Yatırım Destek Ofisleri

Yatırım Destek Ofisleri, Türkiye genelindeki tüm il merkezlerinde BKA lara bağlı olarak faaliyet gösterirler. Temel görevleri ilgili il sınırları içerisinde yatırımların destekleme hizmetleri sunarak, etkinlik sağlama ve yatırımların artmasına yönelik çalışan birimlerdir.

2.7.4.1. Yatırım Destek Ofislerinin Görevleri

Küreselleşme sürecinin hızla ülkeleri içine aldığı süreç, uluslararası ilişkiler ve rekabet ortamının gelişimine oldukça yüksek bir ivme kazanmıştır. Dünyada hemen her bölgede, bu hızlı küreselleşme sürecinde mevcut aktörlerin adaptasyonunu sağlama, ülke gelişim ve kalkınmasına yardımcı bir süreç yönetimi, etkin üretim ve

78

yönetim standartları gibi birçok tedbirler alınmakla birlikte, rekabetin başta ekonomik olmak üzere çeşitli açılardan olumsuz etkilerine yakalanmadan, kazanç elde edilmeye çalışılmaktadır. Kazanç peşindeki ülkelerin, bu yarışta hedeflerinden biri de dünya üzerinde dolaşan doğrudan yabancı yatırımları kendi ülkelerine çekebilmek olmuş, yatırım kararlarını kendi lehine etkileme doğrultusundaysa; sınırları içerisindeki bölgelerin eksiklerini kapatma ve üstünlüklerini açığa çıkarmaya yönelik çalışmalara başlanmıştır. İşte bu noktada küreselleşmeden önceki yıllarda, ulusal düzeyli gelişme-kalkınma odaklı çalışan ülkeler artık, ulusal düzeyli merkezi kararlarla birlikte, bölgesel ve yerel düzeyli karar verebilme kabiliyetine sahip örgütler de oluşturarak yabancı yatırımlardan alınabilecek payı arttırabilmeyi hedeflemektedirler (Can, 2011: 69).

Dünyada özellikle kuruluş amaçlarına yönelik güç birliği yaptığı söylenebilen Avrupa ülkeleri (AB), 1990’lı yıllarda yabancı yatırımlar için cazip ortam hazırlamada yerel örgütlenmelere yetki ve sorumluluk bırakarak pek çok bölgede ajanslar oluşturmuş, özellikle “invest” ile başlayan isimlendirmelerle tanıtım yapılarak, yatırımların arttırılması sağlanmıştır.

Ülkemizde 2000li yıllara dek, yabancı yatırımlar açısından bölgesel avantajların ortaya koyulması ve bölgesel tanıtımların yapılmasına yönelik etkin çalışan örgütlü yapılara kavuşulamamıştır. 2006 yılında “5523 sayılı kanunla”, T.C. Başbakanlık Türkiye Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı (TYDTA) kurularak, Türkiye’deki yabancı yatırımlara yönelik yatırım fırsatları küresel pazarda tanıtımına başlanmış, ülkeye yapılacak yatırımlarda çeşitli avantajlar sağlanarak çekim gücü arttırılmaya çalışılmıştır.

Yabancı yatırımlara yönelik danışmanlık hizmetleri sunma, koordinasyon hizmetleri yürütme, şirket kuruluşu, izinler ve ruhsatlandırma, çevresel etki değerlendirme hizmetleri sunma, yatırım desteklemeleri, arazi bulma ve ortak bulmada destek gibi birçok ayrıcalıklar sunan bu ajans, merkezden ulusal düzeyli olarak kurulmuş ve günümüzde de çalışmalarını sürdürmektedir (http://www.invest.gov.tr/tr- TR/Pages/Home, 2018). Bu Ajans, yabancı yatırımları çekmek ve toplamda yabancı

79

yatırımları arttırmaya yönelik çalışmalarında, ülkemizde 2006 yılı sonrasında kurulmaya başlayan BKA’lar bünyesinde, her il merkezinde kurulacak Yatırım Destek Ofisleri ile işbirliği içerisinde çalışmaktadır (Erçakar, 2010: 6).

