Yaratıcı DüĢünmeye BakıĢ

a. Yaratıcılığı tanımlama

Bulgular bağlamında odak grup görüşme sürecine katılan 12 öğrencinin sanatta yaratıcılık ve yaratıcı düşünme kavramına dair görüşleri birbirleriyle örtüşmektedir. Öğrenciler sanatta yaratıcılığı özgün olma, farklı ve alışılmışın dışında olma ve estetik olarak hoş bir şeyler oluşturma kavramlarıyla açıklamaktadırlar.

Farklı, olağan dışında, kendine has. Herkesin düşündüğünün dışında farklı bir şey düşünmesi.” (OGG1, Öğr. H./tablo 1, st.2),

Yaratıcı düşünce derken biraz farklı olmalı… Kendine has olmalı. Benim karakterimi belli etmeli ama özel olmalı.(OGG 1, Öğr. Mi./tablo1, st.8) Yaratıcı düşünce biraz aslında kaygının dışında zaten birçok sanatçı esinlenerek, birilerini beğenerek, kopya ederek, taklit ederek onlardan etkilenerek yola çıkıyor onun dışında artık belli bir seviyeye geldikten sonra, onun seviyesine geldikten sonra artık ben bunun gibi yapıyorum daha farklı olmam gerekiyor. Ondan sonra düşünmeye başlıyor, artık yapacak bir şey kalmıyor, artık kendim yapayım bana ait olsun, özgün olsun işte o zaman düşünmeye başlıyor. (OGG 1, Öğr. Öm./ tablo1, st.9),

Sanat derslerinde tam bir yaratıcılık için bilgi ve deneyimin gerekliliğine de “Belirli birikim olması lazım yaratıcılık için ve işte bunları düşünerek ve araştırarak yapabilir. Araştırmadan da yaratabilir, doğuştan gelen bir şey.”(OGG 1, Öğr. Mu./tablo1, st.6), “Ama bir birikim olmadan da hani doğuştan gelen bir şey de yeterli olmaz önce biraz görsel anlamda bir birikimi olması lazım hani çalışma anlamında bir birikimi olması lazım ki ondan sonra doğuştan gelen yeteneğini devreye sokabilsin. Yeni bir şeyler üretmek. Yapılmamış bir şey. Alışılmışın dışında.” (OGG1, Öğr. C./tablo1, st. 7), şeklindeki ifadelerle belirtmektedirler.

Aynı zamanda öğrencilerin, farklı ve özgün olmayı sadece düşünce bazında değil, materyalde, teknikte farklılaşma olarak da ifade edilen görüş ise; “Bana göre tam bir yaratıcılık olmasa da ürün veya başka bir arkadaşımız yağlı boyaya başka bir malzeme kullanarak gitti. Sadece yağlı boya ile değil baskı tekniğini, yağlı boyanın dışında farklı malzemeler katarak bir şeyler üretmeye çalıştılar. Bu bence o an için küçük çaplı da olsa bir yaratıcılıktı.”(OGG1, Öğr. N./tablo1, st.10), şeklinde belirtilmiştir.

b. Yaratıcı düşünmeyi sınırlayan unsurlar

Bulgular doğrultusunda öğrenciler yaratıcı düşünceyi sınırlandıran unsurları toplumun ahlak anlayışından ya da toplumsal kurallardan kendini soyutlayamama, bireysel korkular, olumsuz eleştiri alma, katı eğitim sistemi, beğenilme kaygısı, bilgi ve deneyim eksikliği gibi kavramlarla dile getirmişlerdir. Öğrencilerin ifadeleri şu şekildedir:

…ahlak kurallarına, toplumun belirlediği bazı kurallardan kendini es geçebiliyorsa sanatçı o zaman yaratıcı olabilir. Dini olarak ya da şey olarak göz önünde bulundurmaması gerekiyor. Eğitim bazen de insanı kötü yönde etkiliyor hocam insanı kısıtlıyor bazı yönlerde. Daha özgür olmasını yani belli bir şablon içerisinde yapabiliyorsunuz resimleri. (OGG1, Öğr. H./tablo1, st.11)

Bence sanatçı korkmadan yapması gerekiyor ve tereddüt varsa zaten sonucunu göremez korkmadan fırça darbeleri olsun yeni bir şeyler üretme konusunda olsun bunun sonucunda kendisi görebilir yaratımı yaratmadı mı. Birileri de eleştirecek, şunlar dil uzatacak bu korkuyla gitmemesi gerekiyor. Sanatçı biraz delice olması lazım. (OGG1, Öğr. Öm./tablo1, st.16),

