YAPILANDIRMA KANUNLARININ KARŞILAŞTIRMASI VE GETİRDİĞİ DÜZENLEMELER GETİRDİĞİ DÜZENLEMELER

27.02.2003 tarihinde yürürlüğe giren 4811 sayılı Vergi Barışı Kanunu ile 17.11.2020 tarihinde yürürlüğe giren 7256 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkındaki Kanun arasında geçen sürede 8 farklı yapılandırma kanunu uygulamaya girmiştir. Söz konusu kanunlar amaç, kapsam ve uygulama esasları bakımından değerlendirildiğinde çok fazla farklılık içermediği görülmektedir. Öyleki, çıkarılan yeni düzenlemelerle önceki yapılandırma kanunları yenden yapılandırılmak suretiyle, gerek yapılandırma şartlarını ihlal edenlere yeni bir şans verilmekte gerekse de devam eden taksitlerin peşin ödenmesi halinde birtakım kolaylıklar sunulmaktadır.

Aşağıdaki tabloda, 2003-2020 yılları arasında çıkarılan yapılandırma kanunlarının benzerlik ve farklılıklarına karşılaştırma yoluyla yer verilmiştir.

Tablo 2: Yapılandırma Kanunlarının Karşılaştırması

KANUN

NO BENZERLİKLER FARKLILIKLAR

4811

- Kesinleşmiş vergi ve diğer borçlara ödeme kolaylığı,

- İhtilaflı alacakların sulh yoluyla çözümü, - Vergi beyanı ve matrah artırımı,

- Kayıt ve muhasebe düzeltmelerine yönelik stok beyanı,

- Verimliliği düşük tutarlı alacaklardan vazgeçme,

- Varlık barışına yer ve verilmemesi, - SGK ve bağ-Kur prim borçları gibi bir kısım alacakların kanun kapsamına alınmaması,

- Vergi aslına bağlı olmayan (usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları) cezaların %20’

sinin üç taksitte ödenmesi halinde geri kalan kısmın %80’ inin silinmesi,

5811

- Vergi beyanı ve matrah artırımı, - Yurt dışındaki döviz, para, altın, menkul kıymet gibi varlıkların ülkeye getirilerek beyan edilmesi halinde %2; yurt içindeki işletmelerin öz kaynaklarına dâhil edilmeyen para, döviz, atın, menkul kıymet ve

taşınmazların beyan edilmesi halinde söz konusu varlıklardan %5 vergi alınması

- Diğer yapılandırma kanunlarında yer verilen benzerliklerin söz konusu kanunda bulunmaması,

61 suretiyle varlık barışının uygulanması,

6111

- Kesinleşmiş vergi ve diğer borçlara ödeme kolaylığı,

- Vergi beyanı ve matrah artırımı,

- Kayıt ve muhasebe düzeltmelerine yönelik stok beyanı,

- İhtilaflı alacakların sulh yoluyla çözümü, - Kesinleşen vergi alacaklarının aslında - Vergi aslına bağlı olmayan alacakların (usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları)

%50’ sinin silinmesi,

- KDV yönünden vergi beyanı olmasına karşın, bankaların KDV’ si durumunda olan BSMV’ nin kapsama dâhil edilmemesi, - Varlık barışına yer verilmemesi,

6552

- Kesinleşmiş vergi ve diğer borçlara ödeme kolaylığı,

- Kasa mevcudu ile ortaklara borçlar ve ortaklardan alacaklar hesabı farkı üzerinden

%3 oranında vergi alınmak suretiyle stok affının uygulanması,

- İhtilaflı alacakların sulh yoluyla çözümü, - Vergi beyanı ve matrah artırımı,

- Verimliliği düşük tutarlı alacaklardan - Vergi aslına bağlı olmayan alacakların (usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları)

%50’ sinin ödenmesi halinde diğer %50’

sinin silinmesi,

- Önceki yapılandırma kanunu kapsamında taksitlendirilen borçların ihlaline yönelik yeni bir imkân tanınması,

- Vergi beyanı ve matrah artırımı sonucu çıkan tutarın ödenmesinin kanundan faydalanmanın temel koşulu olarak sayılması,

- Varlık barışına yer verilmemesi,

6736

- Kesinleşmiş vergi ve diğer borçlara ödeme kolaylığı,

- Vergi beyanı ve matrah artırımı,

- Kayıt ve muhasebe düzeltmelerine yönelik stok beyanı,

- İhtilaflı alacakların sulh yoluyla çözümü, - Varlık barışına yer verilmesi,

- Kesinleşen vergi ve diğer alacakların aslında indirim yapılmaması ve enflasyon

- Kasa ve stok düzeltmelerine yönelik beyanlar sonucu herhangi bir faiz ve ceza uygulanmaması,

- Varlık barışına yönelik yurt içi ve yurt dışı varlıkların beyanında herhangi bir faiz ve ceza uygulanmadan pişmanlıkla beyan edebilme imkânının tanınması,

62 - Vergi aslına bağlı olmayan alacakların

(usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları)

%50’ sinin silinmesi,

7020

- Kesinleşmiş vergi ve diğer borçlara ödeme kolaylığı,

- Vergi aslına bağlı olmayan alacakların (usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları)

%50’ sinin ödenmesi halinde diğer %50’

sinin silinmesi,

- Kesinleşen vergi ve diğer alacakların aslında indirim yapılmaması ve enflasyon

- Kayıt ve muhasebe düzeltmelerine yönelik stok beyanına yer verilmemesi,

7143

- Kesinleşmiş vergi ve diğer borçlara ödeme kolaylığı,

- Vergi beyanı ve matrah artırımı,

- İhtilaflı alacakların sulh yoluyla çözümü, - Varlık barışına yönelik yurt içi ve yurt dışı varlıkların beyanında herhangi bir verginin uygulanmaması,

- Beyan edilmemiş veya eksik beyan edilmiş gelir ve kazançların zam ve faizsiz

pişmanlıkla beyan edebilme imkânının tanınması,

- Kasa ve stok düzeltmelerine yönelik beyanlar sonucu herhangi bir faiz ve ceza uygulanmaması,

- Vergi borçlarının gecikme faizi ve

zamlarında Yİ-ÜFE oranında güncelleme ve peşin ödemelerde %90 indirim uygulanması, - Vergi aslına bağlı olmayan alacakların (usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları)

%50’ sinin ödenmesi halinde diğer %50’

sinin silinmesi,

- Kesinleşen vergi ve diğer alacakların aslında indirim yapılmaması ve enflasyon - Vergi beyanı ve matrah artırımı sonucu çıkan tutarın ödenmesinin kanundan faydalanmanın temel koşulu olarak sayılması,

7256

- Kesinleşmiş vergi ve diğer borçlara ödeme kolaylığı,

- Varlık barışına yer verilmesi ve bu kapsamda yurt içi ve yurt dışı varlıkların ekonomiye kazandırılması halinde herhangi bir vergi alınmaması ve vergi incelemesine tabi olmaması,

- Kesinleşen vergi ve diğer alacakların aslında indirim yapılmaması ve enflasyon

- Vergi beyanı ve matrah artırımına yer verilmemesi,

- Kayıt ve muhasebe düzeltmelerine yönelik stok beyanına yer verilmemesi,

63 - Vergi aslına bağlı olmayan alacakların

(usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları)

%50’ sinin silinmesi,

- Verimliliği düşük tutarlı alacaklardan vazgeçme,

- 7143 sayılı Kanun kapsamındaki borçların yeniden yapılandırılması,

Kaynak: GİB Yayınları ve ilgili kanunlardan yararlanılarak hazırlanmıştır.

Yapılandırma kanunlarının gerekçelerine bakıldığında; çoğunlukla ekonomide yaşanan krizlerin sıklığı ve bunun sonucunda vatandaşın ödeme noktasında sıkıntıya düşmesi, vergi denetiminin yetersizliği, kayıt dışı alım satımlardaki artış, yargıda çözüm bekleyen dosya sayısının fazlalığı ve siyasi partilerin seçim dönemlerinde yapılandırma kanunlarını seçim malzemesi olarak kullanması gibi etkenler gösterilebilir. Belirtilen vergi kaynaklı sorunlara çözüm üretebilmek adına yapılandırma kanunları ile birtakım köklü düzenlemeler yapılmıştır. Bunları aşağıdaki gibi sıralayabiliriz: (Aygün, 2012: 91).

 10.01.1982 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 2576 sayılı Kanunla bölge idare mahkemeleri, vergi mahkemeleri ve idare mahkemelerinin kurulması,

 Tarhiyatı hızlandırmaya yönelik olarak, 1963 yılında 205 sayılı Kanunla tarhiyat sonrası uzlaşma; 1986 tarihinde ise tarhiyat öncesi uzlaşma müessesesinin uygulamaya geçirilmesi,

 12.06.2002 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 4760 sayılı Kanunla ÖTV ve 21.06.2006 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 5520 sayılı Kanunla Kurumlar Vergisi Kanununun çıkarılması,

 2005 yılında vergi yönetimindeki etkinliği artırmaya yönelik yeniden yapılanmaya gidilerek, Gelirler Genel Müdürlüğünün GİB’ e dönüştürülmesi, takip eden yıllarda bilgisayarlı otomasyon sistemine geçilmesi ve elektronik beyannamenin başlatılması,

 02.11.1984 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 3065 sayılı Kanunla, belge düzeninde oto kontrolü sağlamaya yönelik KDV’ nin çıkarılması,

 Elektronik defter ve belge düzenine geçilmesi, mükellefler arasında çapraz kontrol sağlamaya dönük Ba ve Bs bildirim formlarının uygulamaya başlanması,

 Ekonominin genel durumuna göre vergi oranlarında azalış yönlü değişikliğe gidilmesi gösterilebilir.

64 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM