2. TEKNİK BÖLÜM
2.3. Yapılan Bilimsel Etkinlikler
17th European Biomass Conference and Exhibition From Research to Industry circulating fluidized bed combustor
Sözlü
bildiri 4-8 Mayıs 2010
The Tenth International Conference On Combustion and Energy Utilization, (10th ICCEU), Muğla, Türkiye characteristics of low quality lignite coals and biomass with Termogravimetrik analysis combustor with limestone and the effect of olivine cake addition on the SO2 capture efficiency
Sözlü
bildiri 27-30 Haziran 2010
5th International Ege Energy Symposium and Exhibition (IEESE-5), Pamukkale
Co-combustion of various biowaste with a higher sulfur Turkish lignite in a circulating fluidized bed combustor
Sözlü bildiri
11-14 Ekim 2010 The 27th International Annual Pittsburgh Coal Conference, Istanbul-Hilton, Turkey
Sunuş yapıldı.
A study of co-combustion characteristics of biomass fuels and a lignite coal with thermo gravimetric analysis
Sözlü
bildiri 4-8 Mayıs 2010
The Tenth International Conference On Combustion and Energy Utilization, (10th ICCEU), Muğla, Türkiye dolaşımlı akışkan yatakta yakılması,
Co-combustion of biomass with a high-sulfur Turkish lignite in a circulating fluidized bed combustor with air staging
Sözlü bildiri
19-23 Eylül 2011
Proceeding of the Second International Conference on Air Pollution and Control Co-combustion of various
agro wastes with a high-sulfur Turkish lignite in a circulating fluidized bed combustor:
Effect of air staging on pollutants along the combustor
bildiri 19 Mart 2011 Yerli Enerji Teknolojileri
Çalıştayı, Ankara Sunuş yapıldı
Çevre dostu kömür
teknolojileri
Sözlü
bildiri 14-16 Eylül 2011 Uluslararası Elektrik Zirvesi,
Ankara Sunuş yapıldı
Effect of Secondary Air and Its location on Emissions for Co-combustion of Lignite Coal and Olive Cake in a Circulating Fluidized Bed Combustor
Sözlü
bildiri 25-29 Haziran 2012
The 6th International Conference on Environmental Science and Technology 2012,
Combustion of Orhaneli Lignite in 750 kWth Pilot Scale Circulating Fluidized Bed Combustion System
Sözlü bildiri
28-30 Haziran 2012
6th International Ege Energy Symposium & Exhibition, İzmir, Türkiye
Bildiri sunulmak üzere kabul edildi.
Co-Combustion of Lignite and Pine Chips in a Laboratory Scale Circulating Fluidized Bed Combustor
Sözlü bildiri
28-30 Haziran 2012
6th International Ege Energy Symposium & Exhibition, İzmir, Türkiye
Bildiri sunulmak üzere kabul edildi.
Effect of Excess Air Ratio On Flue Gas Emissions for Co-Combustion of a Lignite Coal and Olive Cake in a Circulating Fluidized Bed Combustion
Sözlü bildiri
28 - 30 Ağustos 2012
International Conference on Environmental Pollution and Remediation (ICEPR’12), Circulating Fluidized Bed Combustor
Sözlü bildiri
15 - 18 Ekim 2012 2012 International Pittsburgh Coal Conference, Pittsburgh, PA, USA Circulating Fluidized Bed Combustor
Sözlü bildiri
15 - 18 Ekim 2012 2012 International Pittsburgh Coal Conference, Pittsburgh, PA, USA
(*) Makale, yazılı/sözlü bildiri, tebliğ, kitap, toplantı tutanağı vb. yazılmalı ve dokümanlar raporun ekinde dijital olarak sunulmalıdır.
(**) Atıf yapılacak şekliyle yazılmalıdır.
*Her iş paketi için proje öneri formunda planlanan takvim sunulmalıdır (koyu renk).
(Proje süresince gerçekleştirilen test/demo faaliyetlerinin gerçekleşme döneminin projede tanımlanmış isterlere uygunluğu değerlendirilmelidir. Tablo(lar)’nun ardından testlerle ilgili detaylı teknik açıklamalar “Açıklama” bölümünde belirtilmelidir.) (Proje süresince gerçekleştirilen test/demo faaliyetlerinin gerçekleşme döneminin projede tanımlanmış isterlere uygunluğu değerlendirilmelidir. Tablo(lar)’nun ardından testlerle ilgili detaylı teknik açıklamalar “Açıklama”
bölümünde belirtilmelidir.)
