Yıkanma Deneyi

Örneklerin yıkanması: JIS K 1571 Japon standartları esas alınarak yapılmıştır [60]. Bu standardın tercih edilme sebebi literatürdeki diğer standartlar ile karşılaştırıldığında çok daha yoğun ve etkin bir yıkama işlemi olmasıdır. Bu çalışmada bilinçli olarak etkinliği en fazla olan yıkama işlemi test edilmek istenmiştir.

Yıkama işlemi Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Laboratuvarlarında yapılmıştır.Sıcak su, soğuk su ve toluen-etanol karışımı kullanılarak üç ayrı yıkama yapılmıştır. Yıkanma deneyleri laboratuvar ortamında manyetik karıştırıcı ile su ve alkol banyosuna tabi tutularak yapılmıştır. Çalkalama hızı yıkama deneylerinde 50 rpm olarak ayarlanmıştır. Bu işlemlerde oda sıcaklığı ve optimum süre dikkate alınmıştır. Çalışma sonucunda yıkamaya bağlı olarak ağırlık kayıpları incelenmiştir.

Ahşap deney örneklerinin hazırlanması: Bu çalışmada üç ayrı ağaç türü kullanılmıştır.

Örnekler, sapelli (Entandrophragma cylindricum), iroko (Chlorophora excelsa) ve doussie (Afzelia bipindensis) odunundan hazırlanmıştır. Her bir ağaç türü için örnekler oluşturulmuştur. Örneklerin sağlam, düzgün lifli, budaksız olmasına, üzerinde küflenme, renklenme ve odun çürüklüğü bulunmamasına dikkat edilmiştir.

Esmer ve beyaz çürüklük testlerinde kullanılacak deney örnekleri için ölçüler, ASTM D

1413-07 standardına göre 20(T)x20(R)x10(B)mm boyutlarında kesilerek hazırlanmıştır.

Her bir test grubu sıcak su, soğuk su ve alkol ile yıkanmış 27 adet örnekten oluşturulmuştur [61]. Örnekler 9 tekrarlıdır. Kontrol ve üç türden oluşan örnek sayısı

toplamda 27x4=108 adettir. Esmer ve beyaz çürüklük için 2 ile çarpıldığında toplam örnek sayısı 216 olarak bulunmuştur. Örneklerin hazırlanması Şekil 2.1’de gösterilmiştir.

34

Şekil 2.1. Deney örneklerinin hazırlanması.

Küf denemelerinde kullanılacak örnekler, ASTM D 4445 – 10 standardına göre

7(T)x20(R)x70(B) mm boyutlarında kesilerek hazırlanmıştır [62]. Her bir test grubu 9 adet örnekten oluşturulmuştur. Bunlar 9 adet kontrol, 9 adet soğuk su, 9 adet sıcak su, 9 adet alkol örneğidir. Üç türden oluşan örnek sayısı toplamda 36x3=108 adettir.

Örneklerin etüvde kurutulması Şekil 2.2’de verilmiştir.

Şekil 2.2. Etüvde örneklerin kurutulması.

Deney kapsamında kullanılacak olan test örnekleri, muamele öncesi kurutma fırınında 60°C sıcaklıkta 24 saat süre ile kurumaya bırakılmıştır. Deney örnekleri 0,01g hassasiyetle tartılarak T1 ağırlıkları belirlenmiştir. Sonra deneysel çalışmalara geçilmiştir. Örnekler 20-28°C'de muhafaza edilmiş ve bloklar tamamen suya batırılmıştır.

35

Su ve alkol miktarının hesaplanması: Örneklerin boyutları çürüklük deneyleri için 2(T) x 2(R) x 1(B) cm olup, bir örneğin hacmi 4 cm3 _{bulunmuştur. 18 adet örnek için}

çarpım sonucu 72 cm3 _{etmektedir. Küf deneyi için örneklerin boyutları 2(T) x 7(R) x}

0,7(B) cm olup bir örneğin hacmi 9,8 cm3 _{yapmaktadır. 9 adet örnek için çarpım sonucu}

88,2 cm3 bulunmuştur. Böylece toplam hacim 88,2+72=160,2 cm3 etmektedir.

Bu miktar 1 ml = 1 cm3 örnek hacmi için hesaplanmış ve on katı alınarak 1602 mlsu kullanılmıştır. Deneyde kullanılan her beher içerisine 27 adet örnek bırakılmıştır. Alkol ile yıkama işleminde örnek hacim aynı olduğu için kullanılan alkol miktarı yine 1602 ml olarak belirlenmiştir. Kullanılan toluen-etanol karışımı 1/2 oranında alınmıştır (toluen/etanol=1/2). Beher içerisine 27 adet örnek bırakılmıştır.

