Yatılı ve Gündüzlü Öğrencilerin Besin Tüketim Sıklıkları

Öğrencilerin Besin tüketim sıklıklarına ilişkin bilgiler Tablo–4.2.13’de yer almaktadır.

Tablo– 4.2.13: Öğrencilerin Besin Tüketim Sıklığının Dağılımı Yatılı Gündüzlü Her gün Haftada 3-5 Haftada 1 15 Günde 1

Nadir Tüketmem _{Her gün Haftada}

3-5

Haftada 1

15 Günde 1

Nadir Tüketmem Ki-kare testi

Besinler f % f % f % f % f % f % f % f % f % f % f % f % _{sd p} Süt 2 1,7 10 8,3 15 12,5 13 10,8 12 10 68 56,7 24 20 34 28,3 11 9,2 5 4,2 20 16,7 26 21,7 56.643 5 0.000 Ayran 5 4,2 22 18,3 36 30 13 10,8 18 15 26 21,7 34 28,3 33 27,5 17 14,2 5 4,2 20 16,7 11 9,2 40.317 5 0.000 Peynir 24 20 55 45,8 18 15 4 3,3 9 7,5 10 8,3 59 49,2 19 15,8 15 12,5 6 5 12 10 9 7,5 33.426 5 0.000 Yoğurt 10 8,3 20 16,7 21 17,5 11 9,2 13 10,8 45 37,5 58 48,3 25 20,8 15 12,5 2 1,7 16 13,3 4 3,3 76.285 5 0.000 Kırmızı et 6 5 25 20,8 23 19,2 8 6,7 15 12,5 43 35,8 5 4,2 20 16,7 27 22,5 10 8,3 25 20,8 33 27,5 5.004 5 0.415 Tavuk 8 6,7 40 33,3 42 35 6 5 11 9,2 13 10,8 5 4,2 20 16,7 34 28,3 24 20 21 17,5 16 13,3 22.436 5 0.000 Balık 1 0,8 5 4,2 4 3,3 4 3,3 14 11,7 92 76,7 2 1,7 6 5 16 13,3 9 7,5 51 42,5 36 30 55.109 5 0.000 Sakatat 2 1,7 5 4,2 14 11,7 3 2,5 11 9,2 85 70,8 3 2,5 11 9,2 12 10 3 2,5 20 16,7 71 59,2 6.473 5 0.263 Yumurta 16 13,3 48 40 38 31,7 0 0 5 4,2 13 10,8 30 25 52 43,3 14 11,7 6 5 7 5,8 11 9,2 21.998 5 0.001 Kurubaklagiller 10 8,3 49 40,8 29 24,2 4 3,3 5 4,2 23 19,2 14 11,7 30 25 23 19,2 16 13,3 23 19,2 14 11,7 26.889 5 0.000 Yağlı tohumlar 6 5 14 11,7 8 6,7 5 4,2 16 13,3 71 59,2 9 7,5 21 17,5 23 19,2 15 12,5 36 30 16 13,3 56.720 5 0.000 Yeşil yapraklı sebzeler 8 6,7 25 20,8 15 12,5 7 5,8 21 17,5 44 36,7 23 19,2 28 23,3 20 16,7 9 7,5 25 20,8 15 12,5 22.994 5 0.000 Diğer sebzeler 10 8,3 32 26,7 20 16,7 10 8,3 15 12,5 33 27,5 19 15,8 35 29,2 12 10 12 10 29 24,2 13 10,8 18.259 5 0.000 Patates 9 7,5 38 31,7 27 22,5 9 7,5 10 8,3 27 22,5 17 14,2 38 31,7 34 28,3 7 5,8 11 9,2 13 10,8 8.462 5 0.003 Domates 12 10 17 14,2 17 14,2 6 5 10 8,3 58 48,3 57 47,5 27 22,5 11 9,2 8 6,7 7 5,8 10 8,3 67.604 5 0.133 Meyveler 17 14,2 39 32,5 36 30 7 5,8 8 6,7 13 10,8 56 46,7 24 20 18 15 6 5 9 7,5 7 5,8 32.343 5 0.000 Ekmek 101 84,2 3 2,5 4 3,3 0 0 3 2,5 9 7,5 107 89,2 1 0,8 4 3,3 1 0,8 6 5 1 0,8 9.573 5 0.088 Pide, pizza vb 5 4,2 5 4,2 3 2,5 7 5,8 18 15 82 68,3 10 8,3 12 10 11 9,2 11 9,2 45 37,5 31 25,8 44.598 5 0.000 Pirinç pilavı 20 16,7 66 55 16 13,3 2 1,7 3 2,5 13 10,8 19 15,8 41 34,2 29 24,2 11 9,2 12 10 8 6,7 22.444 5 0.000 Bulgur pilavı 13 10,8 63 52,5 20 16,7 4 3,3 5 4,2 15 12,5 9 7,5 28 23,3 24 20 16 13,3 29 24,2 14 11,7 38.728 5 0.000 Mısır 4 3,3 15 12,5 9 7,5 4 3,3 15 12,5 73 60,8 9 7,5 13 10,8 19 15,8 11 9,2 43 35,8 25 20,8 45.931 5 0.000 Makarna 14 11,7 63 52,5 13 10,8 4 3,3 3 2,5 23 19,2 9 7,5 42 35 35 29,2 9 7,5 12 10 13 10,8 25.471 5 0.000 Bisküvi 13 10,8 23 19,2 10 8,3 4 3,3 12 10 58 48,3 25 20,8 37 30,8 26 21,7 9 7,5 12 10 11 9,2 48.105 5 0.000 Çikolata, gofret 25 20,8 26 21,7 11 9,2 3 2,5 11 9,2 44 36,7 42 35 35 29,2 10 8,3 8 6,7 16 13,3 9 7,5 32.001 5 0.000 Reçel 32 26,7 55 45,8 20 16,7 2 1,7 3 2,5 8 6,7 40 33,3 21 17,5 10 8,3 8 6,7 16 13,3 25 20,8 40.685 5 0.000 Bal 29 24,2 48 40 25 20,8 1 0,8 3 2,5 14 11,7 29 24,2 14 11,7 15 12,5 6 5 27 22,5 29 24,2 49.149 5 0.000 Pekmez 21 17,5 32 26,7 20 16,7 8 6,7 13 10,8 26 21,7 22 18,3 10 8,3 10 8,3 5 4,2 24 20 49 40,8 25.896 5 0.000 Hamur tatlıları 9 7,5 18 15 17 14,2 11 9,2 13 10,8 52 43,3 13 10,8 17 14,2 18 15 14 11,7 32 26,7 26 21,7 17.833 5 0.003 Sütlü tatlılar 8 6,7 14 11,7 33 27,5 7 5,8 11 9,2 47 39,2 16 13,3 16 13,3 14 11,7 16 13,3 29 24,2 29 24,2 26.366 5 0.000 Meyveli tatlılar 7 5,8 12 10 4 3,3 6 5 14 11,7 77 64,2 17 14,2 14 11,7 14 11,7 14 11,7 34 28,3 27 22,5 45.448 5 0.000 Gazlı İçecek 8 6,7 12 10 15 12,5 12 10 8 6,7 65 54,2 27 22,5 46 38,3 9 7,5 14 11,7 15 12,5 9 7,5 76.408 5 0.000 Meyve suyu 11 9,2 45 37,5 36 30 6 5 3 2,5 19 15,8 38 31,7 34 28,3 14 11,7 10 8,3 18 15 6 5 44.563 5 0.000 Kahve 4 3,3 5 4,2 7 5,8 1 0,8 9 7,5 94 78,3 10 8,3 13 10,8 17 14,2 4 3,3 23 19,2 53 44,2 29.654 5 0.000 Çay 102 85 7 5,8 0 0 1 0,8 0 0 10 8,3 85 70,8 10 8,3 8 6,7 0 0 4 3,3 13 10,8 15.466 5 0.009

