Yönetsel Kademeler

Yöneticilerin ihtiyaç duyaca÷ı nitelik ve becerileri sıralarken yönetimin her kademesini dikkate almak gerekir. Her yönetim kademesinde bu nitelik ve becerilere farklı oranlarda gereksinim duyulmaktadır. Yönetimin kademelerini hiyerarúik konumlarına göre; alt kademe, orta kademe ve üst kademe olarak sınıflandırmak mümkündür (ùimúek, 2002: 23-24):

- Alt kademe yönetimde bulunan yöneticiler iúi direkt yapan iúgörenleri ya da astları yönlendirmek ya da gözetmekten sorumludurlar. Bu kademe yöneticilere restoranda bir úef garson örnek gösterilebilir ya da bir fabrikada ustabaúı örne÷iyle açıklanması mümkündür.

- Orta kademe yöneticiler örgütün amaçlarına ulaúılması için politikaların uygulanmasına hizmet edecek faaliyetleri düzenler yanı sıra iúgörenlerin faaliyetlerini yönlendirirler. Bu kademe yöneticilere kamu dairelerindeki daire baúkanları örnek gösterilebilir.

- Üst kademe yöneticiler örgütte gerçekleúen bütün iúlerden sorumludur; örgütün nereye gitti÷i ya da hedeflere ne ölçüde ulaúılmıú oldu÷unu takip ederek duruma

uygun planlamalar yaparak bütün örgütü bu plan ve genel politikalar do÷rultusunda yönlendirirler. Bir konaklama iúletmesinde genel müdür yahut genel müdür yardımcıları üst kademe yöneticilere örnek gösterilebilir.

Yönetim kademeleri arasındaki iliúki kiúilerin sahip oldu÷u yetkiye dayalı olarak de÷iúkenlik göstermektedir. Alt kademede bir yönetici günlük iúlerin takibinden sorumludur ve hiyerarúik yapıda ondan üst konumda bulunan orta kademe yöneticiye karúı sorumludur keza orta kademe yönetici de üst kademe yöneticiye karúı sorumludur. Örgüt yapısı içerisinde üst kademe yöneticilerin sayısının, orta düzey yöneticilerden; orta düzey yöneticilerin sayısının da alt düzey yöneticilerin sayısından az oldu÷u düúünülürse aralarındaki iliúki akıúını piramidal bir úekille ifade etmek mümkün olabilir (Gürbüz ve Gürel, 2006: 27):

ùekil 2: Yönetsel Kademeler

Kaynak: Demet Gürbüz ve Emel Gürel “Yönetim ve Organizasyon Bireyden Örgüte, Fikirden

Eyleme.” 2006.

Üst kademe yönetime ulaútırılan bilgiler, durum analizleri ve raporlar üst kademe yönetimde de÷erlendirilir. Bu veriler ıúı÷ında üst kademe yönetimde alınacak kararlar desteklenir, planlar oluúturulur, gerekli olan düzenlemeler tasarlanır, örgüt politikaları belirlenir. Üst kademede iúlenen bu veriler sonucu oluúan yeni talimatlar “amaçlara

yönlendirici ve amaçları uygulayıcı” konumundaki orta kademeye ve oradan alt kademe

Üst Kademe Yönetim, Yöneticiler

Orta Kademe Yönetim ve Yöneticiler

Alt Kademe Yönetim ve Yöneticiler Talimatlar, Emirler,

Yönergeler vb.

Bilgiler, Durum Analizleri, Raporlar vb.

yönetime iletilir. Modern ça÷da yönetim anlayıúı ile birlikte hiyerarúik yapıda oluúan de÷iúimler sonucu farklı yönetim anlayıúına sahip örgütler için bu akıú yukarıdan aúa÷ı yahut aúa÷ıdan yukarı, basamaklı halde de÷il de do÷rudan da sa÷lanabilir.

Her yönetim kademesinde yetki ve sorumluluklar farklılık gösterdi÷i gibi gerekli beceriler de farklılık göstermektedir. Yöneticilerin sahip olması gereken yönetsel beceriler; teknik beceri, iletiúim becerisi, beúeri iliúki becerisi, analitik beceri, karar verme becerisi ve kavramsal beceri olarak sıralanabilir (Efil, 1999: 12-13). ùekil 3’de yönetsel becerilerin yöneticiler tarafından kullanım oranı ve nasıl bir birleúim halinde kullanıldı÷ı anlatılmaktadır. Üst Kademe Yönetim Orta Kademe Yönetim Alt Kademe

Yönetim _{Teknik Beceri}

ùekil 3: Hiyerarúik Kademeler ve Yönetsel Beceriler

Kaynak: Demet Gürbüz ve Emel Gürel “Yönetim ve Organizasyon Bireyden Örgüte, Fikirden

Eyleme.” 2006.