Bu proje için proje sözleşmesinde 3 ana aşama öngörülmüştür:
1. Aşama ve çıktıları (0-12 Ay) arasını kapsamaktadır.
DAY yakma sisteminde kullanılacak biyokütle ve kömürlerin tespiti,
Yakıt karakteristiklerini tayin ederek istenilen özellikte sürekli temini için gerekli protokollerin yapılması,
DAY yakma sistemi için yakıt depolama ve taşıma sistemlerinin MAM yerleşkesinde belirlenmiş alana kurularak devreye alınması,
DAY yakma sisteminin ayrıntılı tasarımı, satın alma/imalat prosedürünün oluşturularak satın alma sürecinin başlatılması
2. Aşama ve çıktıları (12-24 Ay) arasını kapsamaktadır.
Satın alma/imalat sürecinin tamamlanarak imalatın tamamlanması ve MAM yerleşkesinde belirlenmiş alana kurulması,
Ölçüm ve analiz cihazlarının, kontrol ekipmanlarının satın alınarak DAY yakma sistemine montajlarının yapılması,
Soğuk deneylerin (sızdırmazlık, fonksiyonellik, devreye alma) çalışmalarının tamamlanması 3. Aşama ve çıktıları (24-36 Ay) arasını kapsamaktadır.
DAY yakma sisteminde farklı biyokütle ve kömür veya karışımları ile deneylerin yapılması,
Deney sonuçlarının yaygınlaştırılması için çalıştay düzenlenmesi,
Deney sonuçlarının değerlendirilerek raporlanması
Yukarıda belirtilen bütün aşamalar projenin normal süresine ek olarak alınan süreler içerisinde tamamlanmıştır.
Proje süresince gerçekleştirilen test/demo faaliyetleri, gerçekleşme döneminin projede tanımlanmış amaçlarına ve kapsamına tamamen uymaktadır.
Projenin en büyük çıktısı olarak proje dokümanında “Projenin başarı ile tamamlanması durumunda yerli kömür ve biyokütle veya karışımlarının farklı işletme koşullarında yakma deneylerinin yapılacağı 700kWtermal kapasiteli
“Dolaşımlı Akışkan Yatak” yakma sistemi TÜBİTAK-MAM yerleşkesinde kurulmuş olacaktır” ifadesi yer almıştır.
Projenin nihayetinde bu çıktıya ulaşılmıştır. Ülkemizde ilk defa lab ölçekli olan küçük sistemler dışında 700 MW lık termal güce sahip bir pilot Dolaşımlı Akışkan Yataklı bir yakma sistemi kurulmuştur. Bu sistem her zaman kolay kurulabilecek bir sistem değildir. Bu sistem bundan sonra yapılacak yakma projeleri için önemli bir alt yapı oluşturmaktadır. Özellikle DAY sistemi ile kurulacak yeni termik santrallarda yakılacak kömürlerin ilk denemelerinin yapılması ve yanma karakteristiklerinin belirlenmesi için bu sistemler kullanılabilecek, böylece yurt dişına kömür veya biyokütle gönderilerek ve büyük miktarlarda döviz harcanarak yaptırılacak deneyler, artık ülkemizde yapılabilecektir. Böylece önemli bir döviz tasarrufu sağlanacaktır.
Ayrıca bu çıktının yanında şu kazanımlara da ulaşılmıştır:
DAY yakma teknolojisi için mühendislik ve teknolojik bilgi altyapısı,
DAY teknolojisi ile ilgili bir BİLGİ PAKETİNİN oluşturulması,
Yetişmiş insan gücü,
Farklı kapasiteler için tasarım yeteneği,
Yerli linyit kaynaklarımızın enerji amaçlı daha etkin kullanılması,
Artik/atık biyokütleden enerji geri kazanımı,
Atık bertarafının sağlanması.
Proje kapsamında pilot sistemde yapılan deneylerde kömür olarak 3 çeşit yerli linyit kömürü, biyokütle olarak orman biyokütlesi (meşe ve kızılçam) yakılmıştır. Ancak kurulan sistemlerde uygun besleme sistemi ile farklı atıklar da yakılabilir (örneğin RDF, belediye atıkları, uygun hale dönüşmüş sanayi atıkları, vb). Sistem buna müsaittir. Yakıt açısından çok esnektir. Lab DAY sisteminde ise yapılan deneyler daha kapsamlıdır ve daha çok kömür örneklerinin (5 adet) yanma karakteristiği lab ölçekli sistemde tayin edilmiş, emisyon ölçümleri yapılmıştır.
Proje kapsamında gerçekleştirilen 3 farklı sistem (lab ölçekli DAY yakma sistemi, pilot ölçekli DAY yakma sistemi ve kömür hazırlama sistemi) başarı bir şekilde devreye alınmış ve çeşitli yakıtlar ve karışımları için yakma deneyleri projede belirtilen koşullar altında ve belirlenen matrikse göre yapılmıştır. Bundan sonra yapılacak projelerde başka yakıtların yakılması ve değişik parametrelerin bu sistemlerde denenmesi mümkündür.
Projede kurulan sistemlerde yapılan deneylerde elde edilen sonuçlar, detaylı bir şekilde proje raporunun ekinde bulunan TEKNİK RAPORLARDA verilmiştir. Aynı zamanda elde edilen sonuçlar, çeşitli sempozyumlarda bildiri olarak sunulmuş ve sunulmaktadır. Sonuçlarla ilgili makaleler de yazım aşamasındadır. Müşteri kurum ve izleyicilerden, veya sempozyum hakemlerinden deney sonuçlarına yönelik olumsuz bir geri dönüş gelmemiştir.
2.6. Sonuçlar ve Öneriler
Projede 10 adet iş paketi kapsamında 3 farklı sistem kurulmuştur. Bu sistemlerden ikisi, dolaşımlı akışkan yatak yakma sistemi olup, üçüncü sistem, sistemler için gerekli özelliklerdeki yakıtı sağlamaya yönelik “kömür hazırlama”
sistemidir.
Laboratuar ölçekli dolaşımlı akışkan yatak (DAY) yakma sistemi, 30 kW termal kapasiteye sahip olup iki adet yakıt besleme silosu ile donatılmıştır. Bu silolar yardımı ile kömür ve biyokütleler; ayrı ayrı yatağa beslenebildiği gibi birlikte yakmaya da (co-firing) izin verecek bir esnekliğe sahiptir.
Pilot ölçekli DAY yakma sistemi 700 kWtermal kapasiteye sahip olup harici bir kazan ünitesi ile de entegre edilmiştir.
Sistemde kömür ve/veya biyokütle yakılarak kızgın buhar üretilebilmektedir. Kömüre dayalı bir termik santralde bulunan bütün sistemler (türbin jeneratör hariç) bu sistemde de mevcuttur.
Deneyler önce lab ölçekli DAY yakma sisteminde yapılmıştır. Proje kapsamında 5 farklı kömür ve 3 farklı biyokütle ve bunların %50’ye kadar karışımları bu sistemde başarılı bir şekilde yakılmıştır.
Ayrıca yatağa farklı oranlara kireç taşı kömürle birlikte karıştırılarak verilmiş ve kireç taşının SO2 emisyonlarını tutma özelliği incelenmiştir.
Lab DAY yakma sistemindeki deneylere devam edilmektedir. T.K.İ ile yapılan proje sözleşmesi kapsamında T.K.İ.’nin belirlediği farklı 22 sahadan alınan değişik kömür numuneleri önce detaylı bir şekilde yakıt analizlerine tabi tutulmakta ve daha sonra bu numuneler belirlenen işletme koşullarında tek başlarına yanma deneylerine tabii tutulmaktadır.
Ayrıca, TK.İ.’nin önerdiği değişik kireç taşları ile birlikte bu kömürler yakılarak SO2 emisyonlarınım azaltılması çalışmaları sürdürülmektedir. Bu sistem, Türkiye’de endüstriye hizmet edebilecek önemli bir altyapı olmuştur.
Kurulan bu lab DAY yakma sistemi, ayrıca oksijence zengin ortamda yakmaya (oksifiring) ve CO2 tutmaya yönelik çalışmalar için de adapte edilmiştir.