Tablo– 4.2.13 incelendiğinde yatılı ve gündüzlü öğrencilerin et, sakatat, patates, ekmek tüketim sıklıkları arasında yatılı ve gündüzlü öğrencilerin aralarında anlamlı bir farklılık olmadığı görülmektedir(p>0,05). Et, sakatat, patates, ekmek dışındaki bütün besinlerin tüketimlerinde yatılı ve gündüzlüler arasındaki fark anlamlı bulunmuştur.(p<0,05)

Yatılı öğrencilerin %1,7’si, gündüzlü öğrencilerin ise %20,0’si hergün süt tüketmektedir. Yatılı ve gündüzlü öğrencilerin her gün et tüketim sıklıkları birbirine oldukça yakındır.Yatılı öğrencilerin %59,2’si, gündüzlü öğrencilerin ise %13,3’ü yağlı tohumları hiç tüketmediğini ifade etmektedir.

Gündüzlü öğrencilerin %42,5’i, yatılı öğrencilerin ise %11,7’si nadir olarak balık tüketmektedir. Yatılı öğrencilerde balık tüketmeyenlerin oranı ise %76,7’dir. Gündüzlü öğrenciler domatesi her gün (%47,5) tüketirken yatılı öğrencilerin %48,3’ü hiç domates tüketmemektedir. Gazlı içecekler gündüzlü öğrenciler tarafından %28,3 haftada 3-5 ve %22,5 her gün tercih edilirken yatılı öğrencilerin %54,2’si gazlı içecek tüketmediğini belirtmektedir.

Sonuç ve Öneriler

Öğrencilerin demografik özellikleri incelendiğinde;

 Araştırmaya katılan öğrencilerden, yatılı öğrencilerin 42,0% si 6.sınıfa, 54,3%’ü 7. sınıfa, 51,9%’ 8. sınıfa devam etmekte iken, gündüzlü öğrencilerin 58,0%’i 6.sınıfta, 45,7%’si 7.sınıfta, 48,1%’i de 8.sınıfta öğrenim görmektedir.

