YaĢam Boyu Öğrenme ve Geleneksel Öğrenme

Çocukluk ve gençlik dönemleriyle sınırlı olan geleneksel okul sistemleri, hızlı değişim sonucu ortaya çıkan yeni eğitim ihtiyaçlarını karşılamada ve değişimde yetersiz kalmaktadır (Turan, 2005). Eğitimde yaşanan ve yaşanması muhtemel olan değişimleri incelemeden önce bilgi toplumu ve sanayi toplumunun temel özelliklerini incelemekte fayda vardır (Genç & Eryaman, 2007);

 Sanayi toplumunda maddi sermayenin yerini bilgi toplumunda bilgi ve insan sermayesi almaktadır.

 Sanayi toplumunda mal ve hizmet üretiminde gelişmenin başlangıcı olan buhar makinesinin yerini bilgi toplumunda bilgisayarlar almaktadır.

 Sanayi toplumunda kol gücünün yerini, bilgi toplumunda beyin gücü almaktadır.

 Sanayi toplumunda fiziksel ve düşünsel anlamda insan sermayesinin üretime katılımı söz konusu iken, bilgi toplumunda düşünsel anlamda, yükseköğrenim görmüş nitelikli insan sermayesinin üretime katılımı söz konusudur.

 Sanayi toplumunda sanayi mallarının ve hizmetlerin üretimi yapılmaktadır. Bilgi toplumunda ise bilgi ve teknolojinin üretimi gerçekleşmekte ve bilgi sektörünün ürünü olarak bilgisayar, iletişim ve elektronik araçlar, elektronik haberleşme, robotlar, yeni gelişmiş malzeme teknolojileri gündeme gelmektedir.

 Sanayi toplumundaki fabrikaların yerini bilgi toplumunda bilgi kullanımını içeren bilgi ağları ve veri bankalar (iletişim ağ sistemi) almaktadır. Bilgi,

41

dünyanın her tarafında üretilmekte ve iletişim teknolojisi aracılığıyla anında her tarafa yayılmaktadır.

 Bilgi toplumu işgücünden tasarruf sağlamakta, bu ise kısa dönemde işsizlik, uzun dönemde ise yeni teknolojilerin küresel etkilerini ortaya çıkarmaktadır.

 Sanayi toplumundaki genel eğitimin yerini bilgi toplumunda eğitimin

bireyselleşmesi ve sürekliliği almaktadır.

 Sanayi toplumunda; birincil, ikincil ve üçüncül endüstriler tarım, sanayi ve hizmetler, bilgi toplumunda birincil, ikincil ve üçüncül sektörlerin yanı sıra dördüncü sektör olan bilgi sektörü ortaya çıkmaktadır.

 Sanayi toplumundaki özel ve kamu iktisadi kuruluşlardan farklı olarak bilgi toplumunda gönüllü kuruluşların önem kazandığını görüyoruz.

 Sanayi toplumunda başlıca üretim faktörleri emek, tabiat, sermaye, girişimci iken, bilgi toplumunda üretim sürecinde bu üretim faktörlerinin yanı sıra beşinci üretim faktörü teknik "bilgi" ön plana çıkmaktadır.

 Sanayi toplumunda üretilen mal ve hizmetlerin kıtlığı söz konusu iken, bilgi toplumunda bilgi kıt değildir. Bilgi, sürekli artmakta ve artan verimler özelliği içermektedir.

Eğer okul yıllarında sadece belirli bir konuyu öğrenmek yerine öğrenme sürecinin nasıl işlediği ve nasıl geliştirilebileceğini öğrenirsek sonraki öğrenmelerimize daha iyi bir şekilde hazır olabiliriz (Hargreaves, 2004). Yaşam boyu öğrenme, eğitimde temel değişimlerle birlikte, eğitim kurumlarının bilgiyi aktaran rolünden, bireysel yeteneklerin ve öğrenme yeterliliklerin geliştirilmesi yönüne değişimini içermektedir (Turan, 2005). Bugün okulların önündeki en önemli görev öğrenmeyi ve düşünmeyi öğrenen bireyler yetiştirmektir (Özden, 2013:18) ve geleneksel öğrenme modelleri bu ihtiyacı karşılamada yetersiz kalmaktadır. Türkiye‟de öğrenen merkezli yaklaşımın benimsenmesinden önceki dönemde birey, yetkili otoritelerin belirlediği yeterlilikleri yine onların belirlediği yöntemlerle kazanmaktaydı. Öğrenen merkezli yapılanmada ise bireyin, ilköğretim ve ortaöğretim düzeyinde geliştirilen yeni programlar çerçevesinde hangi yeterlilikleri nasıl kazanacağını seçme özgürlüğüne ve sorumluluğuna sahip olması beklenmektedir (DPT,2009). Çağımızın bu ihtiyaçlarına cevap olarak görülen yaşam boyu öğrenme modelini geleneksel öğrenme modeliyle karşılaştırdığımızda Tablo 8‟deki bilgilere ulaşmaktayız.

42

Yaşam boyu öğrenme geleneksel öğrenmeyle karşılaştırıldığında oldukça farklıdır. Tablo 8‟de yaşam boyu öğrenme ve geleneksel öğrenme arasındaki bu farkı görebiliriz. Yaşam boyu öğrenmenin karakteristik özelliklerini ise şu şekilde sıralayabiliriz (Kendall, Samways, Weert, & Wibe, 2004:205-206);

 Yaşam boyu öğrenmenin öğretmenin ve diğerlerinin bilmediği şeyleri bilen birinin bilgi sağlamasının sonucu olması gerekmez.

 Yaşam boyu öğrenme çoğunlukla okul dışındadır; sınıf, ders kitapları ve öğretmenler öğrenmeyi destekleyen hiçbir ortamın içeriğinde değildir.

 Yaşam boyu öğrenmeyi tetikleyen ders kitapları değil fırsatçı ve zengin ortamlardır.

 Yaşam boyu öğrenmeye deneysel gözlemlere dayanır ve kişisel deneyimleri zenginleştirir.

 Yaşam boyu öğrenme “tam zamanında” meydana gelir.

 Yaşam boyu öğrenme etkileşimlerle ve gruplarla (takımlarla veya topluluklarla): bire bir, çoktan çoğa (fiilen) ilgilidir.

 İçten gelen motivasyon yaşam boyu öğrenmenin itici gücüdür. Bu kendini motive edemeyen veya motive edilemeyen sosyal ve eğitim açısından dışlanan insanlar hakkında ne yapılması gerektiği sorusunu ortaya çıkarmaktadır.

 Yaşam boyu öğrenme, öğrenen takımlara ve topluluklara aktif katılımı gerektirir: vatandaşlık yaşam boyu öğrenmedir.

 Yaşam boyu öğrenme boyutunda ilerleme ve kişisel başarılar farklıdır. Öğrencilerin bu varsayımları yeniden üretmesi ya da yapay alıştırmalara çözüm bulması değildir. Önemli olan genel gerçek yaşam standartlarında ölçülen gerçek yaşam durumlarında, ekonomik hayatta, gerçek sosyal yaşamda ve kişisel yaşamda ne başarabildiğindir.

 Yaşam boyu öğrenenler kişisel başarılarının portfolyosunu tutarlar.  Yaşam boyu öğrenme açık öğrenmedir, öğrenme ortamı küreseldir.

 Yaşam boyu öğrenme mobil öğrenme, ev tabanlı öğrenme, iş tabanlı öğrenme olabilir.

 Toplum öğrenimi, aslında diğerleriyle etkileşimi içeren sosyal aktivitedir. Bilişim ve iletişim teknolojileri herhangi bir yerde her hangi bir zamanda bu etkileşimleri destekleyebilir.

43

 Yaşam boyu öğrenme eğitimi öğrenci merkezlidir: talebe dayalı ve kişisel başarı odaklı.

 Yaşam boyu öğrenme informal ve organik öğrenmelere izin verir. Bireylerin çeşitli öğrenme ihtiyaçlarını/tarzlarını/gruplarını tatmin eder.

 Yaşam boyu öğrenme beşikten mezaradır. Öğrenenlerin yaş profilleri değişebilir, örneğin emekli insanlarda katılabilir.

Tablo 8. Geleneksel ve Yaşam Boyu Öğrenme Modellerinin Karakteristik Özellikleri

Geleneksel Öğrenme Yaşam Boyu Öğrenme

Öğretmen bilginin kaynağıdır. Eğitimciler bilgi kaynakları için rehberdir.

Öğrenenler bilgiyi öğretmenden alırlar.

İnsanlar yaparak öğrenir.

Öğrenenler kendi başlarına çalışırlar. İnsanlar gruplar içinde ve birbirlerinden öğrenir.

Öğrenciler bir dizi beceriyi tamamıyla öğrenene kadar sınavlar gelişime yön verme ve sonraki öğrenmeleri

belirleme amacıyla yapılır.

Değerlendirme öğrenme stratejilerini yönlendirmede ve sonraki öğrenmeler için yol belirlemede kullanılır.

Tüm öğrenenler aynı şeyi yaparlar. Eğitimciler bireyselleştirilmiş öğrenme planları geliştirir.

Öğretmenler başlangıçta eğitim alırlar, hizmet içi eğitimler de buna ektir.

Eğitimciler yaşam boyu öğrenen

bireylerdir. İlk eğitimleri ve devam eden meslek gelişimleri birbiriyle bağlantıdır. “İyi” öğrenenler belirlenir ve

eğitimlerine devam etmelerine izin verilir.

İnsanların yaşamları boyunca öğrenme fırsatlarına erişimleri vardır.

Kaynak: Dünya Bankası, 2003: 29.