Eğitimle düzene sokuyorsun. Dağılıyorsun doğru bir eğitim mi mesela Türkiye deki eğitim sistemi sürekli eleştiriliyor yanlış yönleriyle. Çocuklar robot gibi yetişmeye başladı yani. Özgür bırakılmıyor. Böyle bir eğitimse haklı çıkarabilirsin ama. Yurtdışında güzel bir üniversitede güzel sanatlarda okuduğunu düşün, oradaki aldığın eğitimle yaratıcılığın kat kat çıkar ki gör yani ya da başka bir şey orda çalışanlar direkt sokaktan sen çok yaratıcısın hadi gel deyip de değil eğitim alıp da o yaratıcılığa…(OGG 1, Öğr. G./tablo1, st.17).

Öğrencilerin aşırı estetik kaygının yaratıcılığı olumsuz etkilediğini belirten ifadesi de, “Estetik kaygı güttüğü zaman yaratıcılık zaten köreliyor. Bizde de öyle bizde bir şey yaparken beğenilir mi kaygısı ile kendimizi köreltiyoruz aslında kasıyoruz aslında. Çok da yönlendiriliyoruz aslında.”(OGG 1, Öğr. Z./tablo1, st.12), şeklindedir. Bir öğrenci de “estetik” konusunda arkadaşına katılmadığını, “…görülmemiş bir şeyi ortaya koymak diye düşünüyorum. Özgün olmalı… Yaratıcılıkta estetik kaygı olmamalı.” (OGG 1, Öğr. Ü./tablo1, st. 5), ifadesiyle belirtmiştir.

Bu görüş özellikle beğenilme kaygısının getirdiği bir sınırlamadır. Öğrenciler sanatta yaratıcılığın daha esnek bir eğitim programıyla geleceği inancındadırlar.

c. Yaratıcı düşünmeyi destekleyen unsurlar

I. odak grup görüşmede “Yaratıcı Düşünmeyi Destekleyen Unsurlar” ile ilgili olarak 6 öğrenci görüş belirtmiştir. Öğrenciler, “Sanatsal yaratma sürecinde, kişideki birikim kendiliğinden mi, isteklilikle mi, yoksa bilinçli bir kurgulama ile ortaya çıkar?” sorusuna yönelik eğitimin, bilgi birikiminin ve kişideki yaratma isteğinin, yaratıcı düşünceye olumlu katkılarının olabileceğine dair benzer ifadeler kullanmışlardır. Bu çerçevede, öğrenciler sanatsal yaratma sürecinde kişideki birikimin ortaya çıkması için öncelikle yaratıcı kişiliğin olması gerektiğini, daha sonra eğitim faaliyetleri yoluyla yaratma istekliliğinin arttırılabileceğini düşünmektedirler. Öğrenciler ayrıca kişinin belli bir konuda yaratıcı ürünler ortaya koyabilmesi için bir şeyler bilmesi gerektiği inancındadırlar. Fakat bir şeyler bilmenin de sanatsal yaratma için yeterli olmadığını belirtmektedirler. İfadelerden bazıları aşağıda sunulmuştur:

Yaratıcılık olmak zorunda, istek de olmak zorunda bilgi birikimi olmadan da zaten bunları ifade edemez. Her üçü birden olmak zorunda. Azar azar da olsa hepsinden birer parça olmak zorunda. (OGG 1, Öğr. Z./tablo 1, st.18). Yaratıcılık bence bilinçli bir kurgulama ile ortaya çıkar. Yaratıcı düşünebiliyordur ama nasıl ortaya koyabileceğini bilmiyordur. Bunu birikimle öğrenmeli. Yaratıcılık bence birikimle gelişir, eğitimle de ortaya çıkar. (OGG 1, Öğr. C./tablo 1, st.19),

Yaratıcı düşünce zaten vardır. Ama bizdeki çok yaratıcıyız ama nasıl yağlı boya yapmamız gerektiğini bilmiyoruz. Bize yağlı boya öğretiliyor biz artık yaratıcılık ile bunu geliştireceğiz. Birikimlerimizle. Hayır zaten ben bilinçli yapmadığını söylüyorum. Ama yaratıcılık da var eğitim de. (OGG 1, Öğr. N./tablo 1, st.20)