Yabancılar İle İlgili Yeni Düzenlemeler Yabancılar ve Uluslararası

Kıtaların önemli stratejik kesişim noktasında olan ve Avrupa’ya büyük sayılarla misafir göçmen gönderen Türkiye’nin 21. Yüzyılın başında “göçmen alan bir ülke” haline gelmesi olağandışı görülmektedir. Bu süreci etkileyen birkaç sebep bulunmaktadır. Tarihsel olarak bunlardan ilkleri Sovyetlerin Afganistan’ı işgal edilmesi İran’daki rejim değişikliğidir. Irak’ta Saddam Hüseyin rejiminin Ortadoğu’da yol açtığı kargaşa ve savaşlar (1980’lerin sonu ve 1990’ların başı) ve son olarak da Sovyetler Birliğindeki komünist rejimin çöküşü dahil olmak üzere Türkiye’nin komşusu olduğu ülkelerden daha istikrarlı ülkelere gitmek isteyen geniş çapta göçe yol açmasıdır. Türkiye’deki göçmen nüfusunun artmasının bir başka sebebi de Türkiye’nin Avrupa göç sistemlerindeki konumunu değiştiren küreselleşme sürecinin yoğunlaşmasıdır. Küreselleşme ile birlikte Türkiye’ de karmaşık bir göç sistemi oluşmuştur (İçduygu, 2015:285).

6458 Sayılı Yasa’nın temel esin kaynağı AB’nin sığınma ve göç müktesebatıdır. Nitekim AB ilgili müktesebatını 1999 tarihinde yürürlüğe giren Amsterdam Antlaşması’nın öngördüğü geçiş rejimi doğrultusunda temelden yenilemiştir. Türkiye, ilk aşamadan itibaren, anılan AB geçiş rejiminin etkisi altında kalmıştır. Nitekim gerek, AB’ne tam üyelik perspektifi çerçevesinde Türkiye için bir yol haritası ortaya koyan, 2001 tarihli Katılım Ortaklığı Belgesi gerekse bu belge dikkate alınarak oluşturulan ve Türkiye’nin bu çerçevedeki taahhütlerini içeren, 2003 tarihli AB Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Ulusal Program,2006 yılına kadarki süreçte, Türkiye’nin AB sığınma ve göç müktesebatı doğrultusunda, kapsamlı bir yasa reformu gerçekleştirmeyi planladığını göstermektedir (Tokuzlu, 1065).

Türkiye’nin AB’ye üyelik süreciyle ilgili yürüttüğü 24 fasıl, göç konusunda önemli bir yer edinmektedir. 2003 tarihli Türkiye ulusal programı doğrultusunda hazırlanan İltica ve Göç Ulusal Eylem Planı, AB’ye katılım müzakereleri süresince Türkiye’nin göç mevzuatı ve sisteminin AB müktesebatıyla uyumlu hâle getirilmesi için yürürlüğe konması gereken idarî yapılanma, hukukî düzenlemeleri ve fizikî alt

47 yapının tamamlanması için alınması gereken tedbirleri ve yatırım projelerini içermektedir. Dokuzuncu Kalkınma Planında; düzensiz göç ile mücadelede gerekli hukukî ve kurumsal düzenlemelerin yapılması, 2011-2013 Orta Vadeli Kalkınma Planında ise; özgürlük ve güvenlik arasındaki hassas dengenin korunup düzensiz göç hareketleri, insan ticareti ve kaçakçılığı ile etkin bir şekilde mücadele edilmesi ve sınır güvenliğinin yeniden yapılandırılması konularındaki çalışmalara devam edilmesi hususları yer almıştır (http://www.goc.gov.tr-14.10.2016). Müzakere sürecinde ayrıca göç konusunda daha profesyonel ve sistemli işleyişi yapabilmek adına Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nün kurulması görev, yetki ve sorumluluklarının düzenlenmesi teşkilat ve personel yapısının belirlenmesi kararlaştırılmıştır.

Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu 4 Nisan 2013 ‘te Parlamentoda kabul edilmiş ve 11 Nisan 2013 yılında da yürürlüğe girmiş, yine aynı yıl içinde bu kanuna dayanılarak İçişleri Bakanlığına bağlı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü kurulmuştur (İçduygu, 2015:6).