Yerel düzeyde örgütlenmiş Yatırım Destek Ofisleri (YDO), ilgili kalkınma ajansının sorumluluk bölgesi dahilindeki illerde kalkınma ajansının genel sekreterliğine bağlı olarak, yapılacak yatırımların etkinliğini ve işlemlerin hızını arttırmaya yardımcı olma doğrultusunda, sundukları hizmetlere karşın ücret talep etmeksizin çalışırlar. Bu ofislerin kuruluşu, Kalkınma Ajanslarının kuruluş ve koordinasyonu hakkındaki kanunla belirlenmiş olup, 29101 sayılı 2014 yılında hazırlanan yönetmelikte belirlenen temel görevleri:

a) İlgili ilde iş ve yatırım ortamına dair analiz, rapor ve strateji çalışmaları yapmak/yaptırmak,

b) İlin iş ve yatırım ortamına ilişkin envanter çalışmalarını yürütmek, c) Yatırımcılara bilgi sağlama ve onları doğru yönlendirme,

ç) İş ve yatırım ortamının geliştirilmesine yönelik olarak ilgili kurum ve kuruluşlarla ortak çalışmalar yapmak,

d) Yatırımları izlemek,

e) İlin iş ve yatırım ortamını tanıtmak ve bulunduğu ile yatırımcı çekmek, f) Devlet yardımlarına ilişkin olarak, ilgili mevzuatta belirtilen iş ve işlemleri yapmak,

g) Yatırımcıların izin ve ruhsat işlemleri ile diğer idari iş ve işlemlerini, ilgili makam ve merciler nezdinde sonuçlandırmak üzere ajans yönetim kurulu adına tek elden takip ve koordine etmek,

ğ) Bilgilendirme ve raporlama çalışmaları yapmak,

h) Kanunun 4 üncü maddesine dayanılarak çıkarılan düzenlemelerde belirtilen iş ve işlemleri yapmak

olarak belirlenmiş olup, bu konularda bölgede yatırımlara destek sağlamaktadırlar. Bu görevlerden anlaşılacağı üzere BKA’ların yereldeki yatırım destekleme dağıtım kararlarında hangi proje yada faaliyete destek sunulacağına dair verilen kararlarda doğrudan bir etkisi yoktur.

80

2008 yılında başbakanlık bir genelge yayınlayarak, ülkedeki 81 ilde faaliyette olan ya da faaliyete geçmeye hazırlanan sanayi kuruluşlarına ve yatırım yapmak isteyen girişimcilerin gerekli resmi iş ve işlemlerinde kamu kurum ve kuruluşlarında karşılaştıkları sorunların hızlıca giderilebilmesine yönelik Tek Adımda Yatırım Büroları da açılmıştır. İllerde valilik bünyesinde oluşturulan bu bürolar, sanayiciler ve girişimcilerin sorunlarını dinleyerek gerektiğinde ilgili kurumlarla irtibata geçen ve hızlı çözüm üreten, girişimcilere tanıtım, bilgilendirme, rehberlik etme ve bölgede bulunan cazip yatırım alanları konusunda tavsiyelerde bulunma görevi üstlenmektedirler (http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2008/06/20080603-11.html, 05.01.2018).

26 ajans merkezine bağlı illerde bulunan Yatırım Destek Ofisleri, Kalkınma Ajansları 2016 Yılı Genel Faaliyet Raporu verilerine göre; ilgili yıl içerisinde yaptıkları bilgilendirme, danışmanlık ve diğer yardımcı hizmetler sunmaları sonucunda; bulundukları illerde 2.027,45 milyon liralık yatırım çekerek, bu illerde toplam 8240 kişilik istihdam artışı sağlamaları öngörülmüştür (Kalkınma Bakanlığı, 2016b: 134).