Yapılandırmacılıkta Ölçme Ve Değerlendirme

Ölçme, belli bir durumun ya da özelliğin gözlenip gözlem sonucunun sembollerle ve özellikle sayı sembolleriyle ifade edilmesi işlemidir. Değerlendirme ise bir yargılama işlemidir. Değerlendirme, ölçümlerden bir anlam çıkarma ve ölçülen nesneler hakkında bir değer yargısına ulaşmaktır.

Eğitimde ölçme ve değerlendirme, sahip olunan bakış açısına göre değişiklikler gösterebilir. Farklı felsefe ve psikolojileri benimseyen yaklaşımlarda doğal olarak farklı ölçme ve değerlendirme yöntemleri bulunmaktadır. Yapılandırmacı öğrenme sürecindeki değerlendirmenin geleneksel öğrenme sürecindeki değerlendirmeden farklı olması da bundan kaynaklanmaktadır.

Geleneksel yaklaşım okul dönemimizde karşılaşmış olduğumuz yaklaşımdır. Değerlendirme işlemi; çoktan seçmeli, doğru yanlış, boşluk doldurma ve kısa cevaplı sorular şeklindedir. Bunlar öğretmenler tarafından hazırlanabilir veya standart değerlendirmeler şeklinde olabilir. Geleneksel yaklaşımda bir ölçme ve karşılaştırma vardır (Baker and Piburn, 1997).

Geleneksel yöntemde değerlendirme, öğrenme tamamlandıktan sonra yapılır. Gerekli bilgiler verilir ve daha sonra öğrenenlerin bu bilgileri başarılı bir şekilde depolayıp depolamadıklarını görmek için test yapılır. Aynı şekilde performansları da sınanır (Duffy and Cunningham, 1996).

Yapılandırmacı yaklaşım, değerlendirmede öğrencilerin bilgi, beceri ve tutumlarını sergileyebilecekleri çoklu değerlendirme fırsatlarının sunulması gerektiğini vurgular (MEB, 2004a). Yapılandırmacı yaklaşımda değerlendirme sürece dayalıdır. Burada öğrenenin performansı oldukça önemli bir yer tutar. Öğrenenlerin önceki ve sonraki kazandıkları anlamları karşılaştırarak bilgi yapılarını değerlendirme fırsatı bulmaktadır (Koç, 2002).

Yapılandırmacı öğrenme sürecindeki değerlendirme geleneksel değerlendirmeden oldukça farklıdır. Yapılandırmacı sınıflarda, öğretmen öğrencilerin kendilerini göstermelerine, kendilerini geliştirmelerine, öğrenme ve başarılı çalışma için ölçütler oluşturmalarına ve plan yapmalarına yardımcı olur. Değerlendirme öğretimden ayrı değildir. Değerlendirme devamlı bir süreçtir ve öğretim ile iç içe gerçekleşir (Marlowe and Page, 1998).

Brooks ve Brooks (1999a), değerlendirmenin öğretim süreci içerisinde doğal fakat kolay olmadığını belirtmişlerdir. Özgün sınıf etkinliklerini yapılandırmak öğrencilerin sundukları şeyleri testlerle değerlendirmeden çok daha zordur. Çoktan seçmeli testler daha kolay hazırlanır, değerlendirmesi ve puanlaması kolaydır. Yapılandırmacı değerlendirmede, değerlendirme yapılırken öğrenme devam eder. Karmaşık bir problem üzerinde çalışmak öğrencinin daha önceden bildiklerini yeni durumlara uygulamasını ve yeni anlamaları oluşturmasını gerektirir. Geleneksel test- öğretim-test modelinde ise değerlendirme yapılırken öğrenme süreci bitmiştir. Ayrıca, özgün değerlendirme öğrencilerin önceden öğrendiklerini yeni durumlara uygulamasını gerektirdiği için öğretmenler öğrencilerin ne hatırladıkları ile neleri içselleştirdiklerini birbirinden ayırabilirler. Yapılandırmacı değerlendirme aynı zamanda aynı geçerlilikteki sonuç için farklı yollar yaratır.

Yapılandırmacı değerlendirme yöntemleri çoktan seçmeli sınavlar, kısa cevaplı testler gibi sınavları içeren geleneksel yöntemlerden farklıdırlar. Martin (1997) yapılandırmacı değerlendirme yöntemlerini şu şekilde açıklamıştır:

• Süreç Becerilerinin Değerlendirilmesi: Süreç becerilerinin değerlendirilmesi, çocukların bunları nasıl gerçekleştirdiğine karar vermeyi içerir. Süreç, ustalığın gösterildiği bölümlere ayrılabilir. Süreç değerlendirmesi çocuğun bu göstergeleri gösterebilmesine, seviyesine, yaşına ve kişisel özelliklerine bağlıdır.

• Araştırmaların Değerlendirilmesi: Değerlendirme yapılacak bir diğer alan çocukların araştırmadaki başarısı, ustalığıdır. Her öğretmen veya her okul kendi programlarını veya çocuklardan beklediklerini yansıtan gösterge listeleri hazırlamalıdır.

