Yaratıcı Dramanın Türkçe Öğretimindeki Yeri…

Türkçe dersi yalnızca bilgi dersi değil aynı zamanda beceri dersidir. Bu becerinin ortaya çıkmasını sağlayan en önemli yöntem de yaratıcı dramadır. Yaratıcı drama sayesinde öğrenci oyun içinde kendini ifade edecek, bilgiyi etkin hale getirecek ve özgün düşünceler üretebilecektir.

Aytaş, yaratıcı dramanın birden fazla duyuyu harekete geçirdiği için en etkili öğretim yöntemlerinden biri olduğunu söyler. Özellikle Türkçe derslerinde dil becerilerini geliştirmek, anlama ve anlatmayı daha etkin hâle getirmek için yaratıcı dramaya başvurmak gerektiğini belirtir (Aytaş, 2008, s. 15).

32

Karadağ ve Çalışkan, bir anlama ve anlatma dersi olan Türkçe dersinde dramanın çok önemli bir yöntem olduğunu belirtir(Karadağ ve Çalışkan, 2005, s. 94).

Aykaç’a göre yaratıcı drama çalışmalarının genel amacı, her alanda yaratıcı, kendine yetebilen, kendini tanıyan, çevresiyle iletişim kurabilen ve bunu geliştirebilen, ifade gücü ve biçimleri artmış bireyler yetiştirmektir (Aykaç, 2011,s. 42).

Kara (2000), Türkçe dersinin sadece dil bilgisi kurallarından oluşmuş, değişmez metinlerin ve yazı türlerinin öğrencilere verilmesiyle oluşmuş bir içeriğe sahip olmamalı olduğunu söyler. Öğretme, oynama, konuşma şiir ve hikâye yazma üzerine oynanan dramaya tüm sınıf katılacağı ve böylece öğrencilerin kendilerini rahat hissedeceği bir ortamın oluşacağını belirtir.

Yaratıcı drama, duygusal olgunluk açısından çocuğun büyümesine yardım etmektedir. Çünkü çocuk, yaratıcı drama etkinlikleri sırasında duygularının ayrımına varmaktadır (Ward, 1960’dan aktaran Aykaç, 2011, s. 21).

Yaratıcı drama, öğrencilerin dinleme ve anlama yeteneğini, yaratıcılığını geliştirir ve dil hâkimiyeti ile akıcı konuşmasına olan katkısı ile özgüvenlerini arttırır (Demirel ve Yağcı, 1999, s. 71)

Şahbaz (2004, s. 41) da Demirel ve Yağcı gibi yaratıcı dramanın çocuğun kelime hazinesine olan katkısına değinmiştir. Yaratıcı drama sanatıyla çocuk yaratıcı dramanın kavramlarını ve sürecinde yer alan kelimeleri öğrenirken, yaratıcı dramadaki değişik etkinliklerde rol alarak, duygular ve hareketler yoluyla kelimeler arasında ilişki kurmayı ve birleştirmeyi öğrenir. Böylece çocuğun kelime hazinesinde artma görülür.

Yaratıcı dramanın temel dil becerilerine katkısı oldukça fazladır. “Çocuk drama etkinlikleri içinde yer alırken düşünme, konuşma, dinleme, anlatma, yaşıtları ile iletişim kurma becerileri kazanır (Aral, Baran, Erdoğan, Pedük, 2003, s. 84).”

Yaratıcı dramayla hedeflenen yaratıcı düşünme becerisi kazanmış çocukların özelliklerini Uyar şöyle sıralar:

Yaratıcı çocuklar;

33

2. Karşılaştıkları problem durumlar için alternatif çözüm yolları bulurlar. 3. Her şeyi merak ederler, sorular sorarlar, tahminlerde bulunurlar. 4. Araştırma ve deney yapmaya eğilimleri fazladır.

5. Hayal güçleri oldukça geniştir.

6. Yeni ve alışılmışın dışında buluşlar ortaya atarlar.

7. Bir konu üzerinde ilgi ve dikkat süreleri oldukça uzundur.

8. Ayrıntılara dikkat ederler, yanlış ve eksiklikleri kolayca fark ederler (Uyar, 1995, s. 8).

Türkçe dersinde de öğrencilerin bu becerilerin ortaya çıkaracak, hayal güçlerini geliştirecek, merak duygularını geliştirecek yeni yöntem ve uygulamalara ihtiyaç vardır.

Yaratıcı dramanın işlevsel olma yönüne dikkat çeken Adıgüzel, onun çok yönlü zekâya dönük uygulamalardaki işlevselliği nedeniyle sınıf dışındaki amaçlara uygun her türlü ortamlarda yaşantılara dayalı öğrenmeyi de gerçekleştirmede etkili bir yöntem ve disiplin olduğunu belirtir (Adıgüzel, 2010, s. 258).

Susar Kırmızı, yaratıcı drama yönteminin temel dil becerilerine olan katkısına değinir ve çocukların konuşma becerisini geliştirdiği görüşündedir. Yaratıcı dramanın çocukların, dili sınıfta kullanmalarına fırsat yarattığından dolayı, bunu daha geniş sosyal olaylarda kullanmalarını imkân verdiğini belirtir. Böylece konuşma dilinin gelişmesinde önemli bir rol oynadığını ve öğrencilerin, dili çok çeşitli amaçlar için kullanılabildiğini söyler. Örneğin, ikna etme, iddia etme ve yatıştırma gibi. Rol oynamanın aynı zamanda çocukların grupla konuşmasını da gerektirdiğini ifade eder (Susar Kırmızı, 2007, s. 160).