AB müktesebatı çerçevesinde İçişleri Bakanlığına bağlı olarak 11.04.2013 tarihli ve 28615 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak kurulan ve 6458 sayılı kanunun 103. Maddesiyle yetkilendirilen Göç İdaresi Genel Müdürlüğü, Türkiye’ de Göç alanına ilişkin politika ve stratejileri uygulamakla görevlidir. kurumlar arasında koordinasyonu sağlamakla da görevlendirilen Göç idaresi Genel Müdürlüğü;

Türkiye’ de bulunan yabancıların Türkiye’ye giriş, kalış, ve çıkışları ile sınır dışı edilmeleri, uluslararası korumanın sağlanması, geçici koruma ve insan ticareti mağdurlarının korunmasıyla ilgili iş ve işlemleri yürütmektir.

6458 Sayılı kanun İltica ve göç konusu yabancıların münferit koruma talepleri üzerine sağlanacak Uluslararası koruma ve ayrılmaya zorlandıkları ülkeye geri dönemeyen ve kitlesel olarak Türkiye’ye gelen yabancılara acil olarak sağlanacak “Geçici Koruma¹⁴” olarak ele alınmıştır. Türkiye YUKK’ ye dek Avrupa’dan gelen ve iltica eden kişileri “mülteci”, Avrupa dışından gelen ve iltica nedeni olanları ise “sığınmacı” olarak adlandırmaktadır. YUKK’den itibaren

1413/10/2014 tarihinde Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılan ve 22/10/2014 tarihinde yürürlüğe giren Geçici koruma yönetmeliğinin amacı 1. Madde ile açıklanmıştır. Buna göre; ülkesinden ayrılmaya zorlanmış, ayrıldığı ülkeye geri dönemeyen, acil ve geçici koruma amacıyla kitlesel olarak Türkiye’nin sınırlarına gelen ve uluslararası koruma başvuruları değerlendirmeye alınmayacak olan yabancıların geçici koruma işlemlerinin usul ve esaslarını düzenlemektir. Bu yönetmelik bu kişilerin Türkiye’ye kabulü, kalışı, hak ve yükümlülükleri ve çıkışlarında yapılacak işlemleri, kitlesel hareketlere karşı alınacak tedbirleri ve ulusal ve uluslar arası kuruluşlar arasındaki işbirliğiyle ilgili hususları düzenlemektir (22/10/2014 Tarihli 6883 Sayılı Geçici Koruma Yönetmelik).

48 Avrupa’dan gelenler “Mülteci” olarak adlandırmaya devam ederken Avrupa dışından gelenler ise ”Şartlı Mülteci” olarak adlandırılmaya başlanmıştır (Demirel, 2015:59).

49 İKİNCİ BÖLÜM

SİVİL TOPLUM VE TÜRKİYE’DE GELİŞİMİ

“Bir politikayı ancak birkaç kişi ortaya koyabilir ama hepimiz onu yargılayabilecek yetenekteyiz…”(Atinalı Perikles)

Demokratik hayatın vazgeçilmez bir unsuru olan Sivil toplum; bireylerin, birey gruplarının ve çeşitli kurumların bazen birbirleriyle uzlaşan, bazen çelişen inanç, kanaat, çıkar ve yaşayış tarzlarını koruyarak birlikte var olabildikleri toplumsal vasatın adıdır. Söz konusu kurumlar arasında dini, eğitimsel, ekonomik olanlar yanında siyasi örgütler, mahalli idareler ve siyasi partiler de bulunabilir, yani siyasi hedef ve motivasyonlara sahip kurumlar da sivil toplumu bünyesi içinde yer alırlar (Yayla,2002: 160). Bu bölümde sivil toplumun kuramsal çerçevesi çizilerek, sivil toplum-demokrasi ilişkisi kapsamında Türkiye’deki sivil toplum kuruluşları ile ilgili istatistiki bilgiler verilecektir. Türkiye’ de mülteci ve sığınmacılara yönelik faaliyet gösteren ulusal ve uluslararası Sivil Toplum Kuruluşlarının karşılaşabileceği zorluklar da irdelenerek sivil toplum kuramları çerçevesinde incelenecektir.