Bacada ve/veya hava girişinde zorlamalı hava akışı sağlanmadıkça bir kısma vanası sağlanmalıdır. Deney odası, giren hava miktarındaki rüzgâr etkisi ihmal edilebilecek şekilde inşa edilmelidir.
28.3.3.2 Tutuşma kaynakları (Şekil 7)
Ana ısı kaynağı, eşmerkezli halkalarla bölümlere ayrılabilen bir kapta yanan etil alkoldür (kalori değeri 27 MJ/kg). Kullanılan kabın dış çapı, dıştaki bobinin dış çapından en az 100 mm daha geniş olmalıdır. Kabın iç çapı, içteki bobinin iç çapından en az 40 mm daha küçük olmalıdır.
Kaptaki alkolün başlangıç seviyesi, yaklaşık 20 dakikalık yanma süresine karşılık gelen (30 ± 1) mm olmalıdır.
Yaklaşık 800 mm yüksekliğinde ve 500 mm genişliğinde toplam 24 kW ısıtıcı dirençlerinden yapılmış, paneli 750 ºC’ta muhafaza etmek için ayarlanabilir bir güç kaynaklı ikinci bir ısı kaynağı, düz radyan elektrik paneline dik olarak yerleştirilir. 900 mm çapında ve 1,2 m yüksekliğinde yarı silindirik bir metal siper panelin karşısına yerleştirilmelidir.
Not – 500 mm’den daha geniş dış çaplı sargıların deneyi yapılırken siper ihmal edilebilir.
28.4 Ölçülecek miktarlar ve ölçme düzenleri
28.4.1 SıcaklıklarAşağıdaki sıcaklıklar ısıl çiftlerle veya eş değer düzenlerle ölçülmelidir:
- Hava girişi, - Hava çıkışı,
- AG sargı yüzeyinin üst noktasında (isteğe bağlı), - YG sargı yüzeyinin üst noktasında (isteğe bağlı),
- Çekirdek bacağının veya onu simüle eden bölümün alt ve üstü (isteğe bağlı), - Ortadaki AG bobini ile çekirdek arasındaki kanal,
- Ortadaki AG ve YG bobini ile çekirdek arasındaki kanal,
Not – Deney nesnesi (deneyden geçirilecek ürün) üzerindeki ölçme algılayıcılarının yeri Şekil 8’de gösterilmiştir.
28.4.2 Ölçülecek diğer miktarlar
- Ölçme bölümünde görülebilir ışık geçirimi: Bu ölçme en az 500 mm’lik bir duman içerisinde bir optik yol boyunca yapılmalıdır.
Not – X Optik geçirim faktörü, p optik yolun gerçek uzunluğu olmak üzere 1 m’lik yola göre referans alınan geçirim faktörünün değeri:
X
1/p ile hesaplanır.- Hava girişindeki hava akış hızı, - Bacadaki gaz akış hızı (isteğe bağlı),
28.5 Deney nesnesi olmadan deney odasının kalibrasyonu
Deney odası, radyan panel 40 dakikadan az olmayan bir süre için 24 kW ile sabit bir şekilde enerjilendikten sonra kalibre edilmelidir.
Giriş ağzı bölümünde ölçülen hava akış hızı, kararlı durum şartları 20 ºC’ta 0,21 m3/s ± % 15 olacak şekilde kalibre edilmelidir. Deney düzeneği doğal hava akışına uyarlandığında akış hızı, kısma vanası veya eşdeğer düzen ayarlanarak değiştirilebilir. Deney düzeneğinin zorlamalı hava ile çalışması durumunda akış hızı, fan sistemi üzerinde oynanarak kalibre edilebilir.
Not – Kararlı durum şartlarında gerekli hava akış hızı elde etmek için daha fazla ayarlama gerekebilir.
28.6 Deney yöntemi
Deney nesnesi, aşağıdaki şartlara uyularak Şekil 8’de gösterildiği gibi deney odasında yerleştirilir:
- Dıştaki sargı yüzeyi ile radyan panel arasındaki mesafe yaklaşık olarak 175 mm olmalıdır.