 Yatılı ve gündüzlü öğrencilerin yaşları 12 ile 15 arasında değişmektedir. Yaş ortalamaları yatılılarda öğrencilerde 13,41±0,92, gündüzlü öğrencilerde 13,05±0.83 olarak tespit edilmiştir. Yatılı öğrencilerin ortalamasının gündüz öğrencilerden biraz yüksek olmasının sebebi 15 yaşın üzerinde 15 öğrencinin bulunmasından kaynaklanmakta olup, yatılı öğrenciler içinde daha büyük yaşlarda fazla öğrenci bulunmasının sebebi ise kırsal kesimde okula geç başlama ve sınıf tekrarı olarak kabul edilmiştir.

 Öğrencilerin boy ortalamaları yatılılarda 1,49±0.10 iken gündüzlülerde 1,51±0.09 olarak bulunmuş ve aradaki fark anlamlı bulunmamıştır. Öğrencilerin vücut ağırlık ortalamaları yatılı öğrencilerde 42,65±7,37, gündüzlü öğrencilerde ise 42,04±6,79 olarak tespit edilmiştir.

 BKI’leri incelendiğinde, yatılı öğrencilerin %47,5’inin zayıf, %49,2’sinin normal ve %3,3’ünün hafif kilolu olduğu, gündüzlü öğrencilerin ise %53,3’ünün ise zayıf, %45,8’inin normal ve %0,8’inin hafif kilolu olduğu görülmektedir. Ortaya çıkan fark anlamlı (p<0,05) bulunmamıştır.

 Ailede yaşayan kişi sayısı hem yatılı hem de gündüzlü öğrencilerde 6 ve yukarısı olarak yoğunluk göstermektedir. Yatılı öğrencilerin %52,2’si, Gündüzlü öğrencilerin %43,3’ü, 6 ve yukarısında aile bireyine sahiptir.

 Meslek gurupları açısından, baba meslekleri hem yatılılarda hem de gündüzlülerde %50’nin üzerinde çiftçi gurubunda yoğunlaşmış (Yatılı=%51,7, Gündüzlü=%52,5); Anne meslekleri %80’in üzerinde “ev hanımı – çalışmıyor” gurubunda yoğunlaşmıştır.(Yatılı=%87,5, Gündüzlü=%82,5)

Öğrencilerin beslenme alışkanlıkları ve besin tercihleri incelendiğinde;

 Günlük tüketilen öğün sayısı bakımından, Yatılı öğrencilerin %92,5’i günde 3 öğün yemek yerken, bu oranın gündüzlülerde %52,5 olduğu görülmektedir. Yatılı öğrenciler gündüzlülere oranla öğünlerine daha çok dikkat etmektedir. Aradaki fark anlamlı bulunmuştur. (p<0.05)

 Öğün atlama durumu incelendiğinde, öğrencilerin %52,5’i öğün atlamaktadır. Bu oran yatılılarda %42,2 iken gündüzlülerde, %60,8 olarak tespit edilmiş ve aradaki fark anlamlı bulunmuştur. (p<0.05)

 Atlanan öğünler içerisinde en çok atlanan öğün, yatılılarda %60,4 ve gündüzlülerde %37 ile öğle öğünü olarak tespit edilmiş ve aradaki fark anlamlı bulunmuştur. (p<0.05)

 Öğün atlama sebepleri incelendiğinde yatılı öğrencilerin %77,4’ü hazırlanan yemekleri beğenmediğini, gündüzlü öğrencilerin %42,5’i zamanının olmadığını belirtmişlerdir.

 Öğrencilerin yeme seçme durumları incelendiğinde, öğrencilerin genel olarak yemek seçtikleri söylenebilir. Yatılı öğrencilerde yemek seçme oranı %73,3 iken, gündüzlü öğrencilerde bu oran %70 olarak tespit edilmiş ve aradaki fark anlamlı bulunmamıştır. (p>0,05)

 Yatılı öğrencilerin %61,4’ü, gündüzlü öğrencilerin %72,6’sı lezzetini beğenmedikleri için yemek seçtikleri saptanmıştır. Yemek seçme nedenleri açısından yatılı ve gündüzlü öğrenciler arasındaki fark anlamlı bulunmuştur (p<0,05).

 Yatılı öğrencilerin okulda çıkan yemeklerden en çok tercih ettiği ilk üç yemek arasında sırasıyla köfte, börek ve puding olarak belirlenmiş, evde tercih ettikleri ilk üç yemek ise sırasıyla köfte, puding ve börek olarak tespit edilmiştir. Yatılı öğrenciler okulda yapılan puding’i evde yapılan pudinge göre daha çok tercih etmektedir.

