AINSWORTH, William Francis :Travels and Researches in Asia Minor, Mesopotamia, Chaldea, and Armenia, vol. II, London, 1842.
AKYILDIZ, Ali :Tanzimat Dönemi Osmanlı Merkez Teşkilatında
Reform, İstanbul, 1993.
Anadolu Üniversitesi I. Uluslararası Seyahatnamelerde Türk ve Batı İmajı Sempozyumu Belgeleri, 28.10.-01.11. 1985, Eskişehir, 1985.
AUGUSTİNOS, Gerosimos : Küçük Asya Rumları, çev. Devrim Evci, Ankara, 1997.
AYGÜN, Necmettin :Onsekizinci Yüzyılda Trabzon’da Ticaret, İstanbul,
2005.
BARKLEY, Henry C. :A Ride Through Asia Minor and Armenia, Londra,
1891.
BAYKARA, Tuncer :Anadolu’nunTarihi Coğrafyası’na Giriş I, Ankara,
1988.
BERKES, Niyazi : Türkiye’de Çağdaşlaşma, İstanbul, 2002.
BIJIŞKYAN, Minas :Pontos Tarihi, çev.Hrand D. Andreasyan, İstanbul,
179
BİLGİN, Mehmet :Doğu Karadeniz Tarih Kültür İnsan, Trabzon, 2000.
BOSTAN, M. Hanefi :XV-XVI Asırlarda Trabzon Sancağında Sosyal ve
İktisadi Hayat, Ankara, 2002.
BRYCE, James :Transcaucasia and Ararat: Being Notes of A Vacation
Tour in the Outumn of 1871, London, 1876.
BRYER, A. and WINFIELD, D. :The Byzantine Monuments and Topography of The Pontos, I, Washington DC, 1985.
BRYER, A.with WINFIELD,D. :The Post-Byzantine Monuments of the Pontos, BALLANCE, S., and ISAAC J. Variorum Collected Studies, Aldershot, 2002. BURNABY, Fred : At Sırtında Anadolu, çev. Fatma Taşkent, İstanbul,
1999.
BOZKURT, Gülnihal : Alman ve İngiliz Belgelerinin ve Siyasi Gelişmelerin
Işığı Altında Gayri Müslim Osmanlı Vatandaşlarının Hukuki Durumu (1839–1914), Ankara 1996.
CUINET, Vital : La Turquie d’ Asie, vol. I, Paris, 1842.
CUNYNGHAME, A. A.T. : Travels Eastern and on The Caspian and Black Seas
Especially in Daghestan and on the Frontiers of Persia and Turkey During Summer of 1871, London, 1872.
CURZON, Robert :Armenia; A Year at Erzurum and on the Frontiers of
Russia, Turkey and Persia, London, 1854
ÇADIRCI, Musa :Tanzimat Döneminde Anadolu Kentleri’nin Sosyal
180
DEVELLİOĞLU, Ferit : Osmanlıca Türkçe Büyük Ansiklopedik Lügat,
Ankara 1997.
DEYROLLE, Théophile : 1869’da Trabzon’dan Erzurum’a Seyahat, çev. Reşat
Ekrem Koçu, İstanbul, (trsz).
ERCÜMENT, Sibel : XIX. Yüzyıllarda Batılı Seyyahlara Göre Doğu ve
Orta Karadeniz, H.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 1991. EYİCE, Semavi :Trabzon, İstanbul, 1970.
FALLMERAYER, J.Philip : Doğu’dan Fragmanlar, çev. Hüseyin Salihoğlu, Ankara, 2002.
GOLOĞLU, Mahmut :Trabzon Tarihi, Fetihren Kurtuluşa, Trabzon, 2000.
GÖKSEL, Sema Emel : The Ailing Imperialists: The Ottoman Empire in British Travel Literature 1821–1876, Boğaziçi
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,
Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul, 2003.
HALAÇOĞLU, Ahmet : 1895 Trabzon Olayları ve Ermenilerin Yargılanması,
İstanbul, 2005.
HAMILTON, William J. : Researches in Asia Minor, Pontus and Armenia, vol. I-II, NewYork,1984.
HAZARD, Paul :Batı Düşüncesindeki Büyük Değişme, çev. Erol
181
HOWARD, G. W. Frederick :Türk Sularında Seyahat, çev. Ş. Serdar Türet, İstanbul, 1978.
ISSAWI, Charles : The Economic History of Turkey, Chicago, 1980.
İLDEM, Arzu Etensel :Fransız Gezginlerin Gözüyle Türkler ve Yunanlılar, İstanbul 2000.
