Verilerin Toplanması

Veri toplama işlemine başlamadan önce, araştırmada kullanılmış ölçeği geliştiren kişiden ölçeği kullanma izni alınmıştır (Ek-4). Daha sonra enstitü kanalıyla İl Milli Eğitim Müdürlüğü’nden ölçekleri tesadüfi olarak küme örneklem yöntemi ile belirlenen okullarda uygulamak için gerekli izin alınmıştır. Milli Eğitim Müdürlüğü’nden alınan izin Ek-5’de verilmiştir. Veriler Algılanan Sosyal Destek Ölçeği ve araştırmacı tarafından geliştirilen Kişisel Bilgi Formları uygulanarak toplanmıştır. Uygulama öncesinde okulların rehber öğretmenleri ile görüşülerek araştırmanın konusu, amacı, önemi ve veri toplama araçları hakkında bilgi verilmiştir. Uygulama, öğrencilerin gönüllülükleri esas alınarak, isimlerini belirtmeleri istenmeden her okulun kendi rehber öğretmeni tarafından uygulanmıştır.

3.5 Verilerin Analizi

Araştırmada incelenen bağımlı değişkenin (algılanan sosyal destek) boşanmış aile çocukları için bağımsız değişkenlere (yanında yaşamadığı taraf ile görüşüp görüşmeme durumu, boşanma sonrası kiminle yaşadığı, boşanma olayının ne kadar süre önce gerçekleştiği, boşanma yaşandığında çocuğun yaşı, annenin çalışma durumu, babanın çalışma durumu, çocuğun yanında yaşamadığı taraftan maddi destek alıp almama durumu, çocuğun yanında yaşadığı tarafın yeniden evlenmiş olup olmaması durumu, çocuğun kaçıncı çocuk olduğu, çocuğun yanında yaşamadığı tarafın yeniden evlenmiş olup olmama durumu, kardeş sayısı, çocuğun kaçıncı çocuk olduğu durumu) bağlı olarak değişimi ortaya konulmuştur. Ayrıca bağımlı değişkenin (algılanan sosyal destek) boşanmış ve boşanmamış aile çocukları için bağımsız değişkenlere (cinsiyet, sınıf düzeyi, annenin eğitim durumu, babanın eğitim durumu) bağlı olarak değişimi de ortaya konmuştur. Araştırmada elde edilen verilerin analizi SPSS 15 paket programı kullanılarak yapılmıştır.

Ölçeklerden elde edilen puan dağılımları parametrik test varsayımlarını karşıladığında gruplar arasındaki farklar test edilirken bağımsız değişkenlerin boyut sayıları dikkate alınmıştır.

Anne-babası boşanmış ve boşanmamış ergenlerin algıladıkları sosyal destek düzeylerini cinsiyet, sınıf düzeyi, anne ve baba eğitimi değişkenlerine göre incelemek için “Çift Yönlü Varyans Analizi” kullanılmıştır. Araştırmada hata payı .05 olarak belirlenmiştir. ‘F’ değerinin önemli olduğu durumlarda grup ortalamaları arasındaki farkın kaynağını bulmak için “Scheffe Testi” uygulanmıştır.

Anne-babası boşanmış ergenlerin algılanan sosyal destek puanlarının; yanında yaşamadığı taraf ile görüşüp görüşmeme durumu, boşanma sonrası yanında kaldığı taraf, boşanma olayının ne kadar süre önce gerçekleştiği, boşanma yaşandığında çocuğun yaşı, annenin çalışma durumu, babanın çalışma durumu, çocuğun yanında yaşamadığı taraftan maddi destek alıp almama durumu, çocuğun yanında yaşadığı tarafın yeniden evlenmiş olup olmaması durumu, çocuğun kaçıncı çocuk olduğu, çocuğun yanında yaşamadığı tarafın yeniden evlenmiş olup olmama durumu, kardeş sayısı, çocuğun kaçıncı çocuk olduğu durumlarına göre değişip değişmediğini anlamak için bağımsız değişkenin grup sayısı iki olduğunda t testi, grup sayısı ikiden fazla olduğunda “Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA)” kullanılmıştır.

BÖLÜM IV

BULGULAR VE YORUM

Bu bölümde, araştırmada cevap aranan sorulara ilişkin bulgular tablolaştırılmış ve araştırmanın alt problemlerindeki sıraya uygun olarak tartışılıp yorumlanmıştır.

1. Ergenlerin Anne-Babalarının Boşanma Durumuna ve Cinsiyetlerine Göre Algılanan Sosyal Destek Düzeylerine İlişkin Bulgular ve Yorum

Anne-babanın boşanma durumu ve cinsiyete göre ergenlerin Algılanan Sosyal Destek Ölçeği puanlarınınX , s ve n değerleri Tablo 3’de verilmiştir.

