Deniz seviyesinden itibaren 1000 m ile 3000 m arasındaki yükseltilerde çalışacağı belirtilen ancak normal yükseltide deneyden geçirilmiş transformatörler için, beyan edilen kısa süreli ayrı a.a. kaynağı dayanma gerilimi, yükseltisi 1000 m’nin üstünde her 100 m için %1 oranında arttırılmalıdır. 3000 m’nin üzerinde yalıtım seviyesi alıcı ile tedarikçi arasında anlaşmayla tanımlanmalıdır.
13 İklim, çevre ve yangın davranışı sınıfları
13.1 İklim sınıfları
İki iklim sınıfı tanımlanmıştır:
Sınıf C1: -5 ºC’un altında olmayan ortam sıcaklığında çalışmak için uygun ancak, nakliye ve depolama esnasında -25 ºC’a kadar düşen ortam sıcaklığına maruz kalabilen transformatör.
Sınıf C 2: -25 ºC’a kadar düşen ortam sıcaklığında çalışma, nakliye ve depolama için uygun transformatör.
Madde 27’ye göre özel deneyler, Sınıf C1 ve Sınıf C2 transformatörlere uygunluğu sağlamalıdır.
Not – Dışarıda çalışacak transformatörler normal olarak bir mahfaza ile birlikte verilmeli veya diğer uygun koruma sağlanmalıdır.
13.2 Çevre sınıfları
Kuru tip transformatörler için çevre şartları, nem, yoğuşma, kirlilik ve ortam sıcaklığı cinsinden belirlenir.
Not – Bunlar yalnızca çalışma sırasında değil aynı zamanda tesis öncesi depolama sırasında da önemlidir.
Nem, yoğuşma ve kirlilik göz önüne alınarak üç farklı çevre sınıfı tanımlanmıştır:
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN GAZi ÜNiVERSiTESi KÜTÜPHANE VE DOKÜMANTASYON'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 14.07.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 29.180 TS EN 60076-11:2006-03 EN 60076-11:2004
16
Sınıf E0: Transformatör üzerinde yoğuşma oluşmaz ve kirlilik ihmal edilebilir. Bu durum genel olarak temiz ve kuru dâhili tesiste sağlanır.
Sınıf E1: Transformatör üzerinde ara sıra yoğuşma oluşabilir (örneğin, transformatör enerjisiz hâle getirildiğinde). Belli ölçüde kirlilik mümkündür.
Sınıf E2: Sık sık yoğuşma veya aşırı kirlilik veya her ikisinin birleşimi.
Madde 26’daki işleme göre özel deneyler, Sınıf E1 veya Sınıf E2 transformatörlere uygunluğu sağlamalıdır.
13.3 Yangın davranışı sınıfları
İki sınıf yangın davranışı tanımlanmıştır:
Sınıf F0: Göz önüne alınacak özel bir yangın tehlikesi yoktur. Transformatörün tasarımındaki yapısal özellikler hariç, alevlenebilme özelliğini sınırlamak için hiçbir özel önlem alınmaz. Bununla beraber, zehirli maddelerin ve opak dumanın yayılması en düşük seviyeye indirilmelidir.
Sınıf F1: Transformatörler bir yangın tehlikesine maruzdur. Sınırlı alevlenebilme özelliği gerekir. Zehirli maddelerin ve opak dumanın yayılması en düşük seviyeye indirilmelidir.
Madde 28’ deki işleme göre özel deneyler, Sınıf F1 transformatörlere uygunluğu sağlamalıdır.
Not – Madde 28’e uygun biçimde alınan önlemler ≤ 10 K standard bir sapma sonucunu verir.
13.4 İklimsel, çevresel ve yangın davranışı sınıfları için deney kriterleri
Bir transformatörün iklimsel, çevresel ve yangın davranışı sınıflarının bir birleşimi için uygun olduğu beyan edildiğinde, belirtilen sınıflarla uygunluğu kanıtlayan bu deneyler, Çizelge 5’te verilen sırada aynı transformatör üzerinde yapılır.
Madde 26, Madde 27 ve Madde 28’de verilen deneyler, tasarım tipini temsil eden bir transformatör üzerinde yapılmalıdır.
