Yayım Araçları

Yayım araçları dediğimizde aklımıza gelen işitsel ve görsel-işitsel kitle iletişim araçlarıdır. İşitsel kitle iletişim araçlarından en önemlisi radyodur. Görsel-işitsel kitle iletişim araçlarında en önemlisi ise televizyondur.

Radyo ve televizyon gazete ve dergilere oranla kitleler tarafından daha çok tercih edilmektedir. Okuma-yazma bilmenin bile gerekmediği bu kitle iletişim araçları dünya da olduğu gibi ülkemizde de daha çok “tüketilmekte”dir.

Bilgilerine başvurduğum tekstil işletmeleri için de sadece büyük ölçekli olan işletmelerde halkla ilişkiler uygulamaları için yayım araçlarından faydalanıldığı belirtilmiştir. Bu araçlar içinde televizyonun işletmeler açısından daha önemli olduğu ifade edilmiştir. İşletmeler radyo reklamlarında ise televizyonda kullandıkları reklam metinlerini anımsatan türde metinler kullandıkları görülmüştür. İşletmeler ulusal yayım araçlarından olduğu kadar yerel yayım araçlarından da yararlanmaya gayret ettiklerini belirtmişlerdir. İşletmelerden bazıları yayım araçlarında yer alan bazı programlara sponsor olarak katılmayı tercih ettiklerini ifade etmişlerdir. Ayrıca araştırma kapsamında yer alan büyük ölçekli bir tekstil işletmesi ülkemizde düzenlenen yerel pek çok festivale katıldıklarını belirtmişlerdir.

İstanbul’daki tekstil işletmelerinde, genelde görsel-işitsel basında yer almanın önemsendiği görülmüştür. İşletmeler içinde sadece bir büyük ölçekli işletme yazılı basını sözlü basına tercih ettiğini belirtse de, halkla ilişkiler çalışmaları için de yüzde kırklık bir bölümü görsel-işitsel iletişim araçlarına ayırdığını da vurgulamıştır. İncelenen işletmelerde görsel-işitsel basının daha çok tercih edilmesinin bir nedeni de, ülkemizde okuma yazma oranının oldukça düşük olması, basın tirajlarının dünya standartlarının çok altında bulunması olarak belirtilmiştir.

6.2.2.1. Radyo

Halkla ilişkiler uygulamasında kullanılacak etkili araçlardan bir tanesi de radyodur. Haber bültenleri, dokümanter programlar, açık oturumlar, röportajlar hatta kısa anonslar bile halkla ilişkiler uygulaması içinde kullanılabilir.

Ülkemizde son yıllarda sayısı hızla artan özel radyolarda haber kimliği yer alabilmek kurumlar açısından oldukça önemli olmaktadır. Ama burada da önemli olan gündemi iyi takip ederek, haber yoğunluğuna ve gündemdeki konulara uygun olarak doğru zaman da radyo yöneticilerine ulaşabilmektir. Ayrıca yerel ya da ulusal radyolardan hangisinin tercih edileceği de önemli olmaktadır. Verilmek istenilen mesaja uygun olarak kurumlar yerel ya da ulusal basın da bazen her ikisinde de yer almayı tercih edebilirler.

Haber dışında röportaj, açık oturum ya da herhangi bir tartışma programına katılacak kişinin özenle seçilmesi, konuya hakim olması, konuşması, fikirlerini ifade ediş tarzı ile kurumu iyi temsil edebilmesi gerekmektedir. Halkla ilişkiler birimi böyle bir uygulamada da konuşma metninin hazırlanmasından, konuşmacının hazırlanmasına kadar tüm detaylarla ilgilenmelidir.

Radyo da kullanılacak bir başka halkla ilişkiler uygulaması da, belgesellerdir. Belgeseller de kurumun tarihçesi , mevcut durumu, diğer ülkelerle yapılanların karşılaştırılması, geleceğe yönelik hedefler, yapılan çalışmalar çok ayrıntılı olarak verilebilmektedir.

Belgeseller, röportajlar radyo muhabirleri tarafından yapılabileceği gibi kurumun halkla ilişkiler birimi tarafından ya da başka bir kuruma da yaptırılarak, yayınlanması sağlanabilir.

Ayrıca radyo da spotlar verilerek de belirli konularda kısa ve öz haberler verilebilir. Özellikle zamanlaması iyi yapılmış, iyi hazırlanmış spotlar, uzun belgesel ya da röportajların yapacağı etkiden çok daha fazlasını yapabilmektedir.

İstanbul’daki tekstil işletmelerinin büyük bir bölümü yerel yayın yapan radyolara reklam verdiklerini belirtmişlerdir. Bu işletmeler genelde yerel radyolarda reklam spotlarıyla yer almayı tercih ettiklerini özellikle vurgulamışlardır.

6.2.2.2. Televizyon

Günümüzde yaygınlığı ve etkinliği hiç tartışılmayan çok önemli bir kitle iletişim aracıdır. Görsel ve işitsel olarak çok büyük bir etkinliği bulunmaktadır. Televizyon, elinde bulunan kişi için çok önemli ve büyük bir “silah” olarak da algılanabilmektedir. Etkinliği , kitleleri yönlendirmedeki başarısı dikkate alındığında, halkla ilişkiler uygulamalarında çok sık kullanılan ve öncelik verilen bir kitle iletişim aracıdır.

