Bu bölümde araĢtırma modeli, araĢtırmanın evren ve örneklemi, verilerin toplanması ve verilerin analizi alt bölümlerine yer verilmiĢtir.
3.1. AraĢtırmanın Modeli
Bu araĢtırmanın modeli betimsel niteliktedir. Betimsel modelde amaç, eldeki problemi, bu problemle ilgili durumları, değiĢkenleri ve değiĢkenler arasındaki iliĢkileri tanımlayarak bir konudaki mevcut durumu araĢtırmaktır. (Ural ve Kılıç, 2006: 19).
Bu noktadan hareketle araĢtırmanın uygulanması için bir ölçme aracı hazırlanmıĢtır. Ölçme aracının oluĢturulması safhasında önce konuyla ilgili literatür taraması yapılmıĢ, yapılan çalıĢmalar incelenmiĢ, farklı üniversitelerde görev yapan ve tipografi alanında çalıĢmalar yapmıĢ öğretim üyelerinin görüĢlerine baĢvurulmuĢtur. Bunlardan yola çıkılarak araĢtırmanın uygulamasında kullanılacak ölçme aracı oluĢturulmuĢtur.
3.2. AraĢtırmanın Evreni ve Örneklemi
AraĢtırmanın evrenini Ankara il merkezinde eğitim-öğretim faaliyetlerini sürdüren devlet ve vakıf üniversitelerinin grafik eğitimi veren fakültelerinde 3. , 4. sınıf ve Meslek yüksek Okullarında 2. sınıfta öğrenim gören öğrenciler oluĢturmaktadır. .
AraĢtırma örnekleminin hesaplanmasında Yamane (2001), örneklem formülü kullanılmıĢtır (Yamane, 2001: 116).
Örneklem Formülü q p z d N q p z N n . . . . . . 2 2 2
N: yığındaki birey sayısı n: örneklemdeki birey sayısı
z: istenilen güvenirlik düzeyi için standart normal dağılım tablo değeri d: duyarlılık
p: yığında istenilen özelliği taĢıyan bireylerin oranı (p+q=1) (örnek çapını maksimum yapmak için p=q=0,50 alınabilir)
Formülün Uygulanışı
n= Örneklem büyüklüğü
N= 300 (Ankara‟da grafik bölümünde eğitim gören lisans 3. ve 4. ve önlisans 2. sınıf Öğrenci Sayısı) p= 0,5 q= 0,5 z= 1,96 d= 0.05 300.(1,96)2. (0,5).(0,5) n= --- 300.(0,05)2 + (1,96)2.(0,5).(0,5) n= 168
Bu formüle göre araĢtırma örnekleminin asgari 168 öğrenciden oluĢması araĢtırma evrenini temsil etmesi açısından yeterli olacaktır. Bu çalıĢmada ise öğrencilerin eğitim aldıkları üniversitelere gidilerek basit ve tesadüfi örneklem yöntemiyle seçilen toplam 220 öğrenciye ölçme aracı uygulanmıĢtır. Bu öğrencilerden 18 tanesi anketlerdeki ifadeleri eksik veya yanlıĢ doldurduklarından 202 ölçme aracı değerlendirmeye alınmıĢtır.
3.3. Veri Toplama Tekniği
Öncelikle literatür taraması yapılarak araĢtırmanın kavramsal alt yapısı oluĢturulmuĢtur. Literatür taramasında; alanda yayınlanmıĢ yerli – yabancı tez, kitap, bilimsel makale, haber, röportaj, söyleĢi gibi kaynaklardan yararlanılmıĢtır. Bu kaynaklardan elde edilen veriler derlenerek araĢtırmanın literatür taraması tamamlanmıĢtır.
AraĢtırmada kullanılacak olan 2005 sonrası yapılan eğitim konulu araĢtırma için seçilen sosyal sorumluluk projelerinin afiĢ tasarımları Milli Eğitim Bakanlığının ilgili Personel Genel Müdürlüklerinden temin edildi. Ancak 2005 sonrası yapılan projelerin görsellerinin Milli Eğitim Bakanlığında arĢivlenmemesinden kaynaklanan bir takım sorunlar nedeniyle proje görsellerinin bir kısmına internet aracılığıyla ulaĢılmıĢtır.
Milli Eğitim Bakanlığı 2011 yılı öncesinde Projeler Koordinasyon Grup BaĢkanlığı eliyle yürütülürken 2011 yılı sonrasında her proje ilgili genel müdürlüğünce yürütülmeye baĢlanmıĢtır. Bu da proje görsellerinin bir kısmının taĢınma esnasında kaybolmasına neden olmuĢtur.
AĢağıdaki tabloda projelerin yürütüldükleri genel müdürlüklerin gösterildiği tabloya yer verilmiĢtir.
