Sanat Öğretiminde Aktif Öğrenme Yöntemlerinin

Terzioğlu (2004) “Eğitim Fakültelerinin Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümlerinde Yeniden Yapılanma Programı Kapsamında (resim derslerinde) Aktif Öğrenme Yöntemi İle Verimliliğin Arttırılması” adlı yüksek lisans araştırmasında resim derslerinde aktif öğrenme ve yöntemlerine ilişkin teorik bir alt yapı oluşturmaya çalışmıştır. Araştırmada 2003-2004 öğretim yılı içerisinde Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Resim Bölümü 3. sınıf öğrencileri ile aktif öğrenme uygulamaları yapılmıştır. Bu uygulamalar hem kuramsal derslerde hem de uygulamalı resim derslerinde yürütülmüştür. Ancak araştırma sonuçlarına göre uygulamalar her öğrenci üzerinde istenilen sonucu vermemiştir.

Dilmaç (2011) “Sanat Tarihi Derslerinde Aktif Öğrenme Ortamının Oluşturulmasının Görsel Sanatlar Öğretmeni Adaylarının Akademik Başarılarına Etkisi” adlı çalışmasında aktif öğrenme yöntemlerinin, görsel sanatlar öğretmeni adaylarının sanat tarihine ilişkin akademik başarıları, tutumları ve öz yeterlik algıları üzerindeki etkilerini ortaya çıkarmayı amaçlamıştır. Çalışma Atatürk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Resim-iş Öğretmenliği Bölümü‟ndeki 122 öğretmen adayı ile yürütülmüştür. Araştırmada deney ve kontrol grupları oluşturulmuştur. Araştırmada sanat tarihi dersinin içeriğinde yer alan; dönemler, dönemleri oluşturan sanatçılar, sanatçıların yaşamları, olaylar ve olayların kronolojik akış sırası aktif öğrenme yöntemleri kullanarak kalıcı öğrenmeler sağlanabileceği sonucuna ulaşılmıştır.

Aydın ve Alakuş (2009) tarafından “İşbirlikli Öğrenmeyle Görsel Sanatlar Dersini İşlemenin Öğrencilerin Başarısına ve Öğrenilenlerin Kalıcılığına Etkisi” nin araştırıldığı bir çalışmada İşbirlikli Öğrenme Yöntemi‟ nin öğrencinin, Görsel Sanatlar dersindeki başarısını artırma konusunda geleneksel sınıf öğretim yaklaşımına göre daha etkili olduğu ve öğrencilerin öğrendiklerini hatırda tutmaları konusunda İşbirlikli Öğrenme Yöntemi‟ nin geleneksel öğretim yaklaşımına göre daha etkili olduğu belirlenmiştir.

Yurt içi ve yurt dışı aktif öğrenme teknikleri üzerine yapılan araştırmalara bakıldığında aktif öğrenme tekniklerinin daha çok öğrenci başarısı ve tutumları üzerindeki etkisini belirlemeye dönüktür. Yine yapılan araştırmaların büyük bir kısmının katılımcıları 1. sınıftan 8. sınıfa kadar olan yaş dilimini kapsayan öğrenci gruplarıdır. Aktif öğrenme tekniklerinin öğrenci başarısı üzerindeki etkisine dönük araştırmaların sıklıkla Fen öğretiminde kullanıldığı görülmektedir. Ama Matematik, Dil Öğretimi, Sosyal ve Din Kültürü Öğretiminde de bu konuda yapılan araştırmalara rastlanmaktadır. Yapılan araştırmalarda takip edilen yöntem sıklıkla nicel yöntemlerdir.

