2.6. LİDERLİK VE LİDER KAVRAMI
2.6.4. Yönetici Ve Lider Arasındaki Farklar
Yönetici ve liderler birbirine benzemeyen iki farklı karakterde insandır. Yöneticinin amaçları isteklerinden daha çok gereklerden doğar; yönetici, bireyler ya
170Mehmet Öztürk, Fonksiyonları Açısından İşletme Ve Yönetim, Papatya Yayınları, İstanbul, 2003, s.309,
aktaran: Şeyda Bayram, “ Liderlik Kavramı Ve Liderlik Türlerinin İnovasyon Üzerindeki Etkileri”, Gebze İleri Teknoloji Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü Strateji Bilimi AnaBilim Dalı,Gebze, 2013, s.6 ( Yayınlanmamış
Yüksek Lisans Tezi)
171
Araştırma Serisi No.81, Liderlik, http://politikadergisi.com/sites/default/files/kutuphane/liderlik.pdf, s.5 172 Adair, a.g.e., s.64 TAKIMI OLUŞTURMAK VE DEVAMLILIĞINI SAĞLAMAK GÖREVİ BAŞARMAK BİREYİ GELİŞTİRMEK
51
da bölümler arasındaki anlaşmazlıkları ortadan kaldırma konusunda yeteneklidir. Yönetici, kurumunun günlük işlerini çalışanlarıyla beraber uyum içinde yapılmasını sağlar. Lider ise, hedeflere yönelik kişisel ve etkin tavırlar benimser. Çevrede bulunan potansiyel fırsat ve ödülleri ararken, astlara esin kaynağı olur ve kendi enerjisiyle yaratıcı süreçleri harekete geçirir. Etrafındaki insanlarla ilişkileri yoğundur.173
Yönetici bir işin sonucundan çok nasıl yapıldığına bakar.174 Yönetici riskin ve
kârın başkasına ait olduğu örgütlerde, üretim için gerekli olan faktörleri ele geçirerek bu faktörleri mal veya hizmet üretmek amacıyla yöneten ve yaptığı bu faaliyetler neticesinde bir gelir elde eden kişidir. Yönetici emrine tahsis edilen bu maddi ve insani nitelikteki faktörleri en verimli şekilde kullanmakla sorumludur.175 Yöneticilerin
karmaşıklığı yönetme yolu, geleceğe yönelik amaç ve hedefler belirleyerek buna ilişkin planlama ve bütçeleme yapmadır. Yönetici, amaçlarına yapılanları denetleyerek ve sorunları çözerek ulaşır.176 Yöneticiler görev aldıkları kurum ya da
kuruluşlara sıkı sıkıya bağlıdır. Kısaca yöneticiler iyi bir görev adamıdır.177
Liderler değişimle uğraşırlar ve takipçileri için yeni değerler yaratırlar.178
Liderler, yasal yetkileri olmadan yapacağı işe başlayabilirler. Çünkü onların gözü hep yeni ufuklardadır. Liderler herhangi bir kurum ve kuruluşa bağlı olmadan insanları etkileyerek peşlerinden sürükleyebilirler. Kısacası liderler, kendilerine özgü birer şahsiyettir.179 Liderler, aktif tutumları benimserler. İnsanların olabilirlik, isteklilik
ve gereklilik konusundaki fikirlerini değiştirirler. Yeni moral değerler yaratıp, amaç ve hedefler belirlerler. İşte coşku yaratmayı, riske girmeyi, fırsat ve ödülleri yüksek tutmayı tercih ederler. Sezgileriyle takipçilerinin önce duygu ve düşüncelerini sonra tutum ve davranışlarını tahmin edip ilgilenirler. Tek başlarına uzun süre bir fikri savunup bir eylemi gerçekleştirebilirler. Takipçilerine sonuç alıcı ve etkileyici mesajlar gönderebilirler. Duygu ve düşünce dünyaları çok zengindir.180
173Abraham Zaleznık, Yönetici Ve Liderlik, Çev: Meral Tüzel, Mess Yayınevi, İstanbul, 1999, s.67 174
Abdülkadir Akgündüz, Lider Yöneticinin El Kitabı, Genç Beyin Yayınları, İstanbul, 2001, s.70. 175
Göksel Ataman, İşletme Yönetimi, Türkmen Kitabevi, İstanbul, 2001,s.13. 176Acar Baltaş, Ekip Çalışması Ve Liderlik, Remzi Kitabevi, İstanbul,2005,s.128
177Güney, a.g.e. s.40.
178
John Kotter, What Leaders Really Do, Harvard Business Review,68,1990,pp.103-111 179
Güney, a.g.e.s.40 180Erçetin, a.g.e., s.12-13
52
Tablo-6 Yönetici Ve Liderlik Arasındaki Fark181
LİDER YÖNETİCİ
Yönetici yönetir. Lider yönetirken yenilikler yapar. Düzeni korur ve sürdürür. Farklılık yaratır.
Yönetici hata arar. Lider hataları düzeltir. Yönetici niceliğe önem verir. Lider, niteliğe önem verir.
Yönetici konuşur. Lider dinler.
Gücünü pozisyonundan alır. Gücünü etkilemeden ve kişisel ilişkilerinden alır.
Yönetici elindekileri korumaya çalışır. Lider elindekileri geliştirmeye çalışır.
Kısa dönem bakış açısına sahiptir. Liderin uzun bir perspektifi vardır. (vizyon ve misyon).
Sistem ve yapı üzerine odaklanır. İnsanlar üzerine odaklanır. Gözü kar ve zarar çizgisindedir. Gözü ufuktadır.
Kendisinin tayin ettiği astları vardır. Ekibinde yer almak isteyen üyeleri vardır.
Çalışanları kontrol eder. Çalışanları teşvik eder.
İşleri doğru yapar. Doğru işi yapar.
Normları muhafaza eder. Verimli olmayan normları değiştirir. “Nasıl ve ne zaman” sorularına önem
verir. “Ne ve niçin” sorularına önem verir.
Mevcut şartlara uyum sağlar. Ekibinin etkili olacağı şartları yaratır. Örgütün amaçları ile ilgilidir, üyelerin
kendisini izlemelerine ihtiyacı vardır.
Temel ilgi alanı kendisinin izleyenlerin ilgi alanıdır.
Çalışanların motivasyonu üzerinde dolaylı olarak etkide bulunabilir.
Çalışanların motivasyonu üzerinde doğrudan bir etkiye sahiptir.
Yeri, genelde örgütün üst kademesidir. Örgütün her kademesinde yer alır.
Kontrol odaklıdır. İnsan odaklıdır.
53
Yöneticiler üstlerinin atama ve görevlendirme yoluyla görevlerine getirilirler. Patronlarının namına görev yapan, önceden belirlenen hedeflere ulaşmak için çabalayan bu işleri planlayan, uygulatan ve bunun yapılıp yapılmadığını denetleyen kişileridir. Ayrıca kurumlarındaki çalışanlarını yönlendirmek için, ceza ve ödülle dayalı bir güç sistemi kullanır.182 Lider kurumundaki çalışanları iyi tanıyan ve onları
ortak bir payda da buluşturan, ulaşılacak bir hedef belirleyip, hedefi başarma yolunu tanıtan, örgütündeki vizyonu iyice sindirip maddi ve insan unsurlarını iyi dengeleyen kişidir. 183
Yönetici ile lider arasındaki fark şöyle özetlenmiştir:184
1. Lider, grup üyelerince izlenen kişidir. Tüm yöneticiler lider değildir.
Yöneticinin grup üyelerinin çoğunluğu tarafından benimsenmesi gerekmez. Lider ise grup üyelerinin tamamı veya çoğunluğu tarafından izlenen kişidir. Lider atamayla gelmediği, için onun hiyerarşik yapı içinde belli bir konumu yoktur, informal liderler iş gruplarının lideridir; ancak bunlar yönetici değildir.
2. Lider, grup üyelerinin duygusal olarak da kabul ettiği kişidir. Zaleznik’e göre yönetici rasyonel karar veren ve sorun çözen kişidir. Lider ise grup üyelerinin
beklentilerini karşılayan kişidir.
3.Yönetici örgütsel amaçları gerekleştirmeye çalışır. Liderin temel ilgi alanı ise izleyenlerin ihtiyaçlarının karşılanmasıdır. Yönetici örgütsel amaçları
gerçekleştiremediği zaman başarısız olurken, lider grup beklentilerini karşılamadığı zaman başarısız olur.