- Kaptaki alkolün başlangıç seviyesi, transformatör sargı seviyesinin yaklaşık olarak 40 mm altında olmalıdır.
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN GAZi ÜNiVERSiTESi KÜTÜPHANE VE DOKÜMANTASYON'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 14.07.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 29.180 TS EN 60076-11:2006-03 EN 60076-11:2004 Not – Bazı durumlarda, deney nesnesinin tasarımına bağlı olarak tedarikçi ile alıcı arasında anlaşma
gereklidir.
- Yarı silindirik metal siper, ısıtıcı panele karşı ve deney nesnesiyle eşmerkezli olmalıdır.
- Deneyin başlangıcında deney nesnesinin, deney odasının ve hava girişinin sıcaklığı 15 ºC ile 30 ºC arasında olmalıdır.
- Kap, başlangıçtan hemen önce alkolle doldurulmalıdır (pratik olarak 5 dakika içinde).
Deney, alkol tutuştuğu anda başlar ve radyan panel (24 kW) devreye alınır. Radyan panel 40 dakika sonra devreden çıkarılmalıdır. Madde 28.4.1 ve Madde 28.4.2’de verilen miktarlar deneyin başlangıcından itibaren en az 60 dakika veya deneyin toplam süresince kaydedilmelidir.
Deney nesnesi deneyden önce ve sonra ± % 0,5 veya daha iyi bir hassasiyetle tartılmalıdır. Çekirdek bacağını temsil eden malzeme ve yalıtkan bölümleriyle bobinler ayrı ayrı tartılabilir.
28.7 Deney raporu
5Deney raporu aşağıdaki bilgileri kapsamalıdır:
a) Malzeme numuneleri üzerinde gerçekleştirilen deney sonuçları (alıcı tarafından istenmişse),
b) Yanabilir malzemelerin ısıl enerjisi ve hesaplanan toplam kütlesi (mümkünse) ve deneyden geçirilen nesnenin ölçülen ağırlığı,
c) Deney odasının kalibrasyon sonucu (hava akış hızı, ölçme bölümündeki sıcaklıklar, kısma vanasının veya gaz çıkarma sisteminin kalibre edilmesi, vb.),
d) Alkolün yanması ve elektrik enerjisi uygulaması esnasında süreler dâhil deneyin yapılması yönteminin tam tarifi,
e) Deney esnasında yanabilen malzemelerin kütle kaybı (± % 10 hassasiyette) ve hesaplanan ısı tahliyesi (MJ) (mümkünse),
f) Deneyin (alkolün tutuşması) başlangıcından itibaren başlayarak 2 dakika veya daha düşük aralıklarla deney süresince kaydedilen sıcaklıklar,
g) Deney süresince ölçme bölümünde sürekli olarak kaydedilen görülebilen ışık geçirimi (% olarak),
h) Deney süresince ölçme bölümünde 2 dakika veya daha düşük aralıklarla ölçülen giriş hava debisi (m3/s), i) Deneydeki nesnenin görülebilen yangın davranışı.
28.8 Deney sonuçlarının değerlendirilmesi için kriterler
Deney nesnesi aşağıdaki kriterleri karşılarsa deneyden geçmiş kabul edilmelidir:
- Bacada ölçme bölümündeki gazın ortam sıcaklığının üstünde sıcaklık artışı, deney süresince 420 K’i geçmemelidir.
- Radyan panel devreden çıkarıldıktan 5 dakika sonra (deneyin başlangıcından 45 dakika sonra) bacada ölçme bölümündeki gazın ortam sıcaklığının üstünde sıcaklık artışı 140 K’i geçmemelidir ve 10 dakikalık sürelerden fazla sürede ölçüldüğünde bu değer düşürülmelidir.
- Bacada ölçme bölümündeki gazların sıcaklık artışı deneyin başlangıcından 60 dakika sonra 80 K’i geçmemelidir. Yangının sona erdiğini göstermek için bu şartların var olduğu kabul edilir.