Çizelge 5 – Deneylerin sırası
Sınıflar İklimsel Çevresel Yangın
davranışı
14 Deneyler için genel şartlar
Yeni transformatörler, Madde 15 ilâ Madde 23’te belirtilen deneylere tâbi tutulmalıdır. İşletmede olan transformatörler, bu teknik özelliklere uygun olarak deneyden geçirilebilir ancak, dielektrik deney seviyeleri % 80’e kadar azaltılmalıdır, bununla beraber, garanti edilen seviyeler transformatör yeni olduğunda uygulanmaz.
Deneyler, teklif safhasında alıcı ile tedarikçi arasında başkaca bir anlaşma olmadıkça, imalâtçı tarafından veya onaylı bir lâboratuvarda yapılmalıdır.
Dielektrik deneyleri, Madde 19, Madde 20 ve Madde 21’e uygun olarak yaklaşık deney odası sıcaklığındaki transformatör ile yapılmalıdır.
Deneyler, temin edilen ilgili donanımlar dâhil tamamen monte edilmiş bir transformatör üzerinde yapılmalıdır.
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN GAZi ÜNiVERSiTESi KÜTÜPHANE VE DOKÜMANTASYON'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 14.07.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 29.180 TS EN 60076-11:2006-03 EN 60076-11:2004 Kademeli sargılar, alıcı ile tedarikçi arasında başka bir anlaşma olmadıkça, ana kademe ayar uçlarına bağlanmalıdır.
Yalıtımdan başka bütün karakteristikler için deney esası, deney maddesinde başkaca belirtilmedikçe, beyan edilen durumdur.
15 Sargı direncinin ölçülmesi (rutin deney)
IEC 60076–1, Madde 10.2’de tarif edilen deney uygulanır.
16 Gerilim oranının ölçülmesi ve faz yer değiştirmesinin kontrolü (rutin deney)
IEC 60076–1, Madde 10.3’te tarif edilen deney uygulanır.
17 Kısa devre empedansının ve yükteki kaybın ölçülmesi (rutin deney)
IEC 60076–1, Madde 10.4’te tarif edilen deney uygulanır.
Kısa devre empedansının ve yükteki kaybın referans sıcaklığı, Çizelge 2, sütun 2’de verildiği gibi izin verilen ortalama sargı sıcaklığı artışının +20 ºC üzerinde olmalıdır.
Bir transformatörün farklı yalıtım sistemi sıcaklıklarında sargıları varsa, daha yüksek yalıtım sistemi sıcaklığına sahip sargıyla ilgili referans sıcaklığı kullanılmalıdır.
18 Yüksüz kaybın ve akımın ölçülmesi (rutin deney)
IEC 60076–1, Madde 10.5’te tarif edilen deney uygulanır.
19 Ayrı a.a. kaynağı dayanma gerilimi deneyi (rutin deney)
IEC 60076–3, Madde 11’de tarif edilen deney uygulanır.
Deney gerilimi, transformatörün belirtilen yalıtım seviyesi için Çizelge 3 veya Çizelge 4’e uygun olmalıdır.
Deneydeki sargı ile toprağa bağlı geriye kalan tüm sargılar, çekirdek, çerçeve ve transformatör mahfazasının arasına 60 saniye süreyle tam deney gerilimi uygulanmalıdır.
20 İndüklenen a.a. dayanma gerilimi deneyi (rutin deney)
IEC 60076–3, Madde 12.2.1’de tarif edilen deney uygulanır.
Deney gerilimi, beyan geriliminin iki katı olmalıdır.
Tam deney geriliminde deney süresi, beyan frekansının iki katına kadar (iki katı dâhil) herhangi bir deney frekansı için 60 saniye olmalıdır. Deney frekansı beyan frekansının iki katını aştığında, deney süresi:
nsı Deneyfreka
nsı Beyanfreka x
120 saniye olmalı, ancak bu değer 15 saniyeden az olmamalıdır.
21 Yıldırım darbe deneyi (tip deneyi)
IEC 60076–3, Madde 13’te tarif edilen deney uygulanır.
Deney gerilimi, transformatörün belirtilen yalıtım seviyesi için Çizelge 3 veya Çizelge 4’e uygun olmalıdır.
Deney darbe dalga biçimi, 1,2 µs ± % 30 / 50 µs ± % 20 olmalıdır.