İNALCIK, Halil :Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ (1300- 1600),
çev. Ruşen Sezer, İstanbul, 2003.
İNALCIK, Halil : Tanzimat ve Bulgar Meselesi, İstanbul, 1992.
JAUBERT, Amédéé : Voyage en Arménie en Perse, Paris, 1821
KARAL, Enver Ziya : Osmanlı Tarihi, c. VI, Ankara, 1988.
KARPAT, Kemal H. :Osmanlı Nüfusu (1830-1914), çev. Bahar Tırnakçı,
İstanbul, 2003.
KILIÇ, Orhan :Eskiçağdan Yakınçağa Genel Hatlarıyla Dünyada ve
Osmanlı Devleti’nde Salgın Hastalıklar, Elazığ, 2004.
KINNEIR, John MacDonald :Journey Through Asia Minor, Armenia, and
Koordistan, in the Years 1813 and 1814, London, 1818.
KOCABAŞOĞLU, Uygur :Anadolu’daki Amerika, Kendi Belgeleriyle Osmanlı
İmparatorluğu’ndaki Amerikan Misyoner Okulları, Ankara, 2000.
182
KOCABAŞOĞLU, Uygur :Majestelerinin Konsolosları, İngiliz Belgeleriyle
Osmanlı İmparatorluğu’ndaki İngiliz Konsoloslukları (1580–1900), İstanbul, 2004.
KORKUSUZ, Şefik : Seyahatnamelerde Diyarbakır, İstanbul, 2003. KRİKORİAN, Mesrob K. :Armenians in the Service of the Otoman Empire,
London, 1978.
Lady Montaqu :Türk Mektupları 1717-1718, çev. Aysel Kurutluoğlu,
İstanbul, (trsz).
LAYARD, Austen Henry : Discoveries in the Ruins of Nineveh and Babylon; with Travels in Armenia, Kurdistan and the Desert, London 1853.
LOWRY, Heath W. :Trabzon Şehrinin Türkleşmesi ve İslamlaşması, çev.
Demet- Heath Lowry, İstanbul, 1981.
LOWRY Heath W. :Seyyahların Gözüyle Bursa 1326–1923, çev. Serdar
Alper, İstanbul, 2004.
LÖSCHBURG, Winfried :Seyahatin Kültür Tarihi, çev. Jasmin Traub, Ankara,
1998.
LYNCH, H. F. B. :Armenia, Travels and Studies, London, 1901.
MANTRAN, Robert :17. Yüzyılın İkinci Yarısında İstanbul, Kurumsal,
İktisadi, Toplumsal Tarih Denemesi, c.I-II, çev. M. Ali Kılıçbay, Enver Özcan, Ankara, 1990.
183
MCCARTY, Justin :Müslümanlar ve Azınlıklar, Çev. Bilge Umar,
İstanbul, 1998.
MCCARTHY, Justin :Ölüm ve Sürgün, çev. Bilge Umar, İstanbul, 1998.
MEA, Allan :Palgrave of Arabia, The Life of William Gifford
Palgrave 1826-1888, Edinburg, 1972.
MEEKER, Michael E. : İmparatoluktan Gelen Bir Ulus, Türk Modernitesi ve
Doğu Karadeniz’de Osmanlı Mirası, İstanbul, 2005.
MORDMANN, A. D. :Anatolien, Skizzen, und Reisebriefe Aus Klenaisen
(1850-1853), Hannover, 1925.
OLİVİER, :Türkiye Seyahatnamesi (1790 Yıllarında Türkiye ve
İstanbul), çev. Oğuz Gökmen, Ankara, 1977.
ÖZDEMİR, Hikmet : Salgın Hastalıklardan Ölümler 1914-1918, Ankara,
2005.
ÖZKAYA, Yücel : Osmanlı İmparatorluğu’nda Ayanlık, Ankara, 1994.
ÖZTÜRK, Temel :İki Savaş Döneminde Trabzon
(1680-1690/1723-1746), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul, 2004.
PANZAC, Daniel :Osmanlı İmparatorluğu’nda Veba (1700-1850), cev.
Serap Yılmaz, İstanbul, 1997.
PEKER, Leyla Doğan :İngiliz Seyyahların Seyahatnamelerinde Bursa (17. ve 20. Yüzyıllar Arası), Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bursa, 2003.
184
PINAR, İlhan :Alman Gezginlerin Gözüyle 19.Yüzyıl Anadolu
Kentleri (Manisa, Edirne, Kütahya, Ankara, İstanbul, Trabzon, Antalya, Diyarbakır, Konya, İzmir), İzmir, 1998.
PINAR, İlhan : Gezginlerin Gözüyle İzmir 17. Yüzyıl c. 1, İzmir,
1998.
PINAR, İlhan : Gezginlerin Gözüyle İzmir 18. Yüzyıl c. 2, İzmir,
1996.
PINAR, İlhan : Gezginlerin Gözüyle İzmir 19. Yüzyıl, c. 3, İzmir, 1994.
PINAR, İlhan :Gezginlerin Gözüyle İzmir 19. Yüzyıl, c. 4,
İzmir,1996.
PINAR, İlhan :Gezginlerin Gözüyle İzmir 20. Yüzyıl, c. 5,
İzmir,1997.
PINAR, İlhan : Seyyahlar, Misyonerler ve İzmir, Yabancıların
Gözüyle Osmanlı Döneminde İzmir: 1608–1918, İzmir, 2001.
QUATAERT, Donald : Osmanlı İmparatorluğu 1700–1922, çev. Ayşe
Berktay, İstanbul, 2002.
SAİD, Edward : Oryantalizm, çev. Selahattin Ayaz, İstanbul, 1999. SANDWITH, Humphry :A Narrative of the Siege of Kars and of the Six
185
General Williams to the Russian Army, London, 1856.
SARI, Tanju :17. yüzyıl İngiliz Seyahatnameleri Doğrultusunda
Osmanlı İktisadi Yapısı, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 1998.
SARIYILDIZ, Gülden : Hicaz Karantina Teşkilâtı (1865-1914), Ankara,
1996.
SAYDAM, Abdullah : Kırım ve Kafkas Göçleri, 1856–1876, Ankara, 1997.
SCHİFFER, Reinhold :Oriental Panorama, British Travellers in 19th Century Turkey, Amsterdam, 1999.
SHAW, S.J. – SHAW, E.K. : Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye, II, çev. Mehmet Harmancı, İstanbul, 1983.
SMITH, Eli : Researches of the Rev. E. Smith and H. G. H.
Dwight in Armenia Including A Journey Thorough Asia Minor, and into Georgia and Persia with A Visit to the Nestorian and Chaldean Chiristians of Oormiah and Salmas, vol. II, New York, 1833
SONYEL, Salahi R. : Minorities and the Destruction of the Otoman
Empire, Ankara,1993, s.197.
SOUTHGATE, Horatio : Narrative of A Tour Armenia, Kurdistan, Persia and
Mesopotamia, vol. I, London, 1840.
186
ŞAHİN, Canay :The Rise and Fall of An Ayân Family in Eighteenth
Century Anatolia: The Caniklizâdes (1737-1808), The Instıtute of Economics and Social Sciences of Bilkent University, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 2003.
ŞENTÜRK, Cevat : Trebizond, İstanbul, 1975.
ŞEVKET, Şakir :Trabzon Tarihi, haz. İsmail Hacıfettahoğlu, Trabzon,
2001
ŞİMŞİR, Bilal N. : British Documents on Otoman Armenians, vol.I
(1856-1880), Ankara, 1982
TAVRENİER, Jean-Baptiste :Tavernier Seyahatnamesi, Çeviren: Teoman
Tunçdoğan, İstanbul, 2006.
TEKELİ, İlhan – İLKİN, Sevim :Osmanlı İmparatorluğu’nda Eğitim ve Bilgi Üretim Sisteminin Oluşumu ve Dönüşümü, Ankara, 1999.
TELLİOĞLU, İbrahim :Osmanlı Hâkimiyetine Kadar Doğu Karadeniz’de
Tükler, Trabzon, 2004.
TEXİER, Charles : Küçük Asya: Coğrafyası, Tarihi ve Akeolojisi,II,
çev. Ali Suat; Latin harflerine aktaran Kazım Yaşar Kopraman, sad. Musa Yıldız, Ankara 2002.
THEVENOT, Jean : 1655-1656’da Türkiye, çev. Nuray Yıldız, İstanbul, 1978.
TOLEDANO, Ehud R. : Osmanlı Köle Ticareti, 1840–1890, İstanbul, 1994. TOURNEFORT, Joseph de : Tournefort Seyahatnamesi, ed. Stefanos Yerasimos,
187
TOZLU, Selahattin :Trabzon-Erzurum-Bayezit Yolu (1850–1900),
Atatürk Üniversitesi, Basılmamış Doktora Tezi, Erzurum, 1997.
TUĞLACI, Pars : Osmanlı Şehirleri, İstanbul, 1985.
TURAN, Şerafettin :Türkiye-İtalya ilişkileri I: Selçuklular’dan Bizans'in Sona Erişine, Ankara, 2000.
USTA, Veysel :Anabasis’ten Atatürk’e Seyahatnamelerle Trabzon,
Trabzon, 1999.
UZUN, Ahmet :Tanzimat ve Sosyal Direnişler, İstanbul, 2002.
ÜÇEL-AYBET Gülgün :Avrupalı Seyyahların Gözünden Osmanlı Dünyası ve
İnsanları (1530-1699), İstanbul, 2003.
WALPOLE, Frederick : The Ansayrii and the Assassins: With Travels in the
Further East in 1850 to 1851, Including A Visit to Nineveh, vol. II, London, 1851.
WAGNER,Moritz : Travels in Persia, Georgia and Koordistan, With
Sketches and The Caucasus, vol.II, London, 1856.
WAMBERY, Arminius : The Life and Adventure of Arminius Wambery,
Written by Himself, London, 1914.
WEBER, Shirly Howard :Voyages and Travels in the Near East Made During the XIX. Century, New Jersey, 1952.
188
WHITE, George E. : Bir Amerikan Misyonerin Merzifon Amerikan
Koleji Hatıraları, çev. Cem Tarık Yüksel, İstanbul, 1995.
WOLFF, Joseph : A Narrative of a Mission to Bokhara to Ascertain the
Fate of Colonel Stoddart and Captain Connolly, London, 1846.
WOOD, Alfred C. : A History of the Levant Company, London, 1964.
YERASİMOS, Stephane : Les Voyageurs Dans L’Empire Ottoman
(XIVe-XVIe siécles), Ankara, 1991.
b. Makale ve Bildiriler
ACUN, Fatma :“Seyyah Söylemi ve Trabzon’a Gelen Yabancı
Seyyahlar”, Trabzon ve Çevresi Uluslararası Tarih – Dil – Edebiyat Sempozyumu Bildirileri (3–5 Mayıs 2001), c. I, Trabzon, 2002, s.143-149.
ADIYEKE, Nuri :“Islahat Fermanı Öncesinde Osmanlı
İmparatorluğu’nda Millet Sistemi ve Gayri Müslimlerin Yaşantılarına Dair” Osmanlı’da Günümüze Ermeni Sorunu, Ankara, 2002, s.183-192.
AKALIN, Cüneyt :“Batılıların Gözüyle Trabzon” Bir Tutkudur
Trabzon, haz. İ. G. Kayaoğlu, Ö. Ciravoğlu, C. Akalın, İstanbul,1997, s.245-252.
189
AKBAYAR, Nuri :“Tanzimat’tan Sonra Osmanlı Devleti
Nüfusu”,Tanzimat’tan Cumhuriyete Türkiye
Ansiklopedisi, c. V, s.1238–1246.
AKTEPE, M. Münir :“Tuzcuoğulları İsyanı” İstanbul Üniversitesi
Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, c.III, say. 5-6, İstanbul, 1953, s. 21-52.
ATALAR, Münir :“ XIII. ve XIV. Yüzyıllarda Karadeniz Ticaretinde
Trabzon’un Yeri”, Trabzon Tarihi Sempozyumu Bildirileri, 6-8 Kasım 1998, Trabzon, 1999, s. 131-140.
AYDIN, Mustafa :“Alman Seyyahı Karl Koch’un 1843 Yılına Ait
Trabzon İzlenimleri”, Trabzon Tarihi Sempozyumu Bildirileri, 6-8 Kasım 1998, Trabzon, 1999, s. 407-422.
BASSNET Susan :“Introduction”, Literature of Travel and
Exploration: An Encyclopedia, ed. Jennifer Speake, vol. I, New York, 2003, s. xi-xv.
BEYDİLLİ, Kemal :“Küçük Kaynarca’dan Yıkılışa”,Osmanlı Devleti
Tarihi, c. I, ed. Ekmeleddin İhsanoğlu, İstanbul, 1999, s. 84.
BOSTAN, İdris :“Karadeniz’in Dış Ticarete Kapalı Olduğu Dönemde
Trabzon Limanı” Trabzon Tarihi Sempozyumu Bildirileri (6-8 Kasım 1998), Trabzon, 1999, s.305.
BOSTAN, İdris :“Rusya’nın Karadeniz’de Ticarete Başlaması ve
Osmanlı İmparatorluğu (1700-1787), Belleten, LIX/23, Ankara, 1995, s. 353-394.