Özel televizyon şirketlerinin ülkemizde sayı olarak hızla artması, televizyon yayını yapan şirketler arasındaki rekabet, izlenme oranlarının önemli olması, bu oranların sık sık ölçülerek yayınlanması televizyonun etkilerinin önemini bize anlatmaktadır.

Televizyonun görsel bir kitle iletişim aracı olması, kulağa olduğu kadar hatta ondan da çok göze hitap ediyor olması yapılacak tüm halkla ilişkiler çalışmalarında çok daha dikkatli olmak gerektiğini ortaya koymaktadır. Eğer yapılan basın toplantısı televizyonda da yer alacaksa o zaman mesajın ulaşacağı hedef kitlenin hoşuna giden unsurlarla da süslenmelidir. Örneğin, bir ürün tanıtımında mankenlerden de yararlanılmalı, hatta medyada çok fazla ilgi çeken mankenlere yer verilmelidir.

Radyo da olduğu gibi röportajlar, belgeseller, açık oturumlar düzenlenebilir. Ama bu kez görsel öğeler ön plana çıkarılarak hazırlıklar yapılmalıdır. Görsel mesajlar kullanılmalıdır.

Günümüzde kurumların sponsor olduğu yarışmalar, ev dekorasyonu programları hatta dizilerin bile izleyici kitleleri üzerinde önemli etkiye sahip olduğu yapılan anketlerle ve ölçümlerle tespit edilmektedir. Bu nedenle yarışma sunucuların ya da haber sunanların kıyafetleri bile belirli firmalar tarafından sağlanmakta ve bunlarda yayın içinde belirtilmektedir. Bunun gibi yarışma programın da verilen hediyelerin markalarının verilmesi, yardıma ihtiyacı olan kişilerin bu programlarda belirli kurumlara yönlendirilmesi de günümüzde çokça kullanılan halkla ilişkiler uygulamalarındandır.

İstanbul’da araştırma yapılan tekstil işletmelerinde, halkla ilişkiler birimi çalışanları televizyonlarda haber kimliği ile yer alabilmenin gazetelere oranla daha zor olduğunu belirtilmişlerdir. Ancak büyük ölçekli bir tekstil işletmesinin halkla ilişkiler yöneticisi basındaki tekelleşmenin bu konuda kendilerine yardımcı olduğunu herhangi

bir nedenle yazılı basında haber yapılan bir konunun bazen gazete ya da derginin bağlı bulunduğu yayın grubunun televizyon kanalında da kullanılabildiğini belirtmiştir.

6.2.2.3. Film

Halkla ilişkiler alanında öteki araçlar kadar olmamakla birlikte kullanılan kitle iletişim araçlarından biri de filmlerdir. Özellikle sinema filmi deyimiyle tanınan konulu filmler bu konu da etkili olmakta ve öteki çeşitlere göre daha çok kullanılmaktadır. Konulu film, izleyiciyi doğal konum içinde yakalamakta ve ona farkında olmadan belirli mesajları iletip, özümsemesini sağlamaktadır. Yapımının zorluğu daha büyük örgütlenmeyi gerektirmekle birlikte konulu filmler özellikle devlet ideolojisinin savunması, savunulması konusunda pek çok ülkede kullanılmaktadır (Kazancı,1982).

Konulu film yanında bir başka tür, dokümanterlerdir. Bu tür filmde oyuncu bulunmaz yalnızca anlatıcı vardır. Öyküye yer verilmez asıl olan belirli bir mesajın sık ve yoğun biçimde işlenmesidir. Bu amaçla bir kurum, bir olay, bir toplumsal sorun ayrıntılı olarak ele alınıp ekrana getirilir (Kazancı,1982).

Araştırma yapılan işletmelerde şuana kadar filmlerin bir halkla ilişkiler aracı olarak kullanılmadığı belirtilmiştir.

6.2.3. Festivaller

Festivaller önemli halkla ilişkiler uygulamalarından biridir. Kurumlar ilk önce kendilerini yakın çevrelerine tanıtmak, kabul ettirmek zorundadırlar. Festivaller kurumun kendisini yakın çevresine tanıtmasında oldukça önemli bir yer tutmaktadır. Yerel olarak düzenlenen festivallere yöre dışından hatta farklı ülkelerden katılan kurumlarla ilgi daha da artmakta, yerel ya da ulusal basında da yer sağlamak kolaylaşmaktadır. Ülkemizde Kültür ve Turizm Bakanlığı verilerine göre üç yüze yakın yerel yönetim birimi tarafından festivaller düzenlenmektedir.

İstanbul’daki tekstil işletmelerinden bazıları yurt genelindeki bayileri aracılığıyla yerel festivallere katıldıklarını belirtmişlerdir. Bu işletmeler bayilerinin katıldıkları festivaller için bütçeden belli bir miktar pay ayırdıklarını, bunun yanı sıra bayilerine broşür ve yazılı doküman gönderdiklerini de ifade etmişlerdir.