Yaprak fosfor içeriği

Yaprak fosfor içerikleri bakımından 1. yıl besin çözeltisi dozları ve yetiştirme ortamları arasındaki fark ve doz x ortam interaksiyonu önemli bulunmuştur (Çizelge 4.30). Buna göre en yüksek yaprak P içeriği N100P60K0 ve N150P60K120 dozlarında

elde edilirken (%0.176 ve %0.169), en düşük P düzeyi ise beklendiği şekilde N100P0K120 dozunda gözlemlenmiştir (%0.128). Yetiştirme ortamları arasında ise perlit, kum+torf ve pomza+torf aynı grupta yer alırken (%0.157, %0.152 ve %0.150), pomzada en düşük yaprak P değeri elde edilmiştir (%0.133). Doz x ortam interaksiyonunun önemli bulunması besin çözeltisi dozlarının yetiştirme ortamlarına göre farklı sonuçlar verdiğini göstermektedir. Buna göre en yüksek yaprak P değeri N100P60K0 dozunun perlit ortamına uygulandığı kombinasyonda (%0.240), en düşük yaprak P değeri ise N100P60K60 dozunun pomza ortamına uygulandığı kombinasyonda elde edilmiştir (%0.113).

İkinci yıl ise 1. yılda olduğu gibi dozlar ve ortamlar arasındaki fark ve doz x ortam interaksiyonu önemli bulunmuştur (Çizelge 4.31). Besin çözeltisi dozları arasında en yüksek yaprak P düzeyi N0P60K120 dozunda ölçülürken (%0.430), en düşük değer ise beklendiği gibi N100P0K120 dozunda tespit edilmiştir (%0.198). Yetiştirme ortamları arasında ilk yıldakine benzer şekilde perlit öne çıkmış (%0.327), pomzada ise en düşük yaprak P değeri belirlenmiştir (%0.236). Doz x ortam interaksiyonu incelendiğinde ise 1. yıldakine benzer sonuçlar elde edilmiş N100P60K0 dozunun perlit ortamına uygulandığı kombinasyon yine en yüksek yaprak P değerini vermiş (%0.532), N0P60K120 dozunun pomza+torf ve kum+torf ortamlarına uygulandığı kombinasyonlar da aynı grupta yer almıştır (%0.517 ve %0.487). Bu durum besin çözeltisi dozlarının yetiştirme ortamlarına göre farklı sonuçlar verdiğini göstermektedir.

Çizelge 4.30. Birinci yıl yaprak fosfor değerleri (%)

POMZA+TORF KUM+TORF PERLİT POMZA Ortalama

N0P60K120 0.167 ce1 0.173 c 0.140 fk 0.127 ıl 0.152 b2 N50P60K120 0.140 fk 0.143 ek 0.133 hl 0.127 ıl 0.136 cd N100P60K120 0.147 dj 0.137 gl 0.130 hl 0.120 kl 0.133 cd N150P60K120 0.160 cg 0.153 ch 0.213 b 0.150 cı 0.169 a N100P0K120 0.137 gl 0.130 hl 0.123 jl 0.123 jl 0.128 d N100P30K120 0.143 ek 0.150 cı 0.140 fk 0.140 fk 0.143 bc N100P90K120 0.150 cı 0.170 cd 0.153 ch 0.130 hl 0.151 b N100P60K0 0.163 cf 0.167 ce 0.240 a 0.140 fk 0.176 a N100P60K60 0.140 fk 0.143 ek 0.137 gl 0.113 l 0.133 cd Ortalama 0.150 a3 0.152 a 0.157 a 0.130 b 1_{: P<0.01 – LSD: 0.0239} 2 : P<0.01 – LSD: 0.0123 3_{: P<0.01 – LSD: 0.0082}

Çizelge 4.31. İkinci yıl yaprak fosfor değerleri (%)

POMZA+TORF KUM+TORF PERLİT POMZA Ortalama

N0P60K120 0.517 a1 0.487 a 0.380 b 0.337 bd 0.430 a2 N50P60K120 0.257 eı 0.217 hj 0.263 eh 0.207 hj 0.236 c N100P60K120 0.267 eh 0.243 ej 0.307 ce 0.227 gj 0.261 c N150P60K120 0.253 ej 0.227 gj 0.357 bc 0.230 gj 0.267 c N100P0K120 0.210 hj 0.190 j 0.193 ıj 0.197 ıj 0.198 d N100P30K120 0.287 dg 0.253 ej 0.290 dg 0.237 gj 0.267 c N100P90K120 0.267 eh 0.220 hj 0.343 bd 0.227 gj 0.264 c N100P60K0 0.303 cf 0.250 ej 0.523 a 0.240 fj 0.329 b N100P60K60 0.253 ej 0.243 ej 0.290 dg 0.227 gj 0.253 c Ortalama 0.290 b3 0.259 c 0.327 a 0.236 d 1_{: P<0.01 – LSD: 0.0638} 2_{: P<0.01 – LSD: 0.0319} 3 : P<0.01 – LSD: 0.0219

Her 2 yılda elde edilen veriler incelendiğinde 2. yılın tüm değerleri ilk yıldan daha yüksek seyrettiğinden regresyon analizleri ayrı ayrı yapılmıştır. Fosfor dozları ile yaprak P içeriği arasındaki ilişki her iki yılda da önemli bulunmuş olup regresyon eğrileri Şekil 4.25’te verilmiştir. Elde edilen verilere göre ilk yıl fosfor dozları ile yaprak P düzeyleri arasında doğrusal bir ilişki tespit edilirken, 2. yıl yaprak P içerikleri artan P dozlarına bağlı olarak önce artmış, 57 ppm P dozundan sonra düşmeye başlamıştır.