Soğuk su ile yıkama: Örnekler 2000 ml’lik beher içerisine oda sıcaklığı 22°C’de, her defasında 1600 ml distile edilmiş su ile birlikte konulmuş ve çalkalama hızı 50 rpm olan manyetik karıştırıcı kullanılarak 8 saat süre ile yıkanmıştır. Yıkanma işleminden sonra kurutma fırınında 60°C sıcaklıkta 14 saat süre ile kurumaya bırakılmıştır. Bu işlem aynı şekilde 9 kez tekrarlanmıştır. Örneklerin soğuk su ile yıkanması Şekil 2.3’te verilmiştir.

36

Yıkama işlem varyasyonlarının uygulandığı programlar Çizelge 2.1’de görülmektedir. Çizelge 2.1. Soğuk su ile yıkama işlem varyasyonları.

Örnekler Yıkanma Süresi (Saat) Kurutma süresi (Saat) Kurutma Sıcaklığı (°C) Su değişikliği ve tekrarlanma sayısı Sapelli 8 14 60 9 İroko 8 14 60 9 Doussie 8 14 60 9

Sıcak su ile yıkama: Örnekler, 90°C sıcaklıktaki 1600 ml distile su ve çalkalama hızı 50 rpm olan manyetik karıştırıcı kullanılarak 2000 ml beher içerisine konulmuş, bir saat süre ile yıkanmıştır. Bir saat yıkamadan sonra beherdeki su alınmış ve behere yeni su bırakılarak yıkamaya devam edilmiştir. Sıcak su ile yıkama metodu çok kuvvetli bir metod olduğu için yıkama sayısı altı ile sınırlandırılmıştır. Bu işlemler altı kez tekrarlanmıştır. Örneklerin sıcak su ile yıkanması Şekil 2.4’te verilmiştir.

Şekil 2.4. Örneklerin sıcak su ile yıkanması.

37

Çizelge 2.2. Sıcak su ile yıkama işlem varyasyonları.

Örnekler Yıkanma Süresi (Saat) Yıkanma su sıcaklığı (°C) Su değişim ve yıkanma tekrar sayısı Sapelli 1 90 6 İroko 1 90 6 Doussie 1 90 6

Alkol ile yıkama; alkol ile yıkanmada örnekler oda sıcaklığında 2000 ml’lik beher içerisinde, birçok organik madde için çok iyi bir çözücü olan, toluen (metil benzen) ve etanol karışımı ile yıkanmıştır. 1600 ml’lik solvent karışım oranı 1/2 olacak şekilde ayarlanmıştır (toluen/etanol- 1/2). Çalkalama hızı 50 rpm olan manyetik karıştırıcı kullanılarak 8 saat yıkanmış ve 60°C sıcaklıktaki kurutma fırınında 14 saat süre ile kurumaya bırakılmıştır. Bu işlem 6 kez tekrarlanmıştır. Örneklerin alkol ile yıkanması Şekil 2.5’te verilmiştir.

Şekil 2.5. Örneklerin alkol ile yıkanması.

Yıkama işlem varyasyonlarının uygulandığı programlar Çizelge 2.3’te görülmektedir. Çizelge 2.3. Alkol ile yıkama işlem varyasyonları.

Ağaç türü Yıkanma Süresi (Saat) Kurutma süresi (Saat) Kurutma Sıcaklığı (°C) Alkol değişim ve yıkanma tekrar sayısı Sapelli 8 14 60 6 İroko 8 14 60 6 Doussie 8 14 60 6

38

Yıkama denemelerinin sonlandırılması ve ağırlık kayıplarının belirlenmesi: Yıkama işlemi tamamlanmış örnekler 60°C sıcaklıktaki kurutma fırınında 24 saat süre ile kurutulmuştur. Daha sonra, 0,01g hassasiyetle tartılarak deneme numunelerinin T2 ağırlıkları bulunmuştur. Deneme örneklerinin ağırlık kayıplarının hesaplanmasında, tespit edilen T1 ve T2 ağırlıklarından yararlanılarak aşağıda belirtilen eşitliğe göre her bir örneğin % ağırlık kaybı hesaplanmıştır (ASTM D-1413).

Bu eşitlikte,

T1: Örneklerin 60°C sıcaklıktaki kurutma fırınında 24 saat süre ile kurutulmuş ilk ağırlığı (g),

T2: Yıkama testinden sonra örneklerin 60°C sıcaklıkta 24 saat süre ile kurutulmuş ağırlığını (g) göstermektedir.

Şekil 2.6. Örneklerin hassas terazide tartılması.

39

Şekil 2.7. Örneklerin desikatörde bekletilmesi.

2.2.2.