Tablo 3. Ergenlerin Anne-Babalarının Boşanma Durumuna ve Cinsiyetlerine Göre Algılanan Sosyal Destek Toplam Puanlarına İlişkin Betimsel Değerler

Anne-Baba Boşanmış Anne-Baba Boşanmamış Toplam Cinsiyet n _X s n X s n X s Kız 157 130,42 14,80 115 132,59 14,50 272 131,34 14,69 Erkek 78 127,32 15,00 118 124,58 16,13 196 125,66 15,72 Toplam 235 129,40 14,91 233 128,53 15,83 468 128,97 15,37

Tablo 3’de görüldüğü gibi ergenlerin algılanan sosyal destek toplam puan ortalamalarına bakıldığında en düşük ortalama anne-babaları boşanmamış erkek ergenlere (X=124.58, s=16,13); en yüksek ortalama ise anne-babaları boşanmamış kız ergenlere (X =132.59; s=14.50) aittir.

Anne-babanın boşanma durumlarına göre kız ve erkek ergenlerin algılanan sosyal destek toplam puanları arasında anlamlı bir fark olup olmadığını incelemek için iki yönlü varyans analizi yapılmış ve sonuçlar Tablo 4’de gösterilmiştir.

Tablo 4. Ergenlerin Anne-Babalarının Boşanma Durumuna ve Cinsiyetlerine Göre Algılanan Sosyal Destek Toplam Puanlarına İlişkin İki Yönlü Varyans Analizi Sonuçları

Varyansın Kaynağı sd K.O F P Boşanma Durumu 1 9.205 0.040 0,841 Cinsiyet 1 3377.547 14.793 0,000 * Boşanma Durumu x Cinsiyet 1 661.059 2.895 0,090 Hata 462 228.319 Toplam 466 *P<0.01

Tablo 4 incelendiğinde cinsiyete göre algılanan sosyal destek toplam puanları arasında kızların lehine anlamlı bir fark (F=14,793, p<0.01) olduğu görülmektedir. Ancak boşanma durumuna göre (F=0.04, p>0.05) anlamlı bir fark olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Ergenlerin boşanmış ya da boşanmamış anne-babaya sahip olmaları ile cinsiyetleri arasındaki etkileşimsel ilişkinin algılanan sosyal destek toplam puan ortalamaları üzerine etkisine ilişkin yapılan iki yönlü varyans analizi sonuncunda anlamlı bir fark olmadığı (F=2,895, p>0.05) sonucuna varılmıştır.

Araştırmanın bu konudaki bulguları ergenlerin anne-babalarının boşanmış olup olmama durumlarının algıladıkları sosyal destek üzerine bir etkisi olmadığını, kızların algıladıkları sosyal desteğin erkeklere göre anlamlı derecede yüksek olduğunu ve anne- babanın boşanma durumu ile cinsiyetleri arasındaki etkileşimin algıladıkları sosyal destek üzerinde etkili olmadığını göstermektedir.

Konuyla ilgili araştırmalar (Özen 1998; Erdeğer, 2001; Kozaklı, 2006; Sürücü, 2005; Kasık, 2009; Cırık, 2010; Ustabaş 2011) incelendiğinde kızların algıladıkları

genel sosyal destek düzeyinin erkeklere göre daha yüksek olduğu görülmüştür. Soylu (2002) ise araştırmasında cinsiyete göre sosyal destek düzeylerinin değiştiğini bulmuştur. Bu sonuçlar araştırma sonuçlarını destekler niteliktedir. Çakır ve Palabıyıklıoğlu (1993) ve Demirtaş (2007) ise çalışmalarında algılanan sosyal destek düzeyinin cinsiyete göre farklılaşmadığı sonucuna ulaşmışlardır.

Ayrıca Kuyucu (1999), anne-babaları boşanmış erkek öğrencilerin, anne- babaları birlikte yaşayan erkek öğrencilere göre sosyal ilişkilerinin yüksek olduğunu bulmuştur. Özen (1998), çatışmalı ve boşanmış anne babaya sahip çocukların uyumlu bir ilişki içerisinde olan anne-babaya sahip çocuklara oranla anne-babalarından daha az sosyal destek algıladıklarını bulmuştur. Bu sonuçlar yapılan araştırmanın bulgularını desteklememektedir. Araştırmayı desteklemeyen çalışmaların yaklaşık on üç yıl önce yapıldığı görülmektedir. Anne-babası boşanmış ve boşanmamış öğrenciler arasında algıladıkları sosyal destek açısından anlamlı bir fark olmaması, günümüzde boşanma olgusunun ve algısının birçok yönden değişmesine bağlanabilir.

Mahon, Yarcheski ve Yarcheski (1994), adölesanların gelişimsel dönemlerine göre sosyal destek, ve yalnızlık arasındaki farklılığı belirlemek için yaptıkları çalışmada, kızların erkeklere göre algılanan sosyal destek puanlarının daha yüksek olduğunu ancak cinsiyetler arasında farklılığın anlamlı olmadığını ortaya koymuşlardır. Hays ve Oxley’in yaptıkları bir çalışmada ise, kızların arkadaşları ile daha fazla görüştükleri ve erkeklere oranla, daha çok duygusal ve bilişsel destek aldıkları saptanmıştır (Banaz, 1992; Akt: Öztürk, Sevindik ve Yaman, 2006).

Anne-baba boşanma durumunun ergenin algıladığı sosyal destek düzeyi ile cinsiyet arasında anