Yıllık Programlarda Organize Sanayi Bölgeleri

Beş yıllık kalkınma planlarındaki hedefler doğrultusunda, yıllık programlarda organize sanayi bölgelerine önemli ölçüde yer verilmiş, bu konuda yapılanlar ile her yıl alınacak tedbirler belirtilmiştir. Bu kısımda, organize sanayi bölgeleri kanununun çıktığı 2000 yılından itibaren yıllık programlar incelenecek ve son yıllarda ne gibi gelişmeler olduğu açıklanmaya çalışılacaktır.

2000 Yılı Programı’nda organize sanayi bölgelerinin planlı kentleşme sürecine katkısı vurgulanmış, devam eden ve tamamlanan organize sanayi bölgeleri ile ilgili istatistiki bilgiler verilmiştir. Henüz kanunu olmayan organize sanayi bölgeleri ile ilgili kanun tasarısının yasallaşmasının beklendiği vurgulanmıştır.¹¹¹

Türkiye’de ilk organize sanayi bölgelerinin kurulmaya başlandığı 1963 yılından itibaren organize sanayi bölgeleri ile ilgili doğrudan bir mevzuatın olmadığı, müteşebbis teşekkülün yaklaşık kırk yıldır tüzel kişiliği olmadan iş ve işlemleri yürüttüğü görülmektedir.

2001 Yılı Programı’nda, yatırımların harekete geçirilmesi ve istihdamın geliştirilmesi açısından önem taşıyan organize sanayi bölgelerinin girişimci kaynakları ile yurt sathında yaygınlaştırılmasına özen gösterileceği, yatırımların

110 DPT, Onuncu Beş Yıllık Kalkınma Planı, s.193.

111 DPT, 2000 Yılı Programı, s.167.

75 büyük kentler yerine, gelişme ve nüfus tutma potansiyeli olan orta büyüklükteki kentlere yönlendirilmesi için özendirici tedbirler alınacağı vurgulanmıştır. Organize sanayi bölgelerinde atıkların geri kazanılması ve çevreye zararlarının giderilmesi için kurulacak tesislerin destekleneceği ifade edilmiştir. Organize sanayi bölgelerinin, sanayinin belirli bir düzen içinde yerleşmesini sağladığı belirtilmiştir.¹¹²

2002 Yılı Programı’nda, organize sanayi bölgelerinin sanayileşme sürecine önemli katkılar sağladığı ve organize sanayi bölgeleri yatırımlarına devam edileceği ifade edilmiştir. Organize sanayi bölgelerinin kamu kredisi kapsamı dışında, girişimci kaynakları yoluyla yurt sathında yaygınlaştırılması yönündeki uygulamalara devam edileceği belirtilmiştir. Organize sanayi bölgeleri kanununun uygulanmasına yönelik mevzuat çalışmalarının tamamlanacağı vurgulanmıştır. ¹¹³

2003 Yılı Programı’nda, kalkınmada öncelikli yörelerdeki organize sanayi bölgelerindeki tahsis edilmemiş parsellerin, gerçekleştirilecek yatırımın büyüklüğü ile orantılı olarak makul sürelerde işletmeye geçilmesi şartıyla, yatırımcılara bedelsiz olarak tahsis edileceği belirtilmiştir.¹¹⁴

2004 Yılı Programı, organize sanayi bölgelerinin kamu kredisi kapsamı dışında, girişimci kaynakları yoluyla ülke genelinde yaygınlaştırılacağı yolundaki uygulamalara devam edileceği vurgulanmıştır.¹¹⁵

2005 Yılı Programı’nda, yatırımların istihdamın teşviki kanunu kapsamına giren illerde organize sanayi bölgelerindeki işyerlerinde çalışan işçilerin sigorta primlerinin tamamının hazine tarafından karşılanacağı belirtilerek, organize sanayi bölgelerine yatırımlar yönlendirilmeye ve bu bölgeler, cazip üretim bölgeleri haline getirilmeye çalışılmıştır.¹¹⁶

2006 Yılı Programı’nda; organize sanayi bölgeleri için nitelikli ara eleman yetiştirilmesi amacıyla meslek yüksekokulları ile etkin bir işbirliğinin, il istihdam ve

112DPT, 2001 Yılı Programı, s.223.

113DPT, 2002 Yılı Programı, s.205.

114DPT, 2003 Yılı Programı, s.132.

115DPT, 2004 Yılı Programı, s.183.

116DPT, 2005 Yılı Programı, s.166.

76 il mesleki eğitim kurulları koordinesiyle sağlanmasına temas edilmiştir. Başta deri işletmeleri olmak üzere, sanayinin belirlenmiş organize sanayi bölgelerine hızla taşınması ve bu bölgelerde arıtma tesisi yapılmasının sağlanacağı belirtilmiştir.¹¹⁷

Ulusal kümelenme destek politikası ve mekanizmasının geliştirileceği, başta organize sanayi bölgeleri olmak üzere mevcut kümelenme alanlarında işletmelerin ortak tasarım, üretim, ar-ge, test analiz merkezleri kurması gibi işbirliği faaliyetlerinin KOSGEB tarafından destekleneceği belirtilmiştir.

2007 Yılı Programı’nda, özel sektör katkısı ile organize sanayi bölgelerine bağlantı demiryolu hatlarının yapılacağı belirtilerek, organize sanayi bölgelerinin etkinliğinin artırılması ve taşıma maliyetlerinin düşürülmesi amaçlanmıştır.¹¹⁸

2008 Yılı Programı’nda, ihtisas organize sanayi bölgelerinin yatırıma açılması halinde sektörün çevre konusunda birçok sorununun çözülmüş olmasının yanında, yatırımcıya rekabet edebilir şartlarda yatırım yerleri sağlanmış olacağı vurgulanmıştır.¹¹⁹

2009 Yılı Programında, KOBİ’lerin yenilik geliştirme kapasitelerinin yükseltilmesine yönelik projelerin, belirlenen organize sanayi bölgeleri ile uygulanacağı ifade edilmiştir. Dünya’daki gelişmelere paralel olarak, Türkiye’de özellikle organize sanayi bölgelerinin katkısıyla sektörel ve bölgesel düzeyde çeşitli kümelenme oluşumları bulunmakla beraber, genel bir kümelenme politikasına ihtiyaç olduğu belirtilmiştir. Bu çerçevede, sektörel ve bölgesel kümelenme haritalarının hazırlanması ve kümelenmenin özellikle dağınık bir yapılanma arz eden sektörlerde gerçekleştirilmesi, ulusal kümelenme politikasının geliştirilmesi projesinin yürütülmesinin önemine dikkat çekilmiştir.¹²⁰

2010 Yılı Programı’nda, organize sanayi bölgesi yatırımlarının etkinliğini artırmak amacıyla, özellikle devam eden organize sanayi bölgesi projelerinin tamamlanacağı, doluluk oranlarının artırılmasına yönelik desteklerin sağlanacağı ve

117 DPT, 2006 Yılı Programı, s.88 ve 194.

118 DPT, 2007 Yılı Programı, s. 122.

119DPT, 2008 Yılı Programı, s,168.

120 DPT, 2009 Yılı Programı, s.158 ve 168.

77 organize sanayi bölgesi yatırımlarında sektörel bazda ihtisaslaşmış alanlara öncelik verileceği vurgulanmıştır.¹²¹

2011 Yılı Programı’nda, işletmelerin rekabet gücünün artırılmasında kümelenme yaklaşımı öne çıkmış, organize sanayi bölgelerinin kümelenme potansiyeli taşıyan oluşumlar olduğu ve bunların geliştirilerek rekabetçi kümelere dönüştürülmesi gerektiği vurgulanmıştır.¹²²

2012 Yılı Programı’nda, gelişmiş iller dışındaki illerdeki organize sanayi bölgelerinin doluluk oranlarının düşük olduğu, organize sanayi bölgesi parsellerinin yüzde doksan ikisinin tahsis edilmesine rağmen bu parsellerin sadece yüzde yetmişinde üretime geçildiği görülmüştür. Bunun arttırılması ve buralarda verilecek etkin hizmet ve desteklere ihtiyacın devam ettiği belirtilmiştir. Organize sanayi bölgeleri yatırımlarında, sektörel bazda ihtisaslaşmış alanlara öncelik verileceğine temas edilmiştir.¹²³

Devam eden organize sanayi bölgeleri projelerinin tamamlanacağı, mevcutlarının doluluk oranlarının artırılacağı, nicelik olarak alınan tedbirleri belirtmektedir.

Organize sanayi bölgelerinin niteliklerinin artırılmasına yönelik, organize sanayi bölgeleri müdürlüklerinin işletmelere sunduğu hizmet ve desteklerin çeşitlendirilmesi, bu kapsamda ürün ve teknoloji geliştirme, pazar araştırması, pazarlama, satış, yenilik takibi, girişim sermayesi sağlama gibi faaliyet alanlarında işletmelere destek olabilecek bir modelin geliştirilmesi öngörülmektedir.

2013 Yılı Programı’nda, planlı sanayileşmenin ve düzenli kentleşmenin sağlanması, sanayinin çevresel etkilerinin azaltılması ve KOBİ’lere daha iyi üretim koşulları sağlayarak rekabet güçlerinin artırılması amacıyla Organize Sanayi Bölgelerinin yapımına devam edileceği belirtilmektedir.¹²⁴

121 DPT, 2010 Yılı Programı, s.168.

122 DPT, 2011 Yılı Programı, s.161.

123 DPT, 2012 Yılı Programı. s.165.

124 DPT, 2013 Yılı Programı. s.166.

78 Organize Sanayi Bölgelerinde açılan mesleki ve teknik eğitim okullarında öğrenim gören her bir öğrenci için resmi okullarda öğrenim gören bir öğrencinin okul türüne göre devlete maliyetinin bir buçuk katını geçmemek üzere eğitim yardımı yapılabilmesi imkânının sağlanması, kamu ve özel sektör arasındaki işbirliğinin geliştirilmesi açısından önemli bir adım olduğu vurgulanmıştır.¹²⁵

2014 Yılı Programı’nda, organize sanayi bölgeleri uygulamalarının etkinliğinin artırılması ve yenilikçi bir hale getirilmesi amacıyla, organize sanayi bölgelerinin etki değerlendirmesi yapılacağı ve yenilikçi uygulamaların geliştirileceği belirtilmiştir.¹²⁶