Bu kapsamda giriş havası, oksijen sağlayıcı (tüp) ile entegre edilmiş ve kontrollü bir şekilde giriş havasındaki oksijen miktarı ayarlanabilmiştir. Bu Ar-Ge konusu, proje elemanı Berrin Engin’in de doktora konusu olarak belirlenmiştir.
Oksijence zengin yanmada hedeflerden birisi de baca gazındaki CO2 konsantrasyonunu artırmaktır. Bunun için izlenen yollarda birisi de baca hattındaki yanma gazlarının bir kısmının yatağın içerisine tekrar beslenmesidir.
Böylece hem oksijence zengin yanma sağlanmış hem de yatak sıcaklığı geri dönüş gazları ile kontrol edilmiş olacaktır. Sistemde oksijence zengin yanma için gerekli bu düzenlemeler yapılmaktadır.
Projenin nihai hedeflerinden birisi de kurulan bu altyapılarla daha spesifik Ar-Ge projeleri yapmaktır. Oksijence zengin ortamda yakmanın yanında bu altyapı kullanılarak daha farklı, özgün çalışmalar da yapmak mümkündür.
Bu sistemde yapılacak diğer çalışmalar şu şekilde önerilmektedir:
Siklon performansını artırmaya yönelik Ar-Ge çalışmaları
Torbalı filtre performansımı artırmaya yönelik Ar-Ge çalışmaları
Farklı dağıtıcı plaka tasarımını yönelik Ar-Ge çalışmaları
Kül boşaltma sistemini optimize etmeye yönelik Ar-Ge çalışmaları
Geri dönüş mekanizmasına yönelik Ar-Ge çalışmaları
Çak farklı yatak malzemesinin yanma ve emisyonlara etkisine yönelik Ar-Ge çalışmaları
Yakıt besleme sistemine ve yatağa veriliş biçimine yönelik Ar-Ge çalışmaları
Yakıt besleme silolarının tasarımına yönelik Ar-Ge çalışmaları
Farklı yakıt tipi ve boyutu beslemeye yönelik Ar-Ge çalışmaları
Basınç düşüşlerinin belirlenmesi ve azaltılmasına yönelik Ar-Ge çalışmaları
Ekipmanların optimizasyonuna yönelik Ar-Ge çalışmaları
Aglomerasyona yatkın biyokütleleri farklı işletme koşullarında yakmaya yönelik Ar-Ge çalışmaları
Reaktör çıkışına konacak küçük bir harici eşanjörde fouling olayının incelenmesine yönelik Ar-Ge çalışmaları
Yanmanın ve yakıcının modellenmesine yönelik Ar-Ge çalışmaları
Farklı yakıt pelletlerinin yanma davranışlarının belirlenmesine yönelik Ar-Ge çalışmaları
Zirai ve tarım ürün atıklarının yanma davranışlarının belirlenmesine yönelik Ar-Ge çalışmaları
……..
Yukarıda belirtilen Ar-Ge çalışmalarını daha da artırmak, ihtiyaca göre öncelendirmek mümkündür. Tüm bu çalışmaları tek bir proje çatısı altında yapmak mümkün değildir. Ölçüm ve analiz altyapısı ile bu sistemleri başarılı bir şekilde işletebilmek bu proje ile gerçekleşmiştir. Üniversiteler ile yapılacak işbirlikleri ile yeni projeler oluşturulmalı ve bu alt yapıdan azami ölçüde fayda sağlanmalıdır.
Pilot ölçekli DAY yakma sistemi Türkiye’de ilk defa bu kapasite ve kapsamda kurulmuş bir sistemdir. Başarılı bir şekilde de projenin hedefleri doğrultusunda çalıştırılmıştır. Hem lab hem de pilot DAY yakma sisteminden önemli kazanımlar elde edilmiştir. Proje ekibi olarak daha büyük termik santrallerin kavramsal ve detay tarsım kabiliyetine ulaşılmıştır. Kurulan bu pilot ölçekli DAY yakma sistemi ile termik santral kurmayı hedefleyen endüstriyel kuruluşların
ulusal/uluslar arası demo tesisi olarak kullanılabileceği gibi üzerinde bir çok Ar-Ge projeleri de yapmak mümkündür.
Kurulacak işbirlikleri ile bu sistem üzerinde yapılabilecek Ar-Ge faaliyetleri lab DAY yakma sisteminde belirtilen faaliyetlere ilave olarak.