Deney gerilimi negatif kutuplu olmalıdır. Her bir hat bağlantı ucundaki deney sırası, tam gerilimin % 50 ile % 75’i arasındaki gerilimde bir kalibrasyon darbesi ve bunu takip eden tam gerilimdeki üç darbeden oluşmalıdır.
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN GAZi ÜNiVERSiTESi KÜTÜPHANE VE DOKÜMANTASYON'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 14.07.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 29.180 TS EN 60076-11:2006-03 EN 60076-11:2004
18
Not – Kuru tip transformatörlerde yıldırım darbe deneyi, yalıtımı tehlikeye atmayan, havada kısmî kapasitif boşalma artışı verebilir. Gerilim dalga biçimi biraz değişir veya değişmezken bu kısmî boşalmalar akımın dalga biçiminde değişikliklere yol açar. Bu durumda, ayrı kaynak gerilim dayanma deneyi ve indüklenen aşırı gerilim dayanma deneyi tekrar edilmelidir. Yukarıdaki durum göz önüne alınarak akımın dalga biçimindeki küçük değişiklikler reddetmek için sebep değildir.
22 Kısmî boşalmanın ölçülmesi (rutin ve özel deney)
22.1 Genel
Kısmî boşalmanın ölçülmesi, kuru tip transformatörlerin tamamı üzerinde yapılmalıdır. Ölçmeler, IEC 60076-3, Ek A’ya ve IEC 60270’e uygun olarak yapılmalıdır.
Kısmî boşalmanın ölçülmesi, Um ≥ 3,6 kV olan transformatör sargıları üzerinde yapılmalıdır.
22.2 Temel ölçme devresi (yalnızca tipik)
Kısmî boşalmanın ölçülmesi için bir temel devre Şekil 1 ve Şekil 2’de gösterilmiştir.
Şekillerde, Zm tespit empedansı ile seri olarak bağlı, uygun gerilim beyan değerinin kısmî boşalmasız yüksek gerilim kondansatörü C (kalibrasyon jeneratörü kapasitansı C0 ile karşılaştırıldığında daha büyük bir kapasitans değeri olan), yüksek gerilim sargısı bağlantı uçlarının her birine bağlanır.
22.3 Ölçme devresinin ayarlanması
Hem sargıların hem de ölçme devresinin içerisinde boşalma darbelerinin zayıflaması meydana gelir. IEC 60076-3 Ek A’da tarif edildiği gibi simüle edilen boşalma darbeleri transformatör yüksek gerilim sargısı bağlantı uçlarındaki standard bir boşalma kalibratöründen verilerek (enjekte edilerek) kalibrasyon yapılır.
Kalibrasyon jeneratörünün, transformatörün deneyinde kullanılan güç frekansının her yarım çevrimi için bir darbe derecesinde tekrar frekansına sahip olması uygundur.
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN GAZi ÜNiVERSiTESi KÜTÜPHANE VE DOKÜMANTASYON'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 14.07.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 29.180 TS EN 60076-11:2006-03 EN 60076-11:2004
Açıklama
1 Alçak gerilim sargısı 2 Yüksek gerilim sargısı 3 Ölçme düzeni
Şekil 1 – Tek fazlı bir transformatör için kısmî boşalma deneyi temel ölçme devresi
Açıklama
1 Alçak gerilim sargısı
2 Yüksek gerilim sargısı, üçgen veya yıldız bağlı 3 Ölçme düzeni
S Anahtar
Şekil 2 – Üç fazlı bir transformatör için kısmî boşalma deneyi temel ölçme devresi
22.4 Gerilim uygulaması
Kısmî boşalma ölçmesi, bütün dielektrik deneyleri tamamlandıktan sonra yapılmalıdır. Alçak gerilim sargısı, transformatörün üç fazlı veya tek fazlı olmasına bağlı olarak üç fazlı veya tek fazlı kaynaktan beslenmelidir.
Deney boyunca aşırı uyarma akımından kaçınmak için gerilim, mümkün olduğu kadar sinüs dalga biçimli ve beyan frekansının üstüne çıkarılmış uygun bir frekansta olmalıdır. İşlem, Madde 22.4.1 veya Madde 22.4.2’deki gibi olmalıdır.
22.4.1 Üç fazlı transformatörler 22.4.1.1 Rutin deney
Aşağıdaki deney, kuru tip transformatörlerin tamamı üzerinde yapılmalıdır.
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN GAZi ÜNiVERSiTESi KÜTÜPHANE VE DOKÜMANTASYON'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 14.07.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 29.180 TS EN 60076-11:2006-03 EN 60076-11:2004
20
Şekil 3 – Rutin kısmî boşalma deneyi için gerilim uygulaması
1,8 Ur değerinde (Ur, beyan gerilimidir) bir faz-faz ön gerilme gerilimi 30 saniye süreyle indüklenmeli ve bunu takiben kesinti olmaksızın 3 dakika süreyle 1,3 Ur değerinde faz-faz gerilimi uygulanarak bu sürede kısmî boşalma ölçülmelidir.
22.4.1.2 İlâve işlem deneyi (özel deney)
Bu ilâve deney, yüksek bir empedans değeriyle topraklanmış veya ayrılmış sistemlere bağlı ve tek faz-toprak arızası durumunda çalışmasına devam edebilen transformatörler içindir. Deney, alıcı tarafından belirtildiğinde yapılmalıdır.
Şekil 4 – Özel kısmî boşalma deneyi için gerilim uygulaması
1,3 Ur değerinde bir faz-faz gerilimi, bir faz bağlantı ucu topraklanmış şekilde, 30 saniye süreyle indüklenmeli ve bunu takiben kesinti olmaksızın 3 dakika süreyle Ur faz-faz gerilimi uygulanarak bu sürede kısmî boşalma ölçülmelidir (Şekil 4). Bu deney, topraklanmış diğer faz bağlantı ucu ile tekrarlanmalıdır.
22.4.2 Tek fazlı transformatörler
Tek fazlı transformatörler için Ur, uygun olarak faz-faz veya faz-nötr gerilimi olmalıdır. Gerilim uygulaması, üç fazlı bir transformatörde olduğu gibi olmalıdır.
Üç tane tek fazlı transformatörden oluşan üç fazlı transformatörler, üç fazlı transformatörler gibi deneyden geçirilmelidir.
22.5 Kısmî boşalmanın kabul edilebilir seviyeleri
Kısmî boşalmaların en büyük seviyesi 10 pC olmalıdır.
Not – Parafudur gibi donanımlar monte edilen transformatörlere özel itina gösterilmelidir.
23 Sıcaklık artış deneyi (tip deneyi)
23.1 Genel
IEC 60076–2, Madde 5.1, Madde 5.2.3, Madde 5.4, Madde 5.5 ve Madde 5.6’daki ilgili kurallar uygulanır. Üç fazlı transformatörler üzerindeki sıcaklık artış deneyi için üç fazlı besleme kullanılmalıdır.
23.2 Yükleme yöntemleri
İmalâtçı, aşağıdaki yöntemlerden uygulanabilen herhangi birini seçebilir.
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN GAZi ÜNiVERSiTESi KÜTÜPHANE VE DOKÜMANTASYON'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 14.07.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 29.180 TS EN 60076-11:2006-03 EN 60076-11:2004 23.2.1 Simüle edilen yükleme yöntemi
Bu yöntem, doğal hava veya zorlamalı hava ile soğutmalı, mahfazalı, mahfazasız veya tamamen kapalı kuru tip birim için uygulanabilir.
Sıcaklık artışı, kısa devre deneyi (yükte kayıp) ile açık devre deneyi (yüksüz kayıp) birleştirilerek sağlanır.
Transformatörün sıcaklığı, deney laboratuvarı ortamı ile dengelenmelidir. Alçak gerilim ve yüksek gerilim sargılarının direnci ölçülmelidir. Bu değerler, iki sargının sıcaklık artışının hesaplanması için referans değerler olarak kullanılabilir. Deney laboratuvarı ortam sıcaklığı da ayrıca ölçülmeli ve kaydedilmelidir.
Üç fazlı transformatörler için direnç ölçmeleri, merkezdeki ile dıştaki bağlantı uçları arasında ölçülmelidir.
Ölçme noktalarının yeri (yani, ortam sıcaklığı termometresi ve varsa transformatör üzerindeki algılayıcılar), referans ve nihaî ölçmeler için aynı olmalıdır.
Kısa devre edilen sargı deneyi, bir sargıda ve kısa devre edilen diğer sargıda geçen beyan akımı ile yapılmalı ve sargılar ile manyetik çekirdek kararlı durum şartlarına ulaşıncaya kadar devam etmelidir, Madde 23.4’e bakılmalıdır. Sargı sıcaklık artışı ∆θc, dirençteki artış yöntemiyle veya toplama (superposition) ile hesaplanmalıdır.
Beyan geriliminde ve beyan frekansında açık devre deneyi, sargı ve çekirdeğin kararlı durum şartları elde edilinceye kadar devam ettirilmeli, sonra münferit sargı sıcaklık artışı
e ölçülmelidir.Deney işlemi:
- Kısa devre edilen sargı deneyi, çekirdek ve sargı sıcaklığı dengeleninceye kadar yapılmalıdır. Bunu takiben bir açık devre deneyi, çekirdek ve sargı sıcaklık dengesine ulaşıncaya kadar yapılmalıdır
veya,
- Açık devre deneyi, çekirdek ve sargı sıcaklığı dengeleninceye kadar yapılmalıdır. Bunu takiben kısa devre edilen sargı deneyi, çekirdek ve sargı sıcaklık dengesine ulaşıncaya kadar yapılmalıdır
Sargısı beyan akımlı ve çekirdeği normal uyarmalı her bir sargıdaki toplam sargı sıcaklık artışı
c'aşağıdaki denklemle hesaplanır:
, toplam sargı sıcaklık artışıdır.
c
, kısa devre deneyinde sargı sıcaklık artışıdır.
e
, açık devre deneyinde münferit sargı sıcaklık artışıdır.K1 = Doğal hava soğutmalı için 0,8, zorlamalı hava soğutmalı için 0,9.
23.2.2 Peş peşe yöntemi2
Bu deney, benzer iki transformatör ve gerekli deney donanımı mevcut olduğunda uygundur. Doğal hava veya zorlamalı hava ile soğutmalı, mahfazalı veya mahfazasız kuru tip birimler için uygulanabilir.
Transformatörün sıcaklığı, deney laboratuvarı ortamı ile dengelenmelidir. Alçak gerilim ve yüksek gerilim sargılarının direnci ölçülmelidir. Bu değerler, iki sargının sıcaklık artışının hesaplanması için referans değerler olarak kullanılmalıdır. Deney laboratuvarı ortam sıcaklığı da ayrıca ölçülmeli ve kaydedilmelidir.
Ölçme noktalarının yeri, referans ve nihaî ölçmeler için aynı olmalıdır.
2 Sargılara deney akımı uygulamadan önce, nüve (tercihan 12 saatten daha az olmayan) bir süre uyarılarak deney süresi azaltılabilir.
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN GAZi ÜNiVERSiTESi KÜTÜPHANE VE DOKÜMANTASYON'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 14.07.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 29.180 TS EN 60076-11:2006-03 EN 60076-11:2004
22
Üç fazlı transformatörler için direnç ölçme işlemleri, merkezdeki ile dıştaki faz bağlantı uçları arasında ölçülmelidir.
Üç fazlı transformatörlerde ölçme işlemi, sargı üçgen bağlı olduğunda, tercihan orta uç ile ilgili olmalıdır.
Bir tanesi deney işleminde olan iki transformatör paralel bağlanır ve tercihan içteki sargılar, deney işleminde olan transformatörün beyan geriliminde uyarılır. Farklı gerilim oranları veya verilen bir gerilim vasıtasıyla, çekirdek ve sargı sıcaklıkları dengeleninceye kadar deney işleminde olan transformatörden beyan akımı geçirilmelidir. Şekil 5 ve Şekil 6’ya bakılmalıdır.
Açıklama
A Yüksüz kayıplar için beyan frekansında gerilim kaynağı
B Yükteki kayıplar için beyan frekansında beyan akımı için kaynak C Yükseltici (booster) oto-transformatör
Şekil 5 – Peş peşe yöntemi için örnek – Tek fazlı
Açıklama
A Yüksüz kayıplar için beyan frekansında gerilim kaynağı
B Yükteki kayıplar için beyan frekansında beyan akımı için kaynak C Yükseltici (booster) oto-transformatör
Şekil 6 – Peş peşe yöntemi için örnek – Üç fazlı
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN GAZi ÜNiVERSiTESi KÜTÜPHANE VE DOKÜMANTASYON'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 14.07.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 29.180 TS EN 60076-11:2006-03 EN 60076-11:2004 23.2.3 Doğrudan yükleme yöntemi3
Bu yöntem yalnızca küçük transformatörler için uygulanabilir.
