Vizyoner Liderlik

Küreselleşen dünyamızda artan örgütler arası rekabet, ekonomik dengelerin hızlı değişimi ve bunlara paralel olarak sürekli değişen siyasi düşünce ve hareketler, liderlik yaklaşımlarında beklentilerde değişimi beraberinde getirmiştir (Tekin ve Ehtiyar, 2011: 4009). Bu anlamda vizyoner liderlik, örgütler için önceden belirlenen amaçlara ulaşabilmenin gerçekçi hayallerini kurma çabasıdır (Erçetin, 2000: 58). Vizyoner lider örgütün amacını açıkça belirtmesine rağmen amaca ulaşmak için yapılması gerekenleri açıklamaz. Örgüt üyelerini risklere girmek için cesaretlendirerek yeni girişimlere öncülük eder. Örgüt üyeleri mevcut durumu analiz ederek vizyoner liderin yardımıyla yapılacaklar konusunda kararlarını vererek uygulama safhasına geçerler (Öz, 2018a:6).

Son yıllarda ortaya çıkan vizyoner liderlik anlayışında örgütün vizyonu, lider tarafından tüm kademelerdeki üyelere benimsetilir. Vizyoner lider, proaktif (öngörüsel) bir yaklaşım tarzı kullanarak samimi ve nazik tavırlarıyla örgütü öngörülen amaçlarına ulaştırmak için çalışır. Örgütün gelişimini sürekli hale getirerek müşterilerin beklentilerini öngörür ve beklenen kalitede hizmet ve ürünler sunulmasını sağlar (Uygun, 2008: 63).

Vizyoner lider, farklı bir bakış açısıyla geleceği öngörebilen lider olarak tanımlanabilir Durukan (2006: 280). Farklı bir bakış açısına sahip olmak, diğerlerine göre olayları ve gelişmeleri farklı yorumlayabilme özelliğini de beraberinde getirerek vizyoner lidere avantaj sağlar (Babil, 2009: 39).

Örgütün amaçlara ulaşırken ve geleceğine ilişkin karşılaştığı problemlerin çözümündeki rolü, vizyoner lideri daha da önemli hale getirmektedir. Değişimin çok hızlı yaşandığı günümüz örgütlerinde, rekabete ayak uydurabilmek ve

örgütün devamını sağlayabilmek için keskin kararlar vermek gerekebilmektedir. Örgüt üyeleri tarafından benimsenmiş bir vizyonla hareket eden ve bu doğrultuda kararlar veren örgütler, liderleri sayesinde geleceğe daha güvenli bakabilmekte ve örgütsel körlükten kurtulabilmektedir (Çelik, 1997: 469).

Sonuç olarak vizyoner lider, örgütün gelecekteki resmini örgüt üyeleriyle birlikte oluşturarak üyelerde yüksek motivasyon uyandırır. Örgüt kültürünün önemini bilerek üyelerin örgüte olan bağlılık düzeylerini artırır. Üyelerle birlikte emek harcayarak gerekli değişim ve yeniliklerin üyelerle birlikte gerçekleştirilmesini sağlar. Yüksek performans gösteren üyeler, örgütün amaçlarına ulaşmasındaki temel faktördür (Tekin ve Ehtiyar, 2011:4010).

2.5.1.1.

Vizyoner Liderlerin Özellikleri

Vizyoner liderlik yaklaşımında değişim, örgütün bütününde ve örgütle ilgili karar alma süreçlerinde gereklidir. Değişim ajanı olarak görev yapan vizyoner lider, örgütün ihtiyacı olan bütün değişimleri, üyelerini bu yönde teşvik ederek gerçekleştirme eğilimindedir (Akyüz, 2002: 114).

Vizyoner liderin sahip olduğu özellikler aşağıdaki şekilde özetlenebilir (Aytaç, 1999:43):

 Vizyonu örgütteki tüm üyelerin öğrenebilmesini sağlayabilmek  Vizyonun tüm üyeler tarafından benimsenmesini sağlayabilmek

 Vizyonun örgütün tümünde yayılmasını ve paylaşılmasını sağlayabilme Vizyoner lider özelliklerine sahip bir okul müdürü, bürokrasiden korkmadan, inandığı vizyon doğrultusunda okulun başarabileceklerini öngörebilen ve bu amaç doğrultusunda öğretmenlerine yol göstererek her konuda yardımcı olan kişidir (Erçetin, 1997 :98).

