Yöntem

Deneme Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesine ait seralarda tesadüf parselleri faktöriyel deneme desenine göre kurulmuştur. Araştırmada deneme bitkisi olarak Kastamonu ili İhsangazi ilçesi Tarım Kredi Kooperatifinden temin edilen siyez buğdayı kullanılmıştır. Denemede siyez buğdayının gelişimi ve kimyasal özellikleri üzerine fosfor gübrelenmesinin etkisinin olup olmadığını belirlemek amacıyla da fosforlu gübre iki uygulama şeklinde yani gübreli ve gübresiz olarak uygulanmıştır (0 ve 4 kg P2O5 da- 1_{). Farklı dozlarda demirli ve çinkolu gübre uygulaması ise;}

4 demir dozu ve 4 çinko dozu şeklinde aşağıda sunulan oranlarda yapılmıştır:

Çinko(Zn) Zn0: (uygulama yok) Zn1: 1 kg Zn da-1 (4 mg/kg Zn) Zn2: 2 kg Zn da-1 (8 mg/kg Zn) Zn3: 4 kg Zn da-1 (16 mg/kg Zn) Demir(Fe)

Fe0: (uygulama yok)

Fe1: 1 kg Fe da-1 (4 mg/kg Fe) Fe2: 2 kg Fe da-1 (8 mg/kg Fe) Fe3: 4 kg Fe da-1 (16 mg/kg Fe)

2 P dozu *4 Zn dozu *4 Fe dozu *4 tekerrür = 128 saksı

Deneme 4 tekerrürlü olarak 128 saksıda yürütülmüş olup; fosforlu gübre MAP formunda, çinkolu gübre ZnSO4.7H2O formunda, demirli gübre Fe-EDDHA (% 6 Fe) formunda verilmiştir. Gübreler stok olarak hazırlanan çözeltiden sulandırılarak saksı toprağına uygulanmıştır. Deneme planı Çizelge 3.1. de sunulmuştur.

P0 Fe0 Zn0 P0 Fe0 Zn4 P0 Fe0 Zn8 P0 Fe0 Zn16 P0 Fe0 Zn0 P0 Fe0 Zn4 P0 Fe0 Zn8 P0 Fe0 Zn16 P0 Fe0 Zn0 P0 Fe0 Zn4 P0 Fe0 Zn8 P0 Fe0 Zn16 P0 Fe0 Zn0 P0 Fe0 Zn4 P0 Fe0 Zn8 P0 Fe0 Zn16 P0 Fe4 Zn0 P0 Fe4 Zn4 P0 Fe4 Zn8 P0 Fe4 Zn16 P0 Fe4 Zn0 P0 Fe4 Zn4 P0 Fe4 Zn8 P0 Fe4 Zn16 P0 Fe4 Zn0 P0 Fe4 Zn4 P0 Fe4 Zn8 P0 Fe4 Zn16 P0 Fe4 Zn0 P0 Fe4 Zn4 P0 Fe4 Zn8 P0 Fe4 Zn16 P0 Fe8 Zn0 P0 Fe8 Zn4 P0 Fe8 Zn8 P0 Fe8 Zn16 P0 Fe8 Zn0 P0 Fe8 Zn4 P0 Fe8 Zn8 P0 Fe8 Zn16 P0 Fe8 Zn0 P0 Fe8 Zn4 P0 Fe8 Zn8 P0 Fe8 Zn16 P0 Fe8 Zn0 P0 Fe8 Zn4 P0 Fe8 Zn8 P0 Fe8 Zn16 P0 Fe16 Zn0 P0 Fe16 Zn4 P0 Fe16 Zn8 P0 Fe16 Zn16 P0 Fe16 Zn0 P0 Fe16 Zn4 P0 Fe16 Zn8 P0 Fe16 Zn16 P0 Fe16 Zn0 P0 Fe16 Zn4 P0 Fe16 Zn8 P0 Fe16 Zn16 P0 Fe16 Zn0 P0 Fe16 Zn4 P0 Fe16 Zn8 P0 Fe16 Zn16