Sürdürülebilir bir buhar üretiminin gerçekleştirilmesi ve bu buharın bir tüketim yerine entegre edilerek kullanılması
Pilot DAY yakma sistemini demo amaçlı olarak bir türbin/jenertör ünitesi ile entegrasyonunun sağlanması
CHP uygulaması yapmak
Uzun süreli performans testleri yapmak
……
Bu maddeleri daha da artırmak mümkündür. Türkiye’de kömür teknolojilerinin öncelikli alan olarak belirlenmesi, ve bu kapsamda TÜBİTAK ARDEB ve TEYDEB kapsamında verilmesi planlanan destekler bu yapılan ve kurulan sistemlerin ne kadar doğru bir seçim ve yatırım olduğunu göstermektedir. Projeye bu açıdan bakıldığında bu altyapılar son derece önemli olmaktadır.
2.7. Proje Personeli
(Proje ekibinde yer alan tüm yürütücü ve araştırmacı bilgileri verilmelidir.)
No Adı, Soyadı Çalıştığı Kurum/Kuruluş Projedeki Görevi* Katılım Tarihi
Ayrılış Tarihi
1 Prof. Dr. Aysel Atımtay ODTÜ Proje
Yöneticisi/Yürütücüsü 01.09.2007 24.06.2011
2 Prof. Dr. Hüseyin Vural ODTÜ Proje
Yöneticisi/Yürütücüsü 25.06.2011 1.06.2012
3 Murat Varol ODTÜ Araştırmacı 01.09.2007 24.02.2012
4 Onur Akpulat ODTÜ Sözleşmeli Personel 21.09.2007
15.01.2009
14.04.2008 14.10.2009
5 Eda Çetinkaya ODTÜ Sözleşmeli Personel 25.01.2010 14.07.2010
6 Mustafa Can Çelebi ODTÜ Sözleşmeli Personel 15.07.2009 14.07.2011
7 Merve Çömlekçioğlu ODTÜ Sözleşmeli Personel 15.01.2011 29.02.2012
8 Burak Kamalı ODTÜ Sözleşmeli Personel 10.09.2011 29.02.2012
9 Doç. Dr. Hayati Olgun TÜBİTAK MAM Proje Yürütücüsü 01.09.2007 1.06.2012 10 Prof. Dr. Hüsnü Atakul TÜBİTAK MAM Araştırmacı 01.09.2007 1.06.2012
11 Namık Ünlü TÜBİTAK MAM Araştırmacı 01.09.2007 1.06.2012
12 Alper Ünlü TÜBİTAK MAM Araştırmacı 15.01.2008 1.06.2012
13 Berrin Engin TÜBİTAK MAM Araştırmacı 01.11.2007 1.06.2012
14 Ufuk Kayahan TÜBİTAK MAM Araştırmacı 01.11.2007 1.06.2012
15 Azmi Yazar TÜBİTAK MAM Araştırmacı 01.11.2007 1.06.2012
16 Hüseyin Gürkan TÜBİTAK MAM Yardımcı personel 01.01.2009 1.06.2012
17 Metin Eker TÜBİTAK MAM Yardımcı personel 15.04.2009 -
18 Sinan Özer TÜBİTAK MAM Yardımcı personel 15.04.2009 -
19 Gerçek Bardakçıoğlu GAMA Proje Yürütücüsü 01.09.2007 1.06.2012
21 Mevlüt Aydemir GAMA Yardımcı personel
22 İsmail Aybaba GAMA Yardımcı personel
23 Esat Erenköylü GAMA Yardımcı personel
24 Memduh Yelok GAMA Yardımcı personel
* Yürütücü, araştırmacı veya yardımcı personel.
3. SONUÇLARIN TARTIŞILMASI
(Proje Yürütücüsü Kuruluş/lar; bu ana başlık altında kendileri tarafından belirtilen hususların, Proje Sözleşme maddelerinde; Proje Öneri Formu, Protokol ve Proje İstekleri Tanımlama Dökümanında (PİTD) belirtilen isterlerde, Proje Amaç, Kapsam, Yöntem, Takvim ve Bütçesi’nde herhangi bir değişiklik yapılması hakkını doğurmayacağını kabul etmiş sayılacak(lar)tır. Tüm sorulara detaylı biçimde cevap verilmesi gerekmektedir. Yazım alanları gerektiği kadar uzatılabilmektedir.)
3.1.
Proje Yöntem ve Sonuçlarının Tartışılması3.1.1.
Başarı Kriterlerine Göre Proje Çıktılarının DeğerlendirilmesiUlaşılan hedeflerin, öngörülen hedeflerle (Proje İsterlerinde belirlenen isterlerle); öneri formunda da belirtilmiş olan başarı kriterleri gözönüne alınarak, karşılaştırması yapılmalıdır. Farklı sonuçlarla karşılaşılması durumunda, nedenleri hakkında detaylı bilgi verilmelidir. (Bu bölümde PYK’nın, projenin başarısını kendi açısından değerlendirmesi amaçlanmaktadır. Ancak, PYK tarafından yapılacak değerlendirmenin TÜBİTAK için herhangi bir bağlayıcılığının olmadığı bilinmelidir).
Projede ön görülen başarı kriterleri projenin süresi boyunca yapılmış çalışmalar ile gerçekleştirilmiştir. Projede 2 farklı DAY yakma sistemi ve bir de kömür hazırlama sistemi kurulmuş ve bu sistemler başarılı bir şekilde işletilmiş ve ön görülen deneyler yapılmıştır. Sonuçlar proje raporlarında detaylı bir şekilde verilmiştir. Proje sözleşmesinde belirtilen başarı kriterleri ve sonuçları aşağıda maddeler halinde verilmiştir:
1 DAY sisteminde kullanılacak hammaddelerin karakterizasyonunun tamamlanması ve tedarik anlaşmalarının yapılması:
Bu kapsamda, proje sözleşmesinde hammadde olarak seçilmiş bir linyit kömürü ve bir biyokütlenin DAY yakma sisteminde yanma durumu incelenmeden önce karakterizasyonu yapılacak idi. Sonradan KAMAG grubu ve izleyicilerin talebi üzerine incelenecek yakıtlar, 10 farklı kömür ve 5 farklı biyokütleye çıkarılmıştır. Tüm bu yakıtların detaylı yakıt karakterizasyonu yapılmıştır. Ayrıca, kükürt dioksidin absorplanması için yanma sırasında eklenecek kireçtaşı örneklerinin de analizleri yapılmıştır. Sonuçlar; yakıt karakterizasyonu iş paketi kapsamında verilmiştir.
Verilen rapor kapsamında müşteri ve izleyicilerden olumsuz bir geri dönüş gelmemiştir. Deneylerde kullanılan kömür ve biyokütlelerin tedarikinde de deneyleri etkileyecek bir sorun yaşanmamıştır. Özellikle DAY sisteminde yakılacak biyokütleler OGM nin istekleri doğrultusunda seçilmiş ve de OGM de bu biyokütleleri tedarik sözü vermiş, bu da bir protokole bağlanmıştır. Deneylerde gerekli biyokütleleri OGM temin etmiştir. Kömürler de TKI veya özel şirketlerden sağlanmıştır.
2 Belirlenen kapasitede DAY yakma sisteminin kurulması ve devreye alınması:
Proje kapsamında 30 kW’lık lab-DAY ve 700 kW lık pilot-DAY olmak üzere iki farklı kapasitede DAY yakma sistemi kurulmuştur. Bu sistemler başarı ile devreye alınmış, her iki yakma sisteminde de; KAMAG grubu, müşteri ve izleyici kurumlar ile belirlenen yakıtlar başarılı bir şekilde yakılmıştır. Sadece Pilot DAY yakma sisteminde başlangıçta tasarım buhar debisine ulaşılamamıştır. Daha sonra ilave edilen iki ısı eşanjörü ile tasarım değerlerine ulaşma başarılmıştır. Her iki sistem de, çok değişik niteliklerde kömür, biyokütle ve/veya bunların karışımlarını yakabilecek esnekliği sahiptir. Elde edilen sonuçlar SONUÇ RAPORU’nda lab ve pilot DAY yakma sistemine ait deney raporlarında verilmiştir. Yeni yakıtları yakarken ortaya çıkabilecek olası ikincil derecedeki sorunları sistemler üzerinde yapılacak küçük iyileştirmelerle/revizyonlarla aşmak mümkündür.