Transformatörün bir sargısı tercihan içteki sargısı uygun bir yüke bağlı iken diğeri beyan geriliminde uyarılır, böylece her iki sargıdan da beyan akımı geçer.
23.3 Azaltılmış akım için sargı sıcaklık artışı düzeltmesi
Giriş deney akımı It, IN akımı beyan değerinin altında olduğunda (ancak IN‘nin % 90’nından daha az olmamak şartıyla), sargıların sıcaklık artışı ∆θt, sargı ve çekirdek kararlı durum şartlarına ulaştığında direnç yöntemiyle ölçülmeli ve ∆θN, beyan yükü şartlarına aşağıdaki denklem kullanılarak düzeltilmelidir:
q
∆θN Beyan yük şartlarında sargı sıcaklık artışıdır.
∆θt Deney akımında sargı sıcaklık artışıdır.
IN Akımın beyan değeridir.
It Giriş deney akımıdır.
q değeri, AN transformatörler için 1.6 olarak, AF transformatörler için 1,8 olarak alınmalıdır.
23.4 Kararlı durum şartlarının belirlenmesi
Sıcaklık artışı sabit olduğunda nihai sıcaklık artışına ulaşılır, sıcaklık artışı saatte 1 K’den fazla değişmezse durumun sağlandığı kabul edilir.
Kararlı durum şartları sağlandığında belirleme amacıyla ısıl çiftler veya termometreler aşağıdaki yüzeylere uygulanır:
Madde 3’te tanımlanan transformatörlerin bütün tipleri için: Üst boyunduruğun merkezine ve sargının üstünde en içteki alçak gerilim sargı iletkenlerine uygulanabildiği kadar yakın, ölçme, üç faz biriminin merkez ayağında yapılır.
24 Ses seviyesinin ölçülmesi (özel deney)
IEC 60076-10’daki ilgili kurallar uygulanır.
Not – Ses seviye garantileri boş saha şartlarına dayandırılır ve ses seviyesinde görünen artışın, sahadaki binanın sert duvarları, tavanı ve tabanındaki yansımalardan kaynaklandığı kaydedilebilir.
25 Kısa devre deneyi (özel deney)
IEC 60076-5’teki ilgili kurallar uygulanır.
Kısa devre deneyinden sonra kısmî boşalma deneyi tekrar edilmelidir. Nihai değerler Madde 22.5’te verilen sınırları aşmamalıdır.
26 Çevre deneyi (özel deney)
26.1 Genel
Bu deney, Madde 13.2’de tanımlanan çevre sınıfları için transformatörlerin uygunluğunu belirler. Deney sırası için Madde 13.4’e bakılmalıdır.
Başkaca belirtilmedikçe deneyler, yardımcı donanımları takılı olarak (deneylerle ilgili), montajı tamamen bitmiş bir transformatör üzerinde gerçekleştirilmelidir.
3 Sargılara deney akımı uygulamadan önce, nüve (tercihan 12 saatten daha az olmayan) bir süre uyarılarak deney süresi azaltılabilir.
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN GAZi ÜNiVERSiTESi KÜTÜPHANE VE DOKÜMANTASYON'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 14.07.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 29.180 TS EN 60076-11:2006-03 EN 60076-11:2004
24
Transformatör ve yardımcı donanımları, yalıtkan bölümlerinde herhangi bir ilâve yüzey onarımı olmaksızın yeni ve temiz olmalıdır.
26.2 Deneyin geçerliliği
Bir transformatör üzerinde gerçekleştirilen çevre deneyi sonuçlarının geçerliliği, aşağıdaki gibi aynı tasarım kriterlerine dayanan diğer transformatörler için genişletilebilir:
- Aynı kavramsal tasarım (örneğin, sargıların katı yalıtımda bulunup bulunmadığı, sargı tipi, koruma derecesi, vb.),
- Aynı ana yalıtkan malzemeler.
26.3 Deney işlemi
26.3.1 Sınıf E1 transformatörler Bu deney bir yoğuşma deneyidir.
Transformatör, sıcaklığı ve nemi kontrol altında tutulan bir deney odasına yerleştirilmelidir.