Yaratıcı drama yöntemiyle işlenen metinler yoluyla dil becerileri geliştirilirken eğitsel hedeflere de ulaşmak olanaklıdır (Sönmez, 2006).

Kavcar, yaratıcı dramanın Türkçe dersinde kullanılması ile öğrenciye kazandıracağı pek çok faydayı şu sözleriyle ifade eder:

Bu yönteme her bakımdan en uygun derslerin başında Türkçe ve edebiyat gelir. Bu derslerde metinler, olay ve durumlar, metindeki kişiler canlandırılabilir, öğrenciler değişik kimliklere bürünebilir. Böylece kendinde başkasını yaşama olayı ve yaşantı zenginliği gerçekleşir (Kavcar, 2006, s. 24).

Kara (2000), kendini gerçekleştirmiş bireylerin merak duygusunun da gelişeceğini söyler. Biz eğitimcilerin Türkçe ve Edebiyat derslerinde öğrencinin merak duygusunu harekete

34

geçirmek, ilgiyi çekmek, kendini ifade becerisini geliştirmek, katılımcı ve aktif olabilmesini sağlamak istiyorsak drama yöntemini uygulamamız gerektiğinin altını çizer.

Selvi, yaratıcı dramanın etkili olabilmesi için öğrencilerin üzerlerine düşen görevi tam olarak anlamaları gerektiğini savunur. Selvi’ye göre drama etkinliklerinin işleniş aşaması şöyle olmalıdır:

Drama etkinlikleri sırasında tüm öğrencilerin sürece hem düşünsel hem de fiziksel olarak aktif katılması beklenir. Drama yönteminin etkili biçimde uygulanması için yöntemin öğrenciler tarafından bilinmesi gerekir. Drama uygulaması çoğunlukla ekip çalışması biçiminde gerçekleştiği için, her öğrenci grubun yani ekibin üyesi olur. Drama grubunun drama uygulaması ve ekip çalışması konusunda bilgisi yoksa öğrenciler bu konularda bilgilendirilmelidir. Öğrenciler grup veya birey olarak birbirinin çalışmasını izlemeli, eleştirmeli ve drama etkinliklerini değerlendirmelidir. Öğrenciler drama gruplarının etkinliklerini değerlendirirken nesnel davranmalıdır (Selvi, 2003, s. 185).

Yalçın ve Aytaş (2002, s. 196), çocuk eğitimde oyunun çok önemli bir yeri olduğunu ve çocuğa kazandırılacak birçok davranışın da oyun yoluyla daha etkili bir biçimde verilebileceğini söyler.

Öğrencilerin yaratıcılığını geliştiren, kendilerini tanımasına olanak veren, duygu ve düşüncelerini özgürce anlatabildikleri bir ortamı sunması bakımından yaratıcı dramanın Türkçe derslerinde kullanımı her açıdan oldukça faydalıdır.

Drama, eğitimi öğretmen merkezlilikten çıkarıp öğrenci merkezli hâle getiren bir yöntemdir. Yaratıcı drama, öğrencinin yaratıcılığını geliştirerek ona bilgiye ulaşmanın yollarını gösterir (Karadağ ve Çalışkan, 2005,s. 75).

Karadağ ve Çalışkan, dramanın empati yeteneğini geliştirdiğine dikkat çekmiştir. Ortaokul öğrencileri için empati yani kendisini karşısındakinin yerine koyarak ifade etme becerisi çok önemlidir. Zira o yaştaki çocuklar birbirlerine karşı oldukça acımasız olabilirler. Yaratıcı drama ile onlarda bu beceri geliştirilir ve çocuklar, duygularını daha doğru bir şekilde ifade edebilirler.

Maden (2010), Türkçe öğretimi ve drama yöntemi anlayabilme, anlatabilme, etkileşim, sorumluluk, özgüven vb. amaçlarının etrafında öğretim faaliyetlerini gerçekleştiğini belirtir. Bu gerekçelerden hareketle Türkçe derslerinde dil becerilerini kazandırmada dramanın kullanımı faydalı olacağını söyler. Dil becerilerini kazandırmak için düzenlenmiş drama etkinlikleri ile anlama ve anlatım becerili ve doğru dil kullanımının uygulamalı

35

olarak geliştirilebildiğini belirtir. Eleştirel düşünen ve düşündüklerini açık, anlaşılır bir ifadeyle anlatabilen ana dili bilincine sahip bireyler yetiştirme amaçlarına ulaşabilmek için Türkçe dersinde drama yöntemin kullanılmasını gerekli olduğunu vurgular.

Drama etkinliklerinin bireylere yeni yaşantılar kazandırdığını söyleyen Üstündağ (2006), dramada bireylerin, kendi geçmiş yaşantılarında kazandıkları kavramların anlamlarıyla, anladıkları düzeyde etkin olarak karşı karşıya geldiğini belirtir. Bu yüzden, her dramanın etkinliği bireylere yeni yaşantılar ve yeni görüşler sağladığı görüşündedir. Bu çeşit etkinliklerin sonucunda birey, kendini gerçekleştirme imkânı bulabilir.