Not – Depolanan ısıl enerji, doğal hava akışlı sıcaklık düşmesini önlerse, daha yüksek bir sıcaklık artışına müsaade edilebilir.
- 1 m’lik bir duman içerisinde bir optik yolu gösteren, ölçme bölümündeki ışığın optik geçirim faktörünün aritmetik ortalaması, deneyin başlangıcından sonra 20 dakika ile 60 dakika arasında % 20’den az olmamalıdır (gösteren).
29 Toleranslar
Toleranslar, IEC 60076-1, Çizelge 1’de belirtildiği gibi olmalıdır.
30 Doğrudan temasa karşı koruma
Doğrudan temasa karşı koruma sağlamayan yapım özelliğindeki transformatörler, millî kurallara göre tehlikeyi gösteren görülebilir bir elemanla (uyarı levhası veya özel işaret) birlikte temin edilmelidir.
5 TSE Notu: Deney raporu, burada istenilen bilgilere ilâveten, TS EN ISO/IEC 17025’te verilen bilgileri de ihtiva edecek şekilde düzenlenebilir.
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN GAZi ÜNiVERSiTESi KÜTÜPHANE VE DOKÜMANTASYON'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 14.07.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 29.180 TS EN 60076-11:2006-03 EN 60076-11:2004
30
31 Mahfazalarla sağlanan koruma dereceleri
Bir mahfazanın tasarımı transformatörün yerleştirildiği yere ve çevre şartlarına bağlıdır. Mahfaza, IEC 60529 referans alınarak belirtilmelidir.
32 Topraklama bağlantı ucu
Transformatörler, koruyucu bir iletken bağlantısı için bir topraklama bağlantı ucu ile tutturulmalıdır. Açıkta olan bütün metalik geçirgen bölümler topraklama bağlantı ucuna yapısal olarak veya başka şekilde bağlanmalıdır.
33 Sipariş için gerekli bilgiler
IEC 60076-1 Ek A’daki kurallar uygulanır.
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN GAZi ÜNiVERSiTESi KÜTÜPHANE VE DOKÜMANTASYON'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 14.07.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 29.180 TS EN 60076-11:2006-03 EN 60076-11:2004
Açıklama 1 Siper
2 Radyan panel 3 Alkol kabı
Not – A – Z ve AA – AC ölçüleri için Çizelge 6’ya bakılmalıdır.
Şekil 7 – Deney odası
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN GAZi ÜNiVERSiTESi KÜTÜPHANE VE DOKÜMANTASYON'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 14.07.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 29.180 TS EN 60076-11:2006-03 EN 60076-11:2004
32 Açıklama
1 Siper 4 Bobinler 7 Deney nesnesinin bağlantı uçlarının konumu
2 Radyan panel 5 Çekirdek 8 Ölçme algılayıcıları
3 Alkol kabı 6 Hava çıkış yeri 9 Hava girişi
Not – A – Z ve AA – AC ölçüleri için Çizelge 6’ya bakılmalıdır.
Şekil 8 – Deney odası ayrıntıları
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN GAZi ÜNiVERSiTESi KÜTÜPHANE VE DOKÜMANTASYON'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 14.07.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 29.180 TS EN 60076-11:2006-03 EN 60076-11:2004
Ek A (Bilgi için)
Kuru tip transformatörlerin güvenliği ve tesis edilmesi
A.1 El kitapları
Tesis etme kurallarını, nakliye kurallarını, montaj, bakım ve işletmeyi ilgilendiren kullanma talimatları, özellikle belirli bir alıcı için bir prototip temini tedarikçi tarafından alıcıya verilmelidir. Sözleşmede başkaca belirtilmedikçe, uygulanabilirse, tesisin doğruluğunu ve nakliye ile montajı düzenlemek için yapılacak işleri kontrol etmek amacıyla alıcıya imkân vermek için bu el kitaplarının önceden gönderilmesinin iyi bir uygulama olduğu kabul edilir.