• Tutum Değerlendirmesi: Öğrencilerin derse karşı tutumları değerlendirilmesi gereken bir diğer alandır. Tutum anketleri çocukların derse karşı hissettiklerini değerlendirmeyi sağlayabilir. Bu anketler çocukların seviyelerine göre hazırlanabilir.

• İçeriğin Değerlendirilmesi: Bilimsel gerçekler, genellemeler, teoriler ve kanunlar, araştırma ve süreç becerilerinin geliştirilmesinde bir araç olarak kullanılır.

Bunlar çocuk tarafından yapılandırılır. İçerik değerlendirmesinin gerekli olduğu durumlarda, çocukların alması gereken içerik listelenir. Bu içerik çocukların süreç becerileri için bir araç olarak kullanılabilir ve araştırma için bir temel oluşturabilir. Eğer gerekliyse, içeriğe göre hazırlanmış testler verebilirsiniz. Fakat öğrenciler anladıklarını testlerde gösteremeyebilirler.

• Özgün Değerlendirme Teknikleri:

a) Görüşme: Çocukların ne kadar öğrendiklerini, öğrendiği şeyleri ne kadar iyi anladığını ve bunu nasıl yaptığını bulmanın en iyi yollarından biri bunu çocuklara sormaktır. Açık uçlu ve kısmen yapılandırılmış teke tek görüşmeler bu amaca ulaşmayı gerçekleştirir ve çocukların başarıları ve düşünceleri hakkında gerçekten özgün bilgiler edinmeyi sağlar.

b) Günlük: Bazı öğretmenler çocuklardan günlük tutmalarını isteyebilirler. Çocukların günlükleri; kendi aktiviteleri hakkındaki bilgileri, deneyleri, sorduğu soruları, kendi bulduğu cevapları, hissettiklerini ve tepkilerini içerebilir. Günlükler öğretmen öğrenci arasındaki diyaloglar şeklinde de olabilir.

c) Öğrencilerin Kendilerini ve Gruplarını Değerlendirmesi: Yapılandırmacı değerlendirme, öğrencilerin kendi kendilerini ve gruplarını değerlendirmelerini de içerir. Grup değerlendirme formu ve kendini değerlendirme formu bunlara örnek olarak verilebilir.

d) Kavram Haritaları: Kavram haritaları, öğrencilerin kavramlar arasındaki bağlantıları, kavram bütünlüklerini, kavramların hiyerarşik ilişkilerini anlayıp anlamadıklarını, bununla birlikte genel örneklerden özel örneklere geçebilme yeteneklerini gösterebilir. Ön test ve son test olarak kullanılabilir. Öğrenci dosyaları içerisinde yer alabilir (Baker and Piburn, 1997).

e) Portfolyo: Portfolyo sadece öğrencilerin çalışma örneklerinin toplamı değildir. Portfolyo değerlendirmede öğrenciler çalışmakta oldukları konuyla ilgili materyalleri toplarlar ve daha sonra öğretmenleri ile yaptıkları işi daha iyi nasıl yapabilecekleri konusunda konuşurlar. Öğretmen öğrencilere yaptıkları çalışmanın daha iyi yürüyebilmesi için yardımda bulunan bir rehber durumundadır. Projelerinin neden istedikleri gibi olmadığını anlamaları için öğrencilere sorular sorarak onların konuya daha çok odaklanmalarını sağlar. Böylece öğrencilerin kendilerini değerlendirmeleri de sağlanmış olur (Farr and Tone, 1998).

Geleneksel değerlendirmede yer alan çoktan seçmeli testlerle portfolyo değerlendirme arasındaki farklar Tablo 2.3’te sunulmuştur;

Tablo 2.3.

Çoktan Seçmeli Testlerle Portfolyo Değerlendirme Arasındaki Farklar

Değerlendirme Özelliği Çoktan Seçmeli Testler Portfolyo Değerlendirme Çalışılacak konunun

tanımlanması Testi geliştiren Öğretmen / öğrenci Cevap formu Testi geliştiren Öğretmen / öğrenci Cevaplanacak spesifik

sorular Testi geliştiren Öğretmen / öğrenci Başarı ölçüti Testi geliştiren Öğretmen / öğrenci

Değerlendirme süresi Testi geliştiren Öğretmen / öğrenci

Kullanılacak kaynaklar Testi geliştiren Öğretmen / öğrenci

İşbirliği Testi geliştiren Öğretmen / öğrenci

En iyi cevabın seçilmesi Testi geliştiren Öğrenci / öğretmen

(Farr and Tone, 1998)

Tablo 2.3’ten de anlaşılacağı gibi çoktan seçmeli testlerde değerlendirme özelliklerinin tümüne testi geliştiren kişi karar verirken, portfolyo değerlendirmede ise öğretmen veya öğrenci ya da beraber karar verilir.