Teknik beceri: Herhangi bir iúin yapılabilmesi için gerekli olan özel bilgi ve

yöntemlerdir. Do÷rudan iúi yapan kiúilerle iliúki halinde bulunana alt kademe yöneticilerin teknik beceriye sahip olması; iúgörenlere teknik konularda yardımcı olabilmesi, sorunları çözümleyebilmesi açısından oldukça önem taúımaktadır.

øletiúim becerisi: Örgüt içi ve örgüt dıúı yazılı yahut sözlü olarak var olan bilgi, fikir, duygu ve düúüncelerin aktarımı açısından hayati bir önem taúımaktadır. Karúıdaki insanları anlayabilmek yönlendirebilmek açısından çok büyük bir önem taúımaktadır. Güçlü bir iletiúim a÷ı örgüt amaçlarına ulaúmada ve örgüt içi ba÷lılı÷ı artırmada faydalı olacaktır (Gürbüz ve Gürel, 2006). øletiúim Beúeri øliúki Analitik Karar Verme Becerisi Kavramsal Beceri

Beúeri iliúki becerisi: Yöneticilerin karúısındaki kiúilerle iletiúim kurarak ihtiyaçlarını

dikkate alıp, sorunlarında yardımcı olma becerisidir. øú ortamında insanlarla kurulacak olan iliúkiler iúbirli÷i içerisinde çalıúılabilecek bir ortam açısından önem taúır. Yönetici oldukça farklı kültürden insanlarla iliúki kurmak ve uyum içerisinde bu iliúkileri sürdürmek durumundadır. Her yönetici kademeler yükselse dahi bu beceriye sahip olmalıdır. Fakat kademeler yükseldikçe sorunlara bizzat kendi teknik bilgisiyle de÷il de baúkaları kanalıyla çözümler üretip, baúkalarının yapacaklarını koordine ederek, planlar yaparak baúkaları aracılı÷ıyla çözüm bulmaya çalıúır (Dinçer ve Fidan, 1996: 13-14).

Analitik beceri: Karúılaúılan problemlerin de÷erlendirilmesinde ve çözümünde bilimsel

bilgi ve teknikleri kullanabilme becerisidir. Bilimsel bilginin kullanılabilir hale getirilebilmesi özellikle belirsizli÷in hakim oldu÷u iú dünyasında üst yönetim için oldukça büyük önem taúımaktadır.

Karar verme becerisi: Günlük yaúantı sürecinde çeúitli kararlar alınması gerekmektedir

(Bir úeyi yapmaya, almaya ya da bir yere gitmeye karar verilmesi gibi…). Bu tip kararların sonuçlarını düúünerek alternatifleri de÷erlendirip bir seçim yapılması olayına karar vermek denilmektedir. øú dünyasında da yöneticiler çeúitli durumlarla karúılaúıldı÷ında karar vermek durumunda kalmaktadır. ùahsi yaúantının ötesinde iú dünyasında verilecek kararlar yalnızca yöneticiyi de÷il sorumlu bulundu÷u örgütü de etkileyecektir. Dolayısıyla yöneticilerin karar vermeleri esnasında alternatifleri de÷erlendirmek için gereken bilgi ve veriye sahip olması, karar verme sürecinin hızı ve kararın ortaya çıkaraca÷ı sonuçlar örgüt açısından hayati önem taúımaktadır.

Kavramsal beceri: Yöneticinin içinde bulundu÷u örgüt yapısını bir bütün olarak

algılayıp, tüm birimlerin iúleyiúinin örgüt açısından önemini de÷erlendirebilmesi; örgütün iúleyiúinde bütün birimlerin örgütün amacı do÷rultusunda ayrı ayrı ve bir arada uyum içinde iúleyiúi sa÷lama da ihtiyaç duyulan bir beceridir (Gürbüz ve Gürel, 2006: 30).

Hiyerarúik sınıflamadan farklı olarak yöneticilerin örgütte bulundukları alana ya da faaliyetlerinin kapsamına göre de fonksiyonel ve genel olarak ikili bir sınıflamasını yapmak mümkündür. Fonksiyonel yönetici uzmanlaúmıú oldu÷u alanla ilgili faaliyetten sorumludur; pazarlama yahut finans gibi uzmanı oldu÷u alanla ilgili birimdeki iúlerin takibi yönetimi ve yönlendirilmesi úeklinde görevini icra ederken, genel yöneticinin

bütünü oluúturan birimlerin hepsinin yönetilmesi iúinden sorumlu oldu÷u görülür. Genel yöneticinin yönetti÷i birimler çok çeúitli olabilmektedir oysa fonksiyonel yönetimde uzmanlık alanının faaliyetleri bulunmaktadır.