A.2 Tesis etme
A.2.1 GenelTransformatörlerin kullanımında güvenlik, farklı görüş açılarıyla düşünülebilir:
a) İç arızalardan kaynaklanan tehlikeli durumlardan bağımsız olması için transformatörün kendi güvenliği, b) Kaçınılmaz durumlara karşı tesis önlemlerinde yapılacak işlerden çıkarılan güvenlik,
c) Haricî olayların sonuçlarının sınırlanması.
Yukarıda b) ve c) fıkralarındaki güvenliği geliştirmek için millî yasalar ve yönetmelikler yapılacak işleri düzenlemelidir.
Uyulacak kurulum kurallarını millî standardlar belirtmelidir.
Not - Millî yasalar ve yönetmelikler bilgi için olan bu Ek’in muhteviyatındadır.
Aşağıdaki maddeler, kabul edilebilir bir güvenlik derecesini garanti etmek için tedarikçi ve alıcı tarafından yapılacak işlerdeki bazı örnekleri verir.
A.2.2 Yapısal güvenlik
Bu standard kapsamındaki kuralların yerine getirilmesi, transformatör içindeki tehlikeli arızalara karşı gerekli güvenirliği verir. Bağlantı elemanları için ilgili standardlar uygulanabilir. Yükleme kapasitesi için imalâtçı talimatları takip edilmelidir. Yükleme kılavuzları millî standardlarda bulunabilir.
Aşağıdaki belirli noktalar uygulanabilir:
- Yalıtım seviyeleri ve deneyleri,
- Garanti edilen ve deneyi yapılan yük kayıplarından kaynaklanan en yüksek ısı üretimi, - İşletmedeki en yüksek sıcaklık,
- Transformatörün, yardımcı donanımlarının ve korumasının sistematik bakımı. El kitabı şu noktaları göstermelidir:
- Bakıma dayanan durumda el kitabı rehber olmalıdır,
- Yangın tehlikesi durumunda Sınıf F1 transformatörün kullanımı (dahilî veya haricî).
A.2.3 Tesis önlemleri
Tesis önlemleri, millî yasalar ve yönetmelikler ile millî standardlarda verilmiştir.
Tesis tasarımcıları fazla ayrıntı içermeyen aşağıdaki noktaları dikkate almalıdır:
- Ortamın hava sıcaklığını belirtilen en yüksek sınırların altında tutmak için uygun olan soğutma sistemi, - Sistemin veya yıldırımın ürettiği geçici rejim aşırı gerilimlerine karşı yeterli koruma,
- Transformatörün aşırı akım koruması ve bünyesinde kısa devreye dayanma yeteneği,
- Transformatör üzerindeki (sıcaklık gösterme cihazlarındaki kontaklar, vb.) ve tesisteki diğer korumalar (röleler, sigortalar, vb.),
- Transformatörde kendiliğinden veya başka şekilde meydana gelen yangına karşı önlemler, yangın tehlikesi ve sonuçları,
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN GAZi ÜNiVERSiTESi KÜTÜPHANE VE DOKÜMANTASYON'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 14.07.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 29.180 TS EN 60076-11:2006-03 EN 60076-11:2004
34
- Arıza durumunda insanların bulunmasını sınırlamak ve gerilimli bölümler ve sıcak bölümler ile temastan sakınmak için kısıtlanmış erişim,
- Tesisin dışında gürültü yayılmasının sınırlanması,
- Ana baralar ve kablolar için gerekebilen manyetik alan yayılmasının kontrolü, - Ortam hava kirlenmesini önlemek için hazırlık,
- Gazların birikmesini ve üretilmesini önlemek.
A.2.4 Tesis tasarımcıları aşağıdakileri sağlamalıdır
- Tedarikçi ile alıcı arasında başkaca belirlenmedikçe, transformatör çevresindeki hava sıcaklığını Madde 4.2.3’te verilen sınırların altında tutmak için yeterli havalandırma.
- Başkaca belirtilmedikçe, ortam hava sıcaklığını Madde 4.2.3’te verilen alt sınırların üstünde tutmak için yeterli önlemler.
- Geçici rejim aşırı gerilimlerine karşı uygun koruma.
Not – Sıfır doğal akımına ulaşmadan önce devre kesicisi mıknatıslanma akımını kestiğinde oluşan hızlı geçici rejim aşırı gerilimlerine özel itina gösterilmelidir. Böyle geçici rejimler, bir devre kesicisinin çalışması esnasında birkaç kez yükselen tepe değeri ile sık sık tekrarlanır.
- Büyük aşırı akım olduğunda transformatörü derhal enerji kaynağından ayıran bir düzen veya sistem.
- Yakındaki ısı kaynaklarından gelen ısıya karşı koruma.
- Yanabilir duman ve gazlar için en küçük alıkoyma cepleri.
- Güvenlik amacıyla kısıtlanmış erişim.
- Gerekliyse tesisin dışında ses sınırlaması.
- Tesisin dışında manyetik alanların (çoğunlukla bağlantılar veya ana baralar nedeniyle) yayılmasının tesisteki ekranlar veya yeterli mesafeler vasıtasıyla kontrolü.
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN GAZi ÜNiVERSiTESi KÜTÜPHANE VE DOKÜMANTASYON'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 14.07.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 29.180 TS EN 60076-11:2006-03 EN 60076-11:2004
Ek ZA
Atıf yapılan uluslararası standardlar ile bu standardlara karşılık olan Avrupa standardları
Bu Avrupa standardı, diğer yayınlardan dolayı tarihli veya tarihsiz kaynak ve şartlarla birleşiktir. Bu hüküm ifade eden kaynaklar metin içindeki uygun yerlerde belirtilir ve bundan sonra yayınların listesi verilir. Tarihli kaynaklarda, bu yayınların sonraki düzeltme ekleri veya revizyonları bu Avrupa standardına uygulanır. Ancak bu uygulama, söz konusu düzeltme ekleri veya revizyonun bu Avrupa standardıyla birleşmesini müteakip geçerlilik kazanır. Tarihsiz kaynaklarda, atıfta bulunulan yayının en son baskısı geçerlidir.
Not – Uluslararası yayının CENELEC ortak değişimleriyle tadil edilmiş olması durumunda (“mod” işaretiyle gösterilir) ilgili EN/HD uygulanır.
Standard no Yıl Başlık EN/HD Yıl
--- --- --- ---
----IEC 60050 Series İnternational electrotechnical vocabulary -
-IEC 60071 Series Insulation co-ordination EN 60071 Series
IEC 60076-1 (mod)
A1 1993
1999 Power transformers – Part 1: General EN 60076-1 A11
IEC 60076-2 (mod) -1) Part 2: Temperature rise EN 60076-2 19972
IEC 60076-3 -1) Part 3: Insulation level, dielectric tests and
external clearances in air EN 60076-3 20012)
IEC 60076-5 -1) Part 5: Ability to withstand short circuit EN 60076-5 20002) IEC 60076-10 -1) Part 10: Determination of sound levels EN 60076-10 20012)
IEC 60085 -1) Electrical insulation - Thermal classification -
-IEC 60270 -1) High-voltage test techniques – Partial discharge measurements
EN 60270 20012)
IEC 60332-3-10 -1) Test on electrical cables under fire
conditions – Part 3-10: Test for vertical flame spread of vertically-mounted bunched wires or cables - Apparatus
-
-IEC 60529 -1) Degrees of protection provided by
enclosures (IP Code) EN 60529 + corr.
May 19912)
1993 IEC 60905 1987 Loading guide for dry-type power
transformers -
-IEC 61330 -1) High-voltage/ low-voltage prefabricated
substations EN 61330 19962)
1) Tarihsiz kaynak.
2) Yayın tarihindeki geçerli baskı.
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN GAZi ÜNiVERSiTESi KÜTÜPHANE VE DOKÜMANTASYON'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 14.07.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.