BÖLÜM III: YÖNTEM
3.3. Veri Toplama Araçları
3.3.2. Viyolonsel Dersi Performans Değerlendirme Ölçeği
Zihin ve kas koordinasyonunu gerektiren beceriler ön planda olduğundan, deviniĢsel alan içerisinde ele alınan performansın sınanması daha çok gözlem formları ve performans testleri ile olmaktadır (Demirel, 2007, s.166).
Demirel (2011, s.266)’e göre performans değerlendirme, öğrencinin beceriye dayalı problemleri nasıl çözeceğini ve bu problemleri çözmek için sahip olduğu bilgi ve becerileri nasıl kullanacağını gözlemlemede kullanılan bir değerlendirme tekniğidir. Öğrenciden belli iĢlemler sırasını izlemesi, bir alanda belirli bir yolla bir ürün ortaya çıkarması beklendiğinde, bu aĢamada performansın ölçülmesi gerekir. Performans testinde, bireyin bir Ģeyi nasıl yapılacağını söylemesi değil, bizzat yapması istenir (Tekin, 1999, s.222).
Müzik eğitiminde, psiko-motor alandaki davranıĢların büyük çoğunluğu performans değerlendirmeleri adı altında ölçülmektedir. Bu nedenle bireyin çalgı çalma ile ilgili becerilerinin ölçülmesinde performans testleri kullanılmaktadır (Yayla, 2004, s.1). AraĢtırmanın yöntemine ve uygulanacak ders planına dayalı olarak, performansın ölçülmesine iliĢkin, araĢtırmacı tarafından performans değerlendirme ölçeği geliĢtirilmiĢtir (Bkz. EK 2). Performans değerlendirme ölçeği, Milli Eğitim Bakanlığı Orta Öğretim Genel Müdürlüğü tarafından 2009 yılında yayımlanmıĢ olan GSSL Türk ve Batı Müziği Çalgıları Dersi (Viyolonsel) Öğretim Programı öğrenme alanları ve kazanımları göz önünde bulundurularak, yine aynı programın içeriğindeki gözlem formundan, Dalkıran’ın 2006 yılında keman dersi için geliĢtirdiği performans ölçeğinden ve Saraç’ın 1996 yılında geliĢtirdiği viyolonsel öğretimi deviniĢsel alan
sınama-ölçme dereceleme ölçeğinden de yararlanılarak, araĢtırmacının viyolonsel eğitimindeki bireysel deneyimleri ile elde edilmiĢtir. Performans değerlendirme ölçeğinin oluĢturulmasında uzman görüĢüne de baĢvurulmuĢtur.
On altı maddeden oluĢan performans değerlendirme ölçeği, 1’den 5’e kadar puanlama yapılacak Ģekilde 5’li likert tipi ölçek Ģeklinde düzenlenmiĢtir. Puanlama, öğrencilerin belirlenen becerileri kendi düzeylerine göre viyolonsel ile yerine getirmeye çalıĢmalarına ve gözlemcilerin de hedef davranıĢın gerçekleĢme düzeyine göre puanlaması esasına dayanmaktadır.
Performansın değerlendirilmesi amacıyla, öntest aĢamasında kullanılmak üzere bir etüt ve bir eser belirlenmiĢ; sontest aĢamasında ise öntestte kullanılandan farklı bir etüt ve bir eser belirlenmiĢtir (Bkz. EK 3). Öntest aĢamasında çalıĢılan etüt ve eserin, sontest aĢamasında tekrarlanması durumunda önceden kazanılmıĢ becerilerin yaratabileceği farklılıkları ortadan kaldırmak ve tüm deneklerin aynı süreç içerisinde çalıĢması amacıyla, öntest ve sontestte farklı etüt ve eser kullanılmıĢtır. Öntest ve sontest için birbirinden farklı etüt ve eser seçilmesine karĢın, değerlendirmede aynı beceriler gözlemlenmiĢtir. Hem öntest hem de sontest aĢamasında çalıĢılacak etüt ve eser, tüm deneklere aynı anda verilmiĢ, böylelikle aynı Ģartlarda ve eĢit sürede çalıĢmaları sağlanmıĢtır. Denekler performans değerlendirme sınavlarına hazırlanırken, herhangi bir öğretmen yardımı ve müdahalesi olmadan, bir hafta süreyle kendileri bireysel olarak çalıĢmıĢlardır.
Öntest ve sontestte kullanılan etüt ve eserler, uluslararası viyolonsel literatürünün büyük kısmı taranarak seçilmiĢtir. Belirlenen etüt ve eserlerin seçiminde denekler tarafından daha önce icra edilmemiĢ olmasına, düzey bakımından denekleri zorlayıcı olmasına ve ders planında belirlenen hedef ve davranıĢlarla paralellik göstermesine dikkat edilmiĢtir. Bunun yanı sıra teknik, terim, iĢaret ve kavramlar gibi müziksel içerik bakımından da ders planları ile uyumlu olması göz önünde bulundurulmuĢtur.