Tablo 1: Araştırmada Yer Alan Projeler ve Yürütüldükleri Birimler
SAYI PROJENĠN ADI PROJE KOORDĠNATÖRLÜĞÜ BĠRĠMĠ
1 Haydi Kızlar Okula Projeler Koordinasyon Grup BaĢkanlığı 2 Baba Beni Okula Gönder Projeler Koordinasyon Grup BaĢkanlığı 3 7 Çok Geç Olabilir Projeler Koordinasyon Grup BaĢkanlığı 4 Eğitim Her Engeli AĢar Projeler Koordinasyon Grup BaĢkanlığı 5 Fatih Projesi Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü 6 Hayat Boyu Öğrenme Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü 7 Bir Adım Daha Temel Eğitim Genel Müdürlüğü
8 % 100 Okuyan Üreten Türkiye Temel Eğitim Genel Müdürlüğü 9 Bu Benim Eserim Orta Öğretim Genel Müdürlüğü 10 Okul Öncesi Eğitimin
Güçlendirilmesi Projesi
Temel Eğitim Genel Müdürlüğü
11 Eğitime %100 Destek Projeler Koordinasyon Grup BaĢkanlığı 12 E-Twinnig Turkey Eğitim Teknolojiler G.M.
13 Ġkmep Projesi AB ve DıĢ ĠliĢkiler G.M. Projeler Koordinasyon Grup BaĢkanlığı
AraĢtırmanın uygulamasında araĢtırmacı tarafından geliĢtirilen 30 ifadeli bir ölçme aracı kullanılmıĢtır. Ölçme aracı geliĢtirilirken tipografi tasarımı ile ilgili araĢtırmaları ve yayınları olan, tipografi tasarımı alanında uzman kiĢilerin görüĢleri alınmıĢ ve alandaki tez çalıĢmaları incelenmiĢtir. Uzman görüĢleri ve alanda yapılmıĢ çalıĢmalardan faydalanılarak ölçme aracı hazırlanmıĢtır.
Ölçme aracı toplam 30 ifadeden meydana gelmektedir. Bu ifadelerin güvenilirliğini saptamak üzere 30 kiĢilik bir öğrenci grubu üzerinde pilot çalıĢma yapılmıĢtır. Güvenilirlik analizi, herhangi bir konuda örneklemi oluĢturan birimler üzerinden veri toplamak amacı ile geliĢtirilen ölçme aracını oluĢturan ifadelerin (yargı, önerme, soru vb.), kendi aralarında tutarlılık gösterip göstermediğini test etmek amacıyla kullanılır. Ölçme aracını oluĢturan ifadelerin birbirleriyle tutarlılık gösterip göstermediği, aralarındaki iliĢkinin (korelasyonun) ölçülmesiyle ortaya çıkmaktadır. Güvenilirlik katsayısı 0 ile 1 arasında değerler alır ve bu değer 1‟e yaklaĢtıkça güvenilirlik artar (TavĢancıl, 2002: 29; Ural ve Kılıç, 2006: 286).
Pilot çalıĢma sonrasında ifadelerin güvenilirlik katsayısı olan cronbach‟s alpha değeri 0.94 olarak bulunmuĢtur. Bu bağlamda, bu araĢtırmada veri toplama aracı olarak kullanılan anketin güvenilirlik düzeyinin yüksek olduğu söylenebilir. Bununla birlikte ölçme aracı Ankara il merkezinde eğitim-öğretim faaliyetlerini sürdüren devlet ve vakıf üniversitelerinin grafik eğitimi veren fakültelerinde 3. , 4. sınıf ve Meslek yüksek Okullarında 2. sınıfta öğrenim gören öğrencilere uygulanarak istatistiksel verilere ulaĢılmıĢtır.
AraĢtırmanın uygulamasına destek veren üniversiteler Ģunlardır:
Gazi Üniversitesi Atılım Üniversitesi Bilkent Üniversitesi BaĢkent üniversitesi Hacettepe üniversitesi
3.4. Verilerin Analizi
AraĢtırmada öğrencilerin eğitim aldıkları üniversitelere gidilerek basit ve tesadüfî örneklem yöntemiyle seçilen toplam 220 öğrenciye ölçme aracı uygulanmıĢtır. Bu öğrencilerden 18 tanesi ölçme aracıdaki ifadeleri eksik veya yanlıĢ doldurduklarından 202 ölçme aracı değerlendirmeye alınmıĢtır.
AraĢtırmada değerlendirmeye uygun bulunan 202 ölçme aracı SPSS 18.0 paket programında istatistiksel analize tabi tutulmuĢtur. Ölçme aracının birinci bölümü 2 adet tanımlayıcı değiĢkenden oluĢmaktadır. Ġkinci bölümde ise ölçme aracında kullanılan 30 adet ifade yer almaktadır. Bu ifadeler 5‟li likert ile ölçeklendirilmiĢtir. ölçme aracıki ifadelere 1 – 5 arası puan verilmiĢtir.
Kullanılan 5‟li Likert ölçeği, 1‟den 5‟e kadar olan değerlendirme ölçeği olup beĢ eĢit parçaya bölünmüĢ ve her seçeneğe karĢılık gelen puan aralıkları da belirlenmiĢtir. Ölçek seçenekleri ile puan aralıkları Tablo 3‟te verilmiĢtir.
Tablo 2: Ölçek Seçenekleri ve Puan Aralıkları
Seçenekler Verilen Puanlar Puan Aralığı
Tamamen Katılıyorum 5 4,21 – 5,00
Katılıyorum 4 3,41 – 4,20
Ne Katılıyorum Ne Katılmıyorum 3 2,61 – 3,40
Katılmıyorum 2 1,81 – 2,60
Tamamen Katılmıyorum 1 1,00 – 1,80
Ölçeklerden elde edilen verilere frekans dağılımı, güvenilirlik analizi, t testi 0,05 anlamlılık düzeyine göre değerlendirilmiĢtir. Verilerin istatistikî açıdan analizine bulgular ve yorum bölümünde yer verilmiĢtir.