P1 Fe0 Zn0 P1 Fe0 Zn0 P1 Fe0 Zn0 P1 Fe0 Zn0 P1 Fe0 Zn4 P1 Fe0 Zn4 P1 Fe0 Zn4 P1 Fe0 Zn4 P1 Fe0 Zn8 P1 Fe0 Zn8 P1 Fe0 Zn8 P1 Fe0 Zn8 P1 Fe0 Zn16 P1 Fe0 Zn16 P1 Fe0 Zn16 P1 Fe0 Zn16

P1 Fe4 Zn0 P1 Fe4 Zn0 P1 Fe4 Zn0 P1 Fe4 Zn0 P1 Fe4 Zn4 P1 Fe4 Zn4 P1 Fe4 Zn4 P1 Fe4 Zn4 P1 Fe4 Zn8 P1 Fe4 Zn8 P1 Fe4 Zn8 P1 Fe4 Zn8 P1 Fe4 Zn16 P1 Fe4 Zn16 P1 Fe4 Zn16 P1 Fe4 Zn16

P1 Fe8 Zn0 P1 Fe8 Zn0 P1 Fe8 Zn0 P1 Fe8 Zn0 P1 Fe8 Zn4 P1 Fe8 Zn4 P1 Fe8 Zn4 P1 Fe8 Zn4 P1 Fe8 Zn8 P1 Fe8 Zn8 P1 Fe8 Zn8 P1 Fe8 Zn8 P1 Fe8 Zn16 P1 Fe8 Zn16 P1 Fe8 Zn16 P1 Fe8 Zn16 P1 Fe16 Zn0 P1 Fe16 Zn0 P1 Fe16 Zn0 P1 Fe16 Zn0 P1 Fe16 Zn4 P1 Fe16 Zn4 P1 Fe16 Zn4 P1 Fe16 Zn4 P1 Fe16 Zn8 P1 Fe16 Zn8 P1 Fe16 Zn8 P1 Fe16 Zn8 P1 Fe16 Zn16 P1 Fe16 Zn16 P1 Fe16 Zn16 P1 Fe16 Zn16 Çizelge 3.1. Deneme planı

3.2.1. Denemenin Kurulması ve Yürütülmesi

Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi deneme seralarının arka kısmındaki alandan 0-30 cm derinlikten alınan toprak, 4 mm‟lik elekten geçirildikten sonra; önceden yıkama işleminden geçirilip kurutulan saksılara tartılarak( 7 kg toprak saksı-1

) doldurulmuştur. Daha sonra her saksıya 15 adet buğday tohumu 21 Kasım 2017 tarihinde ekilmiştir. Daha önceden sıvı halde hazırlanan gübreler saksılara sulama suyu ile birlikte homojen olacak şekilde uygulanmıştır. Ekim işleminden bir hafta sonra (26 Kasım 2017) çimlenen bitki sayıları elle sayılarak kayıt altına alınmıştır.

Çıkıştan 15 gün sonra her saksıda 10 bitki kalacak şekilde seyreltme yapılmıştır. Saksılar her gün kontrol edilerek ve toprak tarla kapasitesinde tutulacak şekilde sulanmıştır. Serada bulunan saksıların sıcaklık ve güneş ışığından homojen bir şekilde yararlanabilmesi için her hafta saksı yerleri düzenli şekilde değiştirilmiştir. Ocak ayının ilk haftası (2 Ocak 2018) de tüm saksılarda kardeşlenme dönemi başlangıcı olup, 1 Şubat 2018 tarihinde kardeşlenme döneminde bitki boyu ölçümleri yapılmıştır. 30 Nisan 2018 tarihinde ilk başaklanma tespit edilmiştir ve 24 Mayıs 2018‟ de tüm saksılarda başaklanma gerçekleşmiştir.

Bitkinin 6 aylık gelişme dönemi sonunda tüm bitkilerden bayrak yapraklar (31 Mayıs 2018) alınmıştır ve bu yapraklarda ön hazırlıklar yapıldıktan sonra element analizi için muhafaza edilmiştir. Siyez buğday bitkisi 227 günlük (7.5 aylık) büyüme periyodu sonunda tane oluşumu ve olgunlaşması tamamlandıktan sonra hasat (6 Temmuz 2018 ) edilmiştir. Her saksıda ayrı ayrı yaş ve kuru bitki ağırlıkları ile tane ağırlıkları belirlenmiştir. Yaprak örnekleri ve hasat edilen bitki toprak üstü aksamları etüvde 65 0_{C de tamamen nemini kaybedinceye kadar 48 saat süreyle kurumaya} bırakılmıştır. Saksılardan alınan bitki numuneleri, kuru ağırlıkları belirlenen ve öğütülen toprak üstü aksamı örnekleri ve tane örneklerinde daha sonra makro ve mikro element analizleri yapılmıştır.