Performans değerlendirme ölçeği, eğitim öncesi ve sonrasında gruplara uygulanmıĢtır. Performans değerlendirme ölçeği ile ilgili verilerin toplanması amacıyla, öntestte dört
viyolonsel eğitimcisi ve bir keman eğitimcisi olmak üzere toplam beĢ puanlayıcı, sontestte üç viyolonsel eğitimcisi ve iki keman eğitimcisi olmak üzere yine toplam beĢ puanlayıcı değerlendirme yapmıĢtır. Her bir gözlemci, öğrencilerin performansını gözlemleyerek ve dinleyerek, birbirinden bağımsız olarak, performans değerlendirme ölçeğinde yer verilen maddelere göre puanlama yapmıĢtır.
Gözlemcilerin vermiĢ oldukları puanlar tek tek değerlendirilerek, puanlayıcılar arasında fark olup olmadığı Spearman Brown Sıra Farkları Korelasyon Katsayısı ile saptanmıĢtır. Korelasyon katsayısı, iki değiĢken arasındaki iliĢkinin miktarını bulup yorumlamak amacıyla kullanılır. DeğiĢkenler sürekli bir dağılıma sahip, ancak normal bir dağılım göstermiyorsa, iki değiĢken arasındaki iliĢkiyi açıklamak amacıyla Spearman Brown Sıra Farkları korelasyon katsayısı kullanılır (Büyüköztürk, 2012, s.31)
Farklı türdeki değiĢkenler için hesaplanan korelasyon katsayısı -1 ile +1 arasında bir değer alır. Katsayının pozitif olması bir değiĢkende artıĢ meydana geldiğinde diğer değiĢkende de artıĢ olduğunu, negatif olması ise bir değiĢkende artıĢ görülürken diğerinde azalma meydana geldiğini gösterir. Korelasyon katsayısının “
1”olması mükemmel bir iliĢkiyi, “0” olması ise iki değiĢken arasında hiç iliĢki olmadığını gösterir. Katsayı değeri, 0-0.29 arası olursa değiĢkenler arası iliĢki zayıf, 0.30-0.64 arası olursa orta, 0.65-0.84 arası olursa kuvvetli ve 0.85-1.00 arası olursa çok kuvvetli bir iliĢkiden söz edilebilmektedir. Kısaca korelasyon katsayı değeri, +1’e doğru yaklaĢtıkça değiĢkenler arası uyum artmaktadır (Büyüköztürk, Çakmak, Akgün, Karadeniz ve Demirel, 2008, s.221-222; Ural ve Kılıç, 2006, s.247-248).Gzölemcilerin, hem öntestte hem de sontestte öğrencilere verdikleri puanlar arasındaki uyumu araĢtırmak için Spearman Brown Sıra Farkları korelasyon katsayısına bakılmıĢ, test sonuçları aĢağıdaki tablolarda gösterilmiĢtir.
Tablo 3.7.
Puanlayıcıların Performans Değerlendirme Ölçeği Öntest Puanları Arasındaki ĠliĢki
Puanlayıcılar Puanlayıcı 1. Puanlayıcı 2. Puanlayıcı 3. Puanlayıcı 4. Puanlayıcı 5.
1. Puanlayıcı 1.000 2. Puanlayıcı 0.927** 1.000 3. Puanlayıcı 0.923** 0.875** 1.000 4. Puanlayıcı 0.937** 0.909** 0.831** 1.000 5. Puanlayıcı 0.967** 0.953** 0.894** 0.928** 1.000 **p<0.01 Tablo 3.8.
Puanlayıcıların Performans Değerlendirme Ölçeği Sontest Puanları Arasındaki ĠliĢki
Puanlayıcılar Puanlayıcı 1. Puanlayıcı 2. Puanlayıcı 3. Puanlayıcı 4. Puanlayıcı 5.
1. Puanlayıcı 1.000 2. Puanlayıcı 0.977** 1.000 3. Puanlayıcı 0.963** 0.939** 1.000 4. Puanlayıcı 0.883** 0.886** 0.869** 1.000 5. Puanlayıcı 0.977** 0.964** 0.939** 0.912** 1.000 **p<0.01
Tablo 3.7. ve Tablo 3.8.’de görüldüğü gibi, araĢtırmada yer alan beĢ ayrı gözlemcinin, performans değerlendirme ölçeğinde yer alan maddelere göre, hem öntestte hem de sontestte öğrencilere verdikleri puanlar açısından birbirleri arasındaki uyumları
araĢtırılmıĢtır. Buna göre, hem öntestte hem de sontestte tüm puanlayıcılar arasında pozitif yönlü, yüksek ve anlamlı iliĢkiler bulunmuĢtur. Gözlemciler arasında, verdikleri puanlar doğrultusunda istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmadığı söylenebilir (p<0.01).