Literatüre bakıldığında vizyoner liderlerde görülen özellikler şunlardır: Analiz ve sentez yapabilmek, stratejik kararlar verebilmek ve uygulayabilmek, adaletli ve eşit davranabilmek, azimli, hırslı ve çalışkan olmak, olaylara farklı bakış açılarıyla bakabilmek, örgüt üyeleriyle etkili iletişim kurabilmek, kendine güvenmek ve gerektiğinde risk alabilmek, değişimi yönetebilmek ve bunu fırsata

çevirebilmek, mütevazı davranarak örgüt üzerindeki iklimi sürekli sıcak tutmak (Bulut ve Uygun, 2010: 34; Çelik,1997: 470; Doğan, 2016:101). Vizyoner liderler hata yapmaktan korkmazlar ve risk almayı severler. Örgüt üyelerinin motivasyonunu yüksek düzeyde tutmak için zorluklar karşısında bıkmadan usanmadan mücadele ederler ve bu davranışlarıyla örgüt üyelerinin saygısını kazanırlar (Deniz, 2014: 43).

2.5.1.2.

Okul Yöneticiliği ve Vizyoner Liderlik

Okul yöneticilerinin başarılı olabilmesi, öğretmenler tarafından paylaşılan bir vizyon oluşturmalarına ve bu vizyona bağlı birlikte hareket edebilmelerine bağlıdır. Eğitim öğretimin temelinde öğretmen faaliyetleri yer alsa da eğitimin bütünü, toplam öğretmen faaliyetlerinden daha büyüktür. Bu nedenle başarılı okul yöneticisi öğretmenlerin kişisel görüşlerine de önem vererek vizyonu bu düşünceler çerçevesinde oluşturmalıdır. Kendi düşüncelerine değer verilen öğretmenler okulda kendilerini daha güçlü ve motive hisseder. Amaçlarına ulaşmada daha istekli olan öğretmenler yaptıklarından daha iyisini yapmak için her şeylerini ortaya koyarlar (Özden, 2002:38; İçinak, 2018:30).

Vizyoner bir lider olabilen okul müdürü, öğretmenlerin de görüşlerinden yararlanarak oluşturduğu vizyon çerçevesinde yaptıklarıyla vizyona erişebilmek için çaba harcar. Öğretmenleri sürece dahil edebilen okul müdürü, çalışmalarıyla öğretmenlere hem örnek, hem önder olur. Fırsat buldukça vizyona olan öğretmen katkılarını dile getirerek öğretmenlerin bağlılık düzeylerini yükseltmeye çalışır. Öğretmenlerin verdikleri desteklerin farkında olur ve bunun örnek olması için gerekli şartları oluşturmaya çalışır (Şişman, 2002: 68).

Kurumsal kimlik kazandırılan vizyon, okul içinde eğitim öğretim faaliyetlerinin işleyişine de katkı sağlar. Öğretmenin istekli oluşu, öğrencilerin daha fazla kazanım edinmelerine yardımcı olur. Ayrıca iletişimin daha güçlü ve etkili hale gelmesi, ortaya çıkan veya çıkacak problemlerin çözümünde ve engellenmesinde önemli rol oynar (Çelik, 2015: 49 ).

Vizyoner liderlik özellikleri taşıyan okul yöneticileri, eğitim öğretimde kaliteyi yükseltmek için okulun ihtiyaç duyduğu değişimi ve yenileşmeyi

gerçekleştirmek zorundadır. Bu süreci etkili şekilde yönetebilmek, istenen gelişimi sağlayabilmek için son derece önemlidir. Birlikte oluşturulmuş ve öğretmenler tarafından paylaşılan bir vizyona sahip olmak, okulun istediği başarıya ulaşmasında bir yol gösterici gibi hareket etmektedir (Şişman, 2002: 70). Geleceğin gerçekçi bir resmini çizebilen vizyoner liderler, okulundaki öğretmenlerin potansiyellerini keşfederek en iyi performansı almaya odaklanırlar. Öğretmenlere her zaman daha iyisini yapabilecekleri duygusunu aşılamaya çalışır. Ortak vizyon etrafında toplanarak birlikte hareket edebilen bir okul, hem çalışanlarına, hem öğrencilerine hem de çevresine olumlu katkılar yapmaya devam edecektir (Özden, 1998 : 89).

Vizyoner liderlik, okula ve çalışanlara yapacağı katkıların yanında liderin kişisel gelişimine de katkılar sağlar. Diğer tüm çalışanlar tarafından kabul görmüş bir vizyona sahip olmak, okulun amaçlara ulaşmasında problemlerin çoğunu çıkmadan önlemektedir. Vizyoner liderin önceden tasarlayarak ve çalışanların katkılarını alarak şekil verdiği ve ortaya koyduğu vizyon, okulu gelecekteki yerine taşımakta en büyük role sahip olabilmektedir (Oğuz, 2015:44).

Sonuç olarak vizyoner liderlik özelliklerine sahip okul yöneticileri, gücünü sadece yasal mevzuattan almak yerine, insan dinamiğini harekete geçirerek işlevsellikleri artırır. Çalışanların örgütsel bağlılıklarını ve iş doyumlarını en üst seviyeye çıkarmak için gayret gösterir. Potansiyeli güce dönüştürerek en iyi performansı almak için tüm çalışanları ortak vizyon çevresinde toplar (Kalyoncu, 2008: 44).