3.2.2. Temel gübreleme olarak:

Bitkide normal bir gelişme sağlamak amacıyla bütün saksılara ekimden önce 4 kg N da-1 AN (%33) , 4 kg P da-1 MAP (%12-61) uygulaması yapılmıştır.

1. Üst gübreleme olarak 4 kg N da-1

üre uygulaması yapılmıştır. 2. 5 kg K da-1 K2SO4 (% 51 K2O) uygulaması yapılmıştır.

3.2.3. Tarımsal Mücadele:

Başaklanma dönemin başlangıcında yaprak biti ile mücadele için 30 Nisan 2018 de ilaçlama (100 lt 20cc / 10 lt 2cc Confidor) yapılmıştır.

3.3. Toprak Analizleri 3.3.1. Toprak tekstürü

Toprak tekstürü Bouyocous hidrometre yöntemiyle belirlenmiştir (Bouyoucos, 1951).

3.3.2. Toprak reaksiyonu (pH)

Toprak pH‟sı 1:2.5 toprak:saf su çözeltisindeki H+ iyonu konsantrasyonu cam elektrotlu pH metre ile potansiyometrik olarak belirlenmiştir (Jackson, 1958; TUİK, 2018).

3.3.3. Tuzluluk (EC)

(1:2,5)‟luk toprak: saf su oranında hazırlanan ekstraktın elektriki iletkenliği EC ölçüm aletiyle 25 0_{C sıcaklığa göre ölçülmüştür(Staff US Salinity Lab, 1954).}

3.3.4. CaCO3 tayini

1:3‟lük HCI ile karıştırılan topraktan kalsiyum karbonatın parçalanması ile açığa çıkan CO2‟in standart sıcaklık ve basınç altındaki hacmi Scheibler kalsimetresi ile belirlenmiştir (Hızalan ve Ünal, 1966).

3.3.5. Organik madde miktarı

Organik madde içeriği Smith – Weldon yöntemiyle belirlenmiştir (Hocaoğlu 1966).

3.3.6. ElveriĢli fosfor tayini

Topraktaki elverişli fosfor miktarı Olsen (1954) tarafından bildirildiği şekilde 0,5 M NaHCO3 ( pH=8,5) kullanılarak çıkarılan ekstraktta vanado-molibdofosforik mavi renk metoduna göre UV-160 A spektrofotometresinde belirlenmiştir (Bayraklı, 1987).

3.3.7. DeğiĢebilir katyonlar

(Kacar, 1997) tarafından bildirildiği şekilde 1 N amonyum asetat (pH = 7.0) ile ekstrakte edilerek süzekteki Ca, Mg, Na ve K miktarı PerkinElmer Atomic Absorption Spectrometer AAnalyst 400 ile belirlenmiştir.

3.3.8. Bitkiye yarayıĢlı Fe, Zn, Cu, Mn muhtevası

(Lindsay ve Norvell, 1978)‟e göre 0.005 M DTPA + 0.01 M CaCl2 + 0.1 TEA (pH: 7.3) ile ekstraksiyondan sonra Perkin Elmer Atomic Absorption Spectrometer AAnalyst 400 ile belirlenmiştir.

3.3.9.Tarla kapasitesi

Toprak örneğinin tarla kapasitesinin belirlenmesinde basınç tablası kullanılarak, 33 kPa basınçta toprakta tutulan nem yüzdesi olarak belirlenmiştir (Cassel ve Nielsen, 1986).

3.3.10. Solma Noktası

Toprak örneğinin solma noktasının belirlenmesinde basınç tablası aleti kullanılarak, 1500 kPa basınçta toprakta tutulan nem yüzdesi olarak ölçülmüştür (Cassel ve Nielsen, 1986).