müşteriyle yapılan sözleşmedeki bir
taahhüttür:
89
ÖN PLANA ÇIKAN KAVRAM
AÇISINDAN FARKLILIKLAR Dönemsellik kavramı.
Herhangi bir değişiklik bulunmamaktadır.
AMAÇ FARKLILIKLARI
Dönemsel olarak karşılaştırılabilir, güvenilir mali tablo ve ticari karın
doğru tespit edilmesi.
Herhangi bir değişiklik bulunmamaktadır.
BİLGİ KULLANICILARI AÇISINDAN FARKLILIKLAR
Mali tablolar üzerinde yapılacak analiz ve değerlendirmelerde yeterlidir.
Mali tablo kullanıcıları açısından daha detaylı bilgi sağlamaktadır.
KAR PAYI DAĞITIMI AÇISINDAN FARKLILIKLAR
İlgili dönemde kar-zarar hesabı yapıldığı için kar payı dağıtımı
gerçekleşmektedir.
İlgili dönemde kar-zarar hesabı yapıldığı için kar payı dağıtımı
gerçekleşmektedir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
4. YILLARA YAYGIN İNŞAAT TAAHHÜT VE ONARIM İŞLEMLERİNİN