Ar-Ge'ye Yönelik Teşvikler Açısından Karşılaştırmalı Analiz Ar-ge ve inovasyon harcamaları için uygulanan teşviklerin öngörülen

iktisadi ve teknik amaçlarına ulaşması beklenir. Bunun için politika tasarımının çok iyi yapılması ve planlanması gerekir. Genel olarak teşviklerin, özel olarak ise ar-ge teşviklerinin ar-ge harcamalarını ne kadar arttırdığını gösteren çeşitli ampirik çalışmalar yapılmıştır. Yapılan çalışmalarda kullanılan göstergelerden önemli bir tanesi de "ar-ge fiyat esnekliği"nin hesaplanmasıdır (Kardaş, 2009:35-38; European Commission, 2008:3). Ar-ge fiyat esnekliğinin -1 veya daha küçük bir rakam olması beklenir. Bu gösterge ar-ge desteğinin çok etkili olduğunu göstermektedir. (Değişik ülkeler için -3’e kadar rakamlar bulunmakla birlikte ağırlık ortalama -1 ve üzeridir.)

Ar-ge harcamalarına ülkelerin yaptıkları destekler doğrudan veya vergi teşvikleri aracılığıyla dolaylı bir biçimde yapılmaktadır. Doğrudan desteklerde en cömert ülke Rusya iken, vergi teşviklerinde ilk sırayı Kanada ve Fransa almaktadır. Estonya, Finlandiya, Almanya, Lüksemburg, İsveç ve İsviçre ise, vergi teşvik mekanizmasına sahip değildir (OECD, 2012:149). Bunlardan Finlandiya, Almanya, İsveç ve İsviçre’nin yoğun teknoloji kullanan ekonomilere ve yüksek ar-ge yoğunluğuna sahip olmalarına rağmen, bu konuda vergi teşvik mekanizmalarını kullanmıyor olmaları özel bir durumu ifade etmektedir.

Ar-ge harcamalarına daha çok destek veren ülkelerde ar-ge harcamalarının milli gelirden daha çok pay aldığı görülse de, bu genellemeye uymayan örnekler de mevcuttur. Örneğin Japonya ve Finlandiya, görece düşük ar-ge desteğine sahipken, milli gelirden ar-ge için ayırdıkları pay yüksektir.

Fransa ve Rusya’nın yoğun desteğine rağmen yıllık olarak milli gelirlerinden ar-ge için harcadıkları miktar göreli olarak daha düşüktür. Finlandiya ve İsveç ise, ar-ge için vergi teşviklerine sahip olmamalarına rağmen yoğun ar-ge yapan ülkelerdir.

Aşağıdaki grafikte ar-ge desteklerinin milli gelire oranı ile doğrudan ve vergi teşvikleri gibi dolaylı desteklerin dağılımı yer almaktadır^xix. Buna göre Rusya desteklerin büyük kısmını devlet eliyle yapmaktadır.

Şekil : 5

Kamunun Verdiği Doğrudan ve Dolaylı Ar-Ge Teşviklerinin Milli Gelirlerine Oranı

Kaynak: OECD, Main Science and Technology Indicators Database, www.oecd.org/sti/msti.htm, June 2013

Devlet Tarafından Doğrudan Özel Sektör Ar-Ge'nin Fonlanması/GSMH (%) Ar-Ge Vergi Teşvikleri İle Dolaylı Fonlama/GSMH (%)

Data Yok

Aşağıdaki tabloda ülkelerin milli gelirlerinden 2011 yılı rakamları ve satın alma gücü paritesine göre ar-ge için ayırdıkları kaynaklar gösterilmektedir.

Dik eksende ar-ge harcamalarının milli gelire oranı, yatay eksende ise devlet kaynaklarından ar-ge için ayrılan pay gösterilmektedir.

Şekil : 6

Milli Gelirden Özel Sektör Ar-Ge’nin Aldığı Pay ve Devletin Ar-Ge Desteği (2011)

Kaynak: OECD, Main Science and Technology Indicators Database, www.oecd.org/sti/msti.htm, June 2013

Ar-ge konusunda verilen vergi teşvikleri, gerek gelir ve kurumlar vergisinde uygulanan ar-ge vergi indirimi seklinde, gerekse çalışanların ücretlerinden alınan gelir ve damga vergisi ile sosyal güvenlik primlerinden

ABD

0,00 0,05 0,10 0,15 0,20 0,25 0,30 0,35 0,40 0,45

Özel Ar-ge Harcaması / Milli Gelir

Özel Ar-ge'ye toplam Devlet Desteği (doğrudan ve dolaylı) / Milli Gelir Volume of tax support to business R&D, 2011 (million USD PPP)