Deney odasının hacmi, transformatörü çevreleyen dörtgen çerçevenin en azından beş katı olmalıdır.
Transformatörün herhangi bir bölümünden duvarlara, tavana ve püskürtme memesine olan açıklıklar, transformatörün gerilimli bölümleri arasındaki en küçük fazlar arası açıklığından ve 150 mm’den az olmamalıdır.
Deney odasındaki hava sıcaklığı, transformatör üzerinde yoğunlaşmayı sağlayacak kadar olmalıdır.
Deney odasındaki nem oranı % 93’ün üzerinde muhafaza edilmelidir. Bu oran, periyodik olarak veya sürekli olarak uygun miktarda su püskürtülerek sağlanabilir.
Suyun iletkenliği, 0,1 S/m ilâ 0,3 S/m aralığında olmalıdır.
Mekanik püskürtecin konumu, doğrudan transformatöre püskürtmeyecek şekilde seçilmelidir.
Deneydeki transformatör üzerine tavandan su damlamamalıdır.
Transformatör, 6 saatten az olmayan bir süreyle % 93 oranında bir bağıl neme sahip havada enerjilendirilmeden tutulmalıdır.
Bundan sonra transformatör, 5 dakika içerisinde indüklenmiş gerilimli bir deneye aşağıdaki gibi tâbi tutulmalıdır:
- Düşük bir empedans üzerinden topraklanmış veya güvenilir olarak topraklanmış bir sisteme bağlanması amaçlanmış sargılı transformatörler, 15 dakika süreyle beyan geriliminin 1,1 katında bir gerilimde enerjilendirilmelidir.
- Sargıları, ayrılmış veya büyük bir empedans üzerinden topraklanmış sistemlere bağlanması amaçlanan transformatörler, üst üste 3 defa 5’er dakika süreyle indüklenmiş bir deney gerilimine tâbi tutulmalıdır: Deney sırasında her bir yüksek gerilim bağlantı ucu sırasıyla toprağa bağlanmalı ve beyan geriliminin 1,1 katında bir gerilim diğer bağlantı uçları ve toprak arasına uygulanmalıdır. Üç fazlı deney yerine, birbirine bağlanan topraklanmamış iki faz bağlantı ucu ile tek fazlı deneyler kullanılabilir.
Yukarıdaki deney tercihan deney odasında yapılmalıdır.
Gerilim uygulanması sırasında hiçbir atlama meydana gelmemeli ve gözle muayenede ciddi herhangi bir iz görünmemelidir.
26.3.2 Sınıf E2 transformatörler
Bu deney işlemi bir yoğunlaşma ve nem etkisi deneyidir. Yoğunlaşma deneyi, suyun iletkenliği, 0.5 S/m ilâ 1.5 S/m aralığında olması gerektiği durumu hariç Madde 26.3.1’de tanımlandığı gibi olmalıdır.
Nem etkisi deneyinin başlangıcında transformatör kuru durumda olmalıdır. Enerjisiz durumda yerleştirilmeli ve 144 saat iklimsel odada bekletilmelidir. İklimsel odanın sıcaklığı (50 ± 3) ºC’ta ve bağıl nem % (90 ± 5)’te
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN GAZi ÜNiVERSiTESi KÜTÜPHANE VE DOKÜMANTASYON'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 14.07.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 29.180 TS EN 60076-11:2006-03 EN 60076-11:2004 tutulmalıdır. Bu sürenin sonunda ve son olarak normal ortam şartlarında 3 saat sonra transformatör, ayrı a.a.
kaynağı dayanma gerilimi deneyine ve indüklenen a.a. dayanma gerilimi deneyine tâbi tutulmalı, ancak gerilimler, standard değerlerin % 80’ine düşürülmelidir.
Dielektrik deneyleri sırasında hiçbir atlama ve delinme olmamalı ve gözle muayenede ciddi herhangi bir iz görünmemelidir.
27 İklim deneyi (özel deney)
27.1 Isıl şok deneyi (özel deney)
Bu deney, Madde 13.1’de tanımlanan çevresel sınıflar için transformatörlerin uygunluğunu belirler. Deney
Bu deney, Madde 13.1’de tanımlanan çevresel sınıflar için transformatörlerin uygunluğunu belirler. Deney