Şekil 4.25. Birinci. ve 2. yıl fosfor dozları ile yaprak P düzeyleri arasındaki ilişki

Fosfor dozlarında yıllar arasında ortaya çıkan farklılığın fosfor alımının yoğun olduğu vejetasyonun ilk dönemindeki iklim koşullarına bağlı olabileceği düşünülmektedir. Bu konuda Kacar ve ark. (2007), bitkilerin gelişmesinin ilk %25’lik kısmını tamamladıklarında fosfor ihtiyaçlarının %75’ini aldıklarını ifade etmişlerdir. Burt ve ark. (1998) ise vejetasyonun ilk dönemlerinde toprak ve sulama suyu sıcaklıkları düşük olduğunda fosfor alımının önemli ölçüde azalacağını bildirmişlerdir. Nitekim Çizelge 4.32’de görüldüğü üzere vejetasyonun ilk aylarında 1. ve 2. yıl arasında önemli sıcaklık farklılıkları gözlemlenmiş, ilk yıl 2. yıla göre daha soğuk bir sezon yaşanmıştır (Anonim, 2015).

Çizelge 4.32. Birinci ve 2. yıl vejetasyonun ilk dönemindeki sıcaklık değerleri

1. yıl 2. yıl

Nisan Mayıs Nisan Mayıs

Ortalama sıcaklık (oC) 10 14 12 15

En yüksek ortalama sıcaklık (oC) 16 20 20 21

En düşük ortalama sıcaklık (oC) 5 7 5 9

Her iki yılda da yetiştirme ortamları arasında yaprak P içeriği bakımından perlitin öne çıkması bu materyalin inert yapıda olmasına bağlı olabilir. Nitekim Sannovelt ve Voogt (2009), inert yapıda olan kaya yününde toprağa göre fosfor alımının %25 kadar daha yüksek olduğunu bildirmiştir.

Peterson ve Stevens (1994) elma yapraklarında P eksiklik sınırını %0.12 olarak bildirmiştir. Yapılan uygulamaların hemen hemen tamamında yaprak P düzeyi her iki yılda da eksiklik sınırının üzerinde gerçekleşmiştir. Bu durumda fidanların anaç aşamasındaki beslenme durumlarının yanında kullanılan materyallerden gelen bir miktar P olmasının da etkili olduğu düşünülmektedir. Nitekim doz x ortam interaksiyonu açısından her iki yılda da tamamen inert yapıda olan perlit ortamına fosfor uygulanan kombinasyonlarda nispeten daha yüksek yaprak P düzeyi elde edilmesi, buna karşılık fosfor uygulanmayan N100P0K120 dozunun perlite uygulandığı kombinasyonda ise diğerlerine göre daha düşük yaprak P değeri tespit edilmesi ortamdan gelen fosfor tezini güçlendirmektedir. Çalışma başında yapılan analizlerde, kullanılan pomzada 5.3 ppm, kumda 2.5 ppm ve torfta ise 15 ppm P olduğu belirlenmiştir. Perlit ise tamamen steril ve besin elementi bakımından sıfır kabul edilen bir materyaldir.

Yine yapılan regresyon analizlerinde azot dozları ile yaprak P düzeyleri arasındaki ilişki de önemli bulunmuştur (Şekil 4.26). Düşük azot dozlarında yaprak P düzeyleri yüksek bulunurken azot dozları arttıkça yaprak P düzeyleri azalmıştır. En düşük yaprak P içeriği 100 ppm N dozunda tespit edilmiştir. Bu bulgu Akgül ve ark. (2008)’nın bulguları ile uyumludur. Nitekim araştırıcılar M9 ve MM106 anaçlı Jersey Mac ve Granny Smith elma çeşitlerinde yaptıkları çalışmada artan azot dozlarının yaprak P düzeyini azalttığını belirlemişlerdir. Bu azalışın anyonlar arasındaki rekabet ve artan azot dozlarının toplam yaprak alanını artırmasına bağlı ortaya çıkan seyrelme etkisinden kaynaklanmış olabileceği düşünülmektedir (Burt ve ark., 1998; Hoying ve ark., 2004).

Şekil 4.26. Azot dozları ile yaprak P dozları arasındaki ilişki

Yaprak azot içeriği ile yaprak fosfor içeriği arasında benzer bir ilişki tespit edilmiş olup regresyon eğrisi Şekil 4.27’de verilmiştir. Buna göre artan yaprak azot seviyesine göre yaprak fosfor içeriği önce azalmış daha sonra yeniden artmaya başlamıştır. Yüksek azot dozlarından bitki vejetatif gelişiminin olumsuz etkilendiği ve seyrelme etkisinin azaldığı düşünülmektedir.

Şekil 4.27. Yaprak N seviyeleri ile yaprak P seviyeleri arasındaki ilişki