Aktif öğrenme tekniklerinin sanat öğretiminde kullanımına ilişkin araştırmalara özellikle müzik öğretiminde rastlanmaktadır. Görsel Sanatlar Öğretiminde ise Sanat Tarihi derslerinde daha kalıcı öğrenme oluşturabilmek adına iki araştırma gerçekleştirilmiştir. Yine öğretmen adaylarının atölye derslerini desteklemeye dönük bir araştırma vardır. Ancak bu araştırmanın hedefi daha çok teorik bir altyapı oluşturma şeklindedir. Yine Görsel Sanatlar alanında ve eğitiminin diğer disiplinlerinde yükseköğretim düzeyinde aktif öğrenme tekniklerinin kullanımına ilişkin araştırmalar oldukça azdır. Yapılan araştırmalarda ise nitel veri elde etmeye dönük yöntemler tercih edilmemiştir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

YÖNTEM

Bu bölümde, araştırmanın modeli, araştırma grubu, araştırmada kullanılan veri toplama teknikleri, verilerin çözümlenmesi konusunda açıklamalara yer verilmiştir.

3.1. AraĢtırmanın Modeli

Bu çalışmada -son yıllarda tüm dünyada ilgi gören- aktif öğrenme teknik ve yaklaşımlarının Resim-iş Öğretmenliği Bölümü sanat atölye derslerinde sanatsal öğrenmeye katkıları nitel araştırma yöntemleri kullanılarak araştırılmıştır.

“Nitel araştırma, gözlem, görüşme ve doküman analizi gibi nitel veri toplama yöntemlerinin kullanıldığı, algıların ve olayların doğal ortamda gerçekçi ve bütüncül bir biçimde ortaya konmasına yönelik nitel bir sürecin izlendiği araştırma olarak tanımlanmaktadır” (Yıldırım ve Şimşek, 2011: 39). “Bu araştırmalarda çalışılan konu, derinlemesine betimlenmekte, yorumlanmakta ve çalışmada kişilerin bakış açılarını anlama amaçlanmaktadır” (Akgül, 2004: 138). Bu araştırmada, aktif öğrenme tekniklerine dayalı bir öğretim programının sanatsal öğrenme sürecine etkilerini belirlemeyi hedeflediğinden eylem araştırması kullanılmıştır.

“Eylem araştırması, araştırma ile uygulamayı bir araya getiren ve araştırma sonuçlarının uygulamaya aktarımını kolaylaştıran bir araştırma yaklaşımıdır” (Yıldırım ve Şimşek, 2011: 78). Bu yaklaşımda, araştırmacı ve uygulayıcı bir araya gelerek uygulamada ortaya çıkan olası sorun alanlarını, bu sorunlara neden olan olası etmenleri ve olası müdahale yollarını saptamakta ve araştırma problemi uygulayıcı ile araştırmacı tarafından sorunların değerlendirilmesi sonucunda işbirliği içinde belirlenmektedir (Yıldırım ve

Şimşek, 2011). Berg (2001), eylem araştırmalarının türlerini şu şekilde belirlemiştir: teknik/bilimsel/işbirlikçi eylem araştırması, uygulama/karşılıklı işbirliği/tartışma odaklı eylem araştırması ve özgürleştirici/geliştirici/eleştirel eylem araştırması. “Bu sınıflamaya uygulayıcının da eylem araştırması yapabileceğini dikkate alarak bir dördüncü tür eklenebilir” (Yıldırım ve Şimşek, 2011: 297). Bu yaklaşıma dayalı olarak 6 haftalık araştırma sürecinde araştırmacı; uygulayıcı, görüşmeci ve gözlemci olarak katılımcılarla aynı ortamı paylaşan bir kişi konumunda yer almıştır. Araştırmacı böylelikle bulgulara ilişkin yorumlarını desteklemeyi amaçlamıştır. Araştırmacı 4 haftalık uygulama sürecine başlamadan 2 hafta önce öğrencilerin sanat atölye dersine katılmaya başlamış ve öğrencilerle tanışma ve onlarla aynı ortamı paylaşma imkânı bulmuştur. Ayrıca uygulanan programın tarafsız bir şekilde gözlemlenebilmesi ve yapılacak nitel araştırmanın inandırıcılığını desteklemek amacıyla bağımsız gözlemcilerden yararlanılmıştır.