 Yatılı öğrencilerin okulda çıkan yemeklerden hiç tercih etmediği ilk üç yemek sırasıyla %14,03 bezelye, %13,19 ıspanak ve %11,53 pırasa olarak tespit

edilmiş ve evlerinde tercih etmediği ilk üç yemek bu sıralamanın aynısı çıkmıştır. Ö

 Gündüzlü öğrencilerin evde en çok tercih ettiği ilk üç yemek sırasıyla tavuk kızartma, köfte ve kuru fasulye iken, hiç tercih edilmeyen ilk üç yemek ise sırasıyla bezelye, pırasa ve sebze kızartma olarak bulunmuştur. Bezelye ve pırasa hem yatılı hem de gündüzlü öğrencilerin hiç sevmediği ilk üç yemek arasında aynı sırayla yer almaktadır.Tercih edilmeyen ilk üç yemeğin sebze gurubunda olması dikkat çekicidir.

 Okulda ya da evlerinde beğenmedikleri yemek çıktığında öğrenciler yarısına yakını yememeyi tercih ederken, yatılı öğrencilerin %24,2’si çıkan yemeği yemek zorunda olduğunu, %29,2’si kantinden yiyecek almayı tercih etmektedir. Gündüzlü öğrencileri ise %35’i çıkan yemeği yemek zorunda olduklarını, %16,7 ile kantinden yararlandıklarını belirtmişlerdir.

 Yatılı öğrencilerin okulda verilen kahvaltıdan %78,3’ü, öğle yemeğinden%42,5’i, akşam yemeğinden %25,8’i memnunken, %1,3’ü sabah kahvaltısından, %8,3’ü öğle yemeğinden, %34,2’si de akşam yemeğinden memnun olmadıklarını belirtmişlerdir.

 Öğün arası besin tüketim durumları incelendiğinde gündüzlü öğrencilerin yatılı öğrencilere oranla daha çok öğün arası besin tükettikleri tespit edilmiştir(p<0.05).

 Öğün aralarında yatılı ve gündüzlü öğrencilerin en çok tükettikleri ilk üç yiyecek ve içecek sırasıyla yatılılarda gofret-çikolata, cips ve meyve; gündüzlülerde ise gazlı içecekler, simit ve cips olarak bulunmuştur.

 Yatılı öğrencilerin %55,9’u satın alırken, gündüzlülerde bu oran %48,3 olarak bulunmuştur. Yatılı ve gündüzlü öğrencilerin açıkta satılan yiyecekleri tüketme durumları arasında 0,05 düzeyinde anlamlı bir ilişki yoktur.

 Yatılı ve gündüzlü öğrencilerin açıkta satılan yiyecekleri tüketme nedenleri farklılık göstermektedir. Yatılı ve gündüzlü öğrencilerin açıkta satılan yiyecekleri tercih etme nedenleri arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur (p<0,05).

 Öğrencilerin %70,4’ü temizliğine güvenmediği için açıkta satılan yiyecekleri tercih etmediklerini belirtmişlerdir. Yatılı ve gündüzlü öğrencilerin açıkta satılan yiyecekleri satın almayanların nedenleri arasında anlamlı bir fark yoktur(p>0,05).

 Yatılı ve gündüzlü öğrencilerin kahvaltıda tükettikleri besinlerin sıklığı açısından incelendiğinde, bitki çayı, sucuk ve margarin tüketim sıklıkları arasında anlamlı bir farklılık olmadığı(p>0,05), çay, çorba, bal, süt, peynir, domates, salatalık, patates, roka, maydanoz, yumurta, zeytin, meyve suyu, yoğurt tüketim sıklıklarında anlamlı bir farklılık olduğu görülmektedir(p<0,05). Genel olarak ise yatılı ve gündüzlü öğrencilerin kahvaltıda tükettikleri besinlerin sıklıkları arasında anlamlı bir fark vardır (p<0,005).

 Öğrencilerin tükettikleri besinlerin sıklıkları ile gündüzlü ve yatılı olmaları arasında besinlerin büyük çoğunda %95 güven düzeyinde anlamlı farklılıklar olduğu görülüştür. Et, sakatat, patates, ekmek tüketim sıklıkları arasında yatılı ve gündüzlü öğrencilerin aralarında anlamlı bir farklılık olmadığı gündüzlü ve yatılı öğrencilerin bu besinleri tüketme sıklıklarının aynı olduğu görülmektedir.

Öneriler;

 Öğrencilerin yeterli ve dengeli beslenmesi onların sağlıklı yetişkinler olmasını etkileyen faktörlerdir. Bu nedenle okullarda yeterli ve dengeli beslenme kavramının üzerinde durulmasının; öğretmenlere, yeterli ve dengeli beslenme konusunda uzman kişilerce hizmet içi eğitimlerin verilmesi ve sürekliliğinin sağlanması gerekmektedir.

 Öğretmenler, aileler ve öğrenciler yeterli ve dengeli beslenme, beslenme – sağlık etkileşimi hakkında bilgilendirilmelidir.

 Okul öncesi dönemde başlamak üzere eğitimin her kademesinde beslenme eğitimi verilmeli, müfredata beslenme eğitimi konuları eklenmelidir.

 Aileler ve öğretmenler öğrencilerin öğünlerini düzenli yemelerine rehberlik etmeli ve sağlıklı beslenme alışkanlıkları kazandırmada örnek teşkil etmelidir.

 Özellikle kırsal bölgede yaşayan öğrenci velileri ergenlik, ergenlik döneminde büyüme ve gelişme, beslenme, spor konularında işbirliği çalışmaları ile eğitilmelidir. İşbirliği okullar, uzman kişiler, doktorlar, öğretmenler, sivil toplum kuruluşlar ile birlikte gerçekleştirilmelidir.

 Okul kantinlerinde daha çok öğrencilerin enerji ve besin öğesi ihtiyacını karşılamaya yardımcı olacak besleyici yiyecek içeceklerin satılması sağlanmalıdır.

 Okullarda süt, taze sebze ve meyve satışı kampanyaları düzenlenmeli, okul idaresi ve kantin tarafından bu yiyeceklerin yenilmesi özendirilmelidir.

 Yatılı okulda görev yapan tüm öğretmenlerin ergenlik döneminin genel özellikleri, öğrencilerin büyüme ve gelişimleri ve özellikle beslenmeleri konusunda mutlaka konunun uzmanı kişiler tarafından seminerler düzenlenerek bilgilendirilmesi gerekmektedir.

 Yatılı okullarda öğrencilerin büyüme ve gelişme durumları göz önüne alınarak, enerji ve besin öğesi ihtiyacını karşılayan menüler hazırlanması ve uygulanması, standart yemek tarifelerinin hazırlanması ve kullanılması, okul beslenme servisinin etkin bir şekilde yürütülmesi gerekmektedir.

Kaynakça

Adelman, W. ve Ellen, J. “Adölesan”.(2003) Rudolph’s Fundamentals of Pediatrics, Çeviri Editörü: Murat Yurdakök, Günes Kitabevi, 3. Baskı, Ankara:, S: 70- 83.

Ahsen, Ü. (1994). Beslenme Öğrenimi Gören ve Görmeyen Kız Meslek Lisesi Son Sınıf Öğrencilerinin Beslenme Durumu Üzerine Bir Araştırma. Ankara: Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Ev Ekonomisi Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.

Akgün, S. (1997). Sosyo-Ekonomik Yönden Farklı İki İlkokul Öğrencilerinin Fizik Büyüme Durumları ve Etkileyen Bazı Faktörlerin Araştırılması. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sağlı Bilimleri Enstitüsü, Beslenme Bilimleri Programı, Yüksek Lisans Tezi.

Aktaş, N. (2001). Konya İl Merkezinde Farklı Sosyo- Ekonomik Düzeydeki 9– 11 Yaş Grubu Öğrencilerin Obezite Prevalansı ve Bunu Etkileyen Etmenler Üzerine Bir Araştırma. Ankara: Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi.

Alaçam, H. (2002) Niğde İlinde Özel ve Devlet Okullarında Okuyan 12–15 Yaş Grubu Öğrencilerin Beslenme ve Fiziksel Aktivite Alışkanlıklarının İncelenmesi. Niğde: Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.

Anonim. (2004) Türkiye’ye Özgü Beslenme Rehberi. Ankara.

Arı, A.(2002) “Normal, Taşımalı ve Yatılı İlköğretim Okullarının Karşılaştırılması” Milli Eğitim Dergisi 153-154, Kış-Bahar, s.169-179

Arı, R. ve diğerleri.(1999) Gelişim ve Öğrenme Psikolojisi. Mikro Yayınları, 2. Baskı, Konya:, S: 3- 18

Avan, M. (2006). Mardin İli Kızıltepe İlçesindeki Merkez İlköğretim okullarında Okuyan 6. 7. ve 8. Sınıf Öğrencilerinin Beslenme Alışkanlıkları üzerine Bir Araştırma. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çocuk Gelişimi ve Ev Yönetimi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.

Aydın, A.(1996). Okul Çağı Çocuklarının Beslenme, Ağız ve Genel Vücut Hijyenine İlişkin Uygulamaları ve Var Olan Sağlık Sorunlarının Belirlenmesi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Programı, Yüksek Lisans Tezi.

Bağcı, T. ve diğerleri.(1999) “Ankara Yunus Emre Sağlık Ocağı Bölgesinde 8–14 Yaş Çocukların, Annelerinin ve Kendi İfadelerine Göre Gıda Tüketim Sıklıklarının İncelenmesi”. Beslenme ve Diyet Dergisi, Cilt: 28, Sayı: 1, S: 15- 20.

Baysal, A. (1981). Beslenme Sorunlarının Sosyal Kültürel Eğitim ve Ekolojik Etmenlerle İlgili Nedenleri ve Çözüm Önerileri. Beslenme ve Diyet Dergisi. 100. Yıl Özel Kongre Sayısı.10, 50–61.

Baysal, A.(1995). Genel Beslenme. Hatiboğlu Yayınevi, 9. Baskı, Ankara:, S: 7- 13.

Baysal, A. (1996) Beslenme, Ankara; Hatipoğlu Yayınevi.

Baysal, A.(1999). Kahvaltı ve Okul Başarısı. Beslenme ve Diyet Dergisi. 28(1): 1–3.

Baysal, A. ve diğerleri. (2002) Diyet El Kitabı. Hatiboğlu Yayınevi, 4. Baskı, Ankara, S: 7- 20.

Bekar, G. (2006) Yatılı Ve Gündüzlü İlköğretim Okulunda Öğrenim Gören Kız Adölesanların Antropometrik Ölçümleri, Beslenme Durumları, Beslenme Alışkanlıkları ve Diyet Örüntülerinin Tespiti. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Aile Ekonomisi ve Beslenme Eğitimi Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.

Bilir, Ş. (1984), “Ana ve Çocuk Sağlığı”, 4. Baskı Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Ankara

Bulduk, S. ve Oktar, İ. (1997). “Adolesan Çağında Verilen Beslenme Eğitiminin Besin Seçimine Etkisi”, V. Halk Saglıgı Günleri Beslenme Sorunları ve Yasal Durum, 8-9-10 Eylül, Bildiri Özet Kitabı.

Bulut, B. (1995). Ankara İline Bağlı Kalecik İlçesi ve Köylerinde İlkokul Çocuklarının Beslenme Durumları Üzerinde Bir Araştırma, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, S: 5- 20.

Covey L., Lamb M., Schiefelbein R., Albrecht J. (1998) “Vegetable Knowlenge and Preferences of Youth Ages 12-15”. Journal of the American Dietetic Association, Volume: 98, Number: 9, 1998, Pg: 67.

Daşbaşı, M. (2003). İlköğretim Öğrencilerinin Beslenme Alışkanlıkları, Beslenme Eğitimine İhtiyaç Duyma Durumları ve Beslenme Eğitiminden Beklentileri. Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Aile Ekonomisi ve Beslenme Eğitimi Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.

Erdem, C. ve Arslan, P. (1989) “Adolesanlarda, Sosyo-Ekonomik Düzeye Göre Hazır Et Ürünlerinin Tüketim Sıklığı, Ürünlerin Protein, Yağ ve Boya Maddesi Yönünden Analizleri”. Beslenme ve Diyet Dergisi, Cilt: 18, Sayı: 2, 1989, S: 177- 183.

Erdoğan, A. (2003) Ekonomik Kriz Dönemlerinde Tüketicilerin Gıda Ürünlerini Satın Alma Eğilimleri Üzerine Bir Alan Araştırması. Erzurum:Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.

Erenoğlu N., Ayrancı Ü., Son O. (2005) “Eating Habits Reported by Secondary School Students in A City of West Turkey”. Elsevier, Eating Behaviors, Pg: 7.

Ertürk, S. (1972). Eğitimde Program Geliştirme, Ankara: Yelkentepe Yayınları.

Eser, Şirin K., Şahin, K. ve Demireli, O. (2000). Konya’da İki Yetiştirme Yurdunda Barınan Adölesanların Beslenme Durumları. Beslenme ve Diyet Dergisi. 29:25–33.

Gander, J. Mary ve H.W. Gardiner. (1995). Çocuk ve Ergen Gelişimi. İmge Kitabevi. Ankara (Ed:Bekir ONUR.)

Gökçay, G. ve Garibağaoğlu, M.(2002). “Ergenlik Döneminde Beslenme”. Pediatri, Cilt: 1, Editörler: Olcay Neyzi ve Türkan Ertugrul, Nobel Tıp Kitabevleri, 3. Baskı, İstanbul: 2002

Grover J., Hergenroeder A., Morrow S., Haefner B. (1998) “Assessing the Nutritional Needs of Homeless Adolescents”. Journal of the American Dietetic Association, Volume: 98, Number: 9, Pg: 67

Güler, A. (2003). İlköğretim II.Kademesinde Eğitim Gören Öğrencilere Verilen Beslenme Eğitiminin Öğrencilerin Beslenme Durumu, Bilgi ve Alışkanlıklarına Etkisi. Ankara: Gazi Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü Aile Ekonomisi ve Beslenme Ana Bilim Dalı (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).

Haznedaroğlu, D. (2001) III. Uluslar arası Beslenme ve diyetetik Kongresi 12–15 Nisan 2000 Panel: Türkiye’de Beslenme Yetersizliği Sorunları, Besin ve Beslenme Politikaları. Beslenme ve Diyet Dergisi, 30 (1), 45–57.

Hayran, A. (1996). 0-3 Yaş grubundaki çocukların beslenme ve sağlık durumunun, annelerin hamilelik süresindeki beslenme ve sağlık durumu ile ilişkisinin araştırılması. Yüksek Lisans Tezi (basılmamış). İstanbul Üniversitesi, 83s.İstanbul

Instıtute Of Medicine, Food And Nutrition Board. (IOM) (2002). Dietary References Intakes for Energy, Carbohydrates, Fiber, fat, Protein and Amino Acids (Macronutrients). Washington, DC: National Academy of Science.

Işıksoluğu, Müberra. (1994). Beslenme. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.

İlçin, E., Toksöz, P., Mete, Ö., Çelik, Y. (1987). Farklı Sosyo-Ekonomik Düzeyde Bulunan İki İlkokulda Çocukların Beslenme Durumları Üzerine Bir Araştırma. Beslenme ve Diyet Dergisi, 4: 91.

İlköğretim ve Eğitim Kanunu 222 s.k. 5 Ocak 1961.

Karakaş, S. ve diğerleri.(2002) “Aydın İli Kentsel ve Kırsal Bölge İlköğretim Okulları 7-14 Yaş Grubu Öğrencilerinin Beden Kitle İndeksi”, 8. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 23-28 Eylül, Kongre Kitabı: II.

Karayormuk, N. (2002). Beslenme Dersi Alan ve Almayan Afyon Kocatepe Üniversitesi Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Beslenme Bilgi ve Alışkanlıkları Üzerine Bir Araştırma. Ankara: Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.

Kardaş, F. ve Orbak, Z. (2002). Adölesanda Beslenme. Sendrom Aylık Aktüel Tıp Dergisi. Kasım: 90–96

Kefeli, S. (2005). İlköğretim Uygulamalarının Değerlendirilmesi, Normal, Yatılı ve Taşımalı İlköğretim Okullarının Karşılaştırılması. Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.

Kılıç, D. (2001) “Yatılı İlköğretim Bölge Okulları ile Diğer İlköğretim Okullarının Toplumsal Fonksiyonlarını Gerçekleştirme Düzeylerinin Karşılaştırılması”. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Kınık, E. (1996). Adölesanda Yeme ve Beslenme Bozuklukları. Katkı Pediatri Dergisi, 2, 454-477.

Kınık, E. (2000) “Adölesan Hastaya Yaklaşım”. Katkı Pediatri Dergisi, Cilt: 21, Sayı: 6, 2000, S: 713- 719.

Kırkıncıoğlu, M. (2000). Çocuk Beslenmesi. İstanbul. Esin Kitabevi.

Kızıltan, G. (2000). Başkent Üniversitesi Yiyecek İçecek İşletmeciliği Programına Kayıtlı Öğrencilerin Beslenme Bilgi Düzeyi ve Beslenme Durumuna Beslenme Eğitiminin Etkisi. Beslenme ve Diyet Dergisi. 29:34–41.

Köksal, G. (1993). Çocukluk Çağı Şişmanlığı. Şişmanlığın Çeşitli Hastalıklarla Etkileşimi ve Diyet Tedavisinde Bilimsel Uygulamalar. Hizmet İçi Eğitim Semineri 4-5 Haziran 1992.Ankara:Türkiye Diyetisyenler Derneği Yayını:4.

Kuşgöz, A. (2005). Pansiyonlu ve Normal Devlet İlköğretim ile Özel İlköğretim Öğrencilerinin Beslenme, Fiziksel Aktivite Alışkanlıkları ve Fiziksel Uygunluklarının Karşılaştırılması. Muğla: Muğla Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.

Küçükaslan, A. (2006). Dershaneye Giden ve Gitmeyen Adölesanların Vücut bileşimleri, Beslenme Durumları, Alışkanlıkları ve Diyet Örüntülerinin Tespiti. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Aile Ekonomisi ve Beslenme Eğitimi Ana Bilim dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.

Küçükkömürler, S. (2002). Adölesan çağında beslenme. Anne ve Çocuk Beslenmesi, Pegema Yayıncılık, s. 177-194, Ankara

Liese A.D., Horsch I. (2001). Inverse association of over weight and breast feeding. In J Obesity 25(11): 1644

MEB.(2002) Yılı Basında Milli Eğitim. Ankara: 4. Aksam Sanat Okulu Matbaası.

MEB (2003) Yatılı İlköğretim Bölge Okulları ve Pansiyonlu İlköğretim Okulları Yönetici Kılavuz Kitabı, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul .

MEB (2008) Yatılı İlköğretim Bölge Okulları ve Pansiyonlu İlköğretim Okulları Yönetici Kılavuzu Kitabı. Milli Eğitim Basımevi, Ankara

Memiş, E. (2004). Üniversite Öğrencilerinde Şişmanlık (Obezite ) Durumu ve Diyet Ürünleri Kullanmaları Üzerine Bir Araştırma. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Aile Ekonomisi ve Beslenme Ana Bilim Dalı (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).

Menkhaus, K. (2001). “Celebrate our Body and Food”: A Body Size Acceptance and Presence of Eating Project. Journal of Nutrition Education.33(5), 340–341.

Milli Eğitim Temel Kanunu (1739 s.k). Resmi Gazete, 14574; 24 Haziran 1973

Milli Eğitim Bakanlığı İlköğretim Kurumları Yönetmeliği. Ankara: Milli Eğitim Basımevi,2003.