3 Besleme sisteminin düzgün olarak çalışması ve istenilen kapasitede biyokütle ve linyit kömürü besleyebilmesi:
Laboratuvar ve pilot ölçeklerde kurulan her iki DAY yakma sisteminde de hem kömür hem de biyokütle için olmak iki ayrı yakıt besleme sistemi tasarlanmış, imal edilmiş ve kullanılmıştır. Bu sistemler 0-2 mm boyut aralığında yakıtları beslemek üzere tasarlanmıştır. Kömür besleme için tasarlanan sistemler, her hangi bir revizyona gerek olmaksızın problemsiz çalışmışlardır. Biyokütle beslemek için tasarlanan sistemler ise işletme esnasında karşılaşılan çeşitli sorunlar nedeni ile bazi revizyonlara tabi tutulmuşlardır. İyileştirmeler/revizyonlar; hem mekanik değişiklik hem de işletme koşullarının adaptasyonu ile gerçekleşmiştir. Sonuç olarak, istenilen özelliklere (boyut, nem) getirilmiş biyokütle ve kömürlerin yakıcı sisteme istenilen debilerde beslenmesi sağlanmıştır. Deney raporlarında besleme sisteminde ilk etapta karşılaşılan problemler ve sonradan yapılan revizyonlarla bu problemlerin nasıl çözüldüğü anlatılmıştır. Literatürde, özellikle biyokütlelerin yakıldığı akışkan yataklı yakma sistemlerinde biyokütlenin beslenmesi karşılaşılan en önemli sorunlardan biri olarak tanımlanmaktadır. Bu konuda proje ekibimiz önemli bir deneyim ve bilgi birikimine sahip olmuştur.
4 Ölçüm ve değerlendirme altyapısının oluşturulması:
Proje kapsamında çok iyi bir ölçüm ve kontrol altyapısı kurulmuştur. Kurulan her iki akışkan yatak sisteminde de, sıcaklık, basınç, hava ve yakıt debileriyle çeşitli emisyonlar sürekli olarak hat-üstü (on-line) olarak ölçülmekte, kaydedilmekte, bir veri toplama ünitesi aracılığıyla bilgisayar ortamına aktarılarak burada saklanmakta ve işlenebilmektedir. Hava ve yakıt debileri, yine bu alt yapı kapsamında kontrol edilerek bilgisayar vasıtasıyla
5 DAY sisteminde soğuk testlerin başarı ile sonuçlanması:
Hem lab hem de pilot ölçekli DAY yakma sisteminde önce soğuk deneyler yapılmıştır. Bu deneylerde, böncelikle tüm sistem mekanik, elektrik, elektromekanik, elektronik ve kontrol açısından gözden geçirilmiş, sıcaklık ve basınç ölçüm cihazları, debi ölçerler, fanlar, pompalar, yakıt besleme sistemleri, siklon...gibi çeşitli cihaz ve alt sistemler kontrol edilmiş, eksiklikler ve varsa arızalar giderilmiştir. Bu ön incelemeden sonra, sızdırmazlık, basınç düşüşleri, katı kütlenin akışkan yatak içindeki dolaşım hızı incelenmiş ve sistemlerin soğuk akış koşullarında çalışma performansları gözlenmiştir. Her iki sistemde elde edilen soğuk deney sonuçları bir rapor halinde verilmiştir. Bu raporlar hakkında
Hem lab hem de pilot ölçekli DAY yakma sisteminde önce soğuk deneyler yapılmıştır. Bu deneylerde, böncelikle tüm sistem mekanik, elektrik, elektromekanik, elektronik ve kontrol açısından gözden geçirilmiş, sıcaklık ve basınç ölçüm cihazları, debi ölçerler, fanlar, pompalar, yakıt besleme sistemleri, siklon...gibi çeşitli cihaz ve alt sistemler kontrol edilmiş, eksiklikler ve varsa arızalar giderilmiştir. Bu ön incelemeden sonra, sızdırmazlık, basınç düşüşleri, katı kütlenin akışkan yatak içindeki dolaşım hızı incelenmiş ve sistemlerin soğuk akış koşullarında çalışma performansları gözlenmiştir. Her iki sistemde elde edilen soğuk deney sonuçları bir rapor halinde verilmiştir. Bu raporlar hakkında