Oktar, İlhan. ve Şanlıer, Nevin. (1999). İlköğretim Okullarında Uygulanan Beslenme Programları ve Öğrencilerin Beslenme Davranışları İle İlgili Öğretmen ve Yöneticilerin Görüşleri. Gazi Üniversitesi, Mesleki Eğitim Fakültesi Dergisi,1:2: 55 63.

Okul Pansiyonları Yönetmeliği , http://www.mevzuat.adalet.gov.tr/html/20096.html, Erişim Tarihi: 23/09/2009.

Önay, D. (2002) Ankara’da Farklı Sosyo- Ekonomik Düzeylerdeki 14–15 yaş Grubu Öğrencilerin Beslenme Durumu ve Bunu Etkileyen Bazı Faktörler. Ankara: Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Ev Ekonomisi Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.

Öztürk, Y. ve diğerleri. (1999). Ortaokul Öğrencilerinin Beslenme Şekli, Ağırlık Durumlarının Tespiti ve Etkileyen Faktörler. Sendrom Tıp Dergisi, 11,34–39.

Park, S. ve diğerleri. (2004). Nutrient Intake of American, Korean and American Adolescents. Journal of The American Dietetic Association, 104,242-245.

Pekcan, G. ve Beğenmez, N. (1988). Ergenlik Çağı Gençlerin Beslenmesine Annenin Çalışma Durumunun Etkisi. Beslenme ve Diyet Dergisi. 17:57–59.

Pekcan, G. (2001). “Türkiye’de Beslenme Sorunları ve Boyutları, Besin ve Beslenme Politikalarının Önemi”, 3. Uluslararası Beslenme ve Diyetetik Kongresi, 12- 15 Nisan 2000,Panel: Türkiye’de Beslenme Yetersizliği Sorunları, Besin ve Beslenme Politikaları, Beslenme ve Diyet Dergisi, Cilt: 30, Sayı.1, 2001, S: 45- 49.

Pipes P., Trahms C. (1993). Nutrıtıon In Infancy and Childhood. Mosby Year Book Inc, USA

Polat, S.A. ve diğerleri. (2003). Elazığ’daki İki İlköğretim Okulunun 6., 7. ve 8. Sınıflarında Eğitim Gören Öğrencilerin Beslenme Alışkanlıklarının ve Durumlarının Araştırılması. IV. Uluslararası Beslenme ve Diyetetik Kongresi.2–5 Nisan 2003 Atlantis Otel-Belek-Antalya.

Poyraz, H. (1987). Anaokulu Anasınıflarının Beslenme Programları Öğretmenlerinin Beslenme Eğitimi Alanındaki Bilgileri Üzerine Bir Araştırma. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Ana bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.

Sağlam, F. ve diğerleri. (2002). İlköğretim Okulu Öğrencilerinin Fiziksel Uygunluk ve Beslenme Durumları. Spor Bilimleri Dergisi, XIII (4), 2–20.

Sencer, E. (1983). Beslenme ve Diyet. Bayda Yayın, 1. Baskı, İstanbul. S: 244- 247,293- 297.

Speck B., Bradley C., Harrell J., Belyea M. (2001) “A Food Frequency Questionnaire for Youth: Psychometric Analysis and Summary of Eating Habits in Adolescents”. Journal of Adolescent Health, Number: 28, 2001, Pg: 16- 25.

Stang J, Story M.T., Harnack L VE Neumark-Sztainer D. (2000). Relationship Between Vitamin and Mineral Supplement Use Dietary İntake and Dietary Adequacy Among Adolescent. Journal of the American Dietetic Association. 100(8), 905–910.

Surlu, B. ve Özcebe H., (2002). Adölesan ve Çevre. Sağlık ve Toplum Dergisi, 12 (1), 14-21.

Şanlıer, N. (2003). Adölesan Çağı Çocuklarının Beslenmesi. Çocuk ve Beslenme “Çocuğum Doğru Besleniyor mu?” İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.

Şenol, V. ve diğerleri. (1999).Ortaokul Öğrencilerinin Beslenme Şekli, Ağırlık Durumlarının Tespiti ve Etkileyen Faktörler. Sendrom Tıp Dergisi,11(11),34-39.

Şimşek, H. (1991) Ortaokul Öğrencilerinin Beslenme Bilgi ve Alışkanlıkları Üzerine Bir Araştırma. Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara: 1991, S: 1- 8.

Taşçı, N., Şahin M. ve Baysal, A. (1987). Ankara Kentinde Okula Devam Eden ve Çalışan 12–14 Yaş Grubu Gençlerin Belenme Durumu. Beslenme ve Diyet Dergisi, 16(32).

Tebliğler Dergisi, 522; 1983.

Tekgül, N., Özer, G. ve Aksoy, M. (1986). “İlkokul Öğrenci ve Öğretmenlerin Beslenme Bilgi Düzeyleriyle Bunun Uygulama Durumu” Beslenme ve Diyet Dergisi, 15:47–54.

Tezcan, S. ve diğerleri. (2002) “Ankara’da Bir İlköğretim Okulunda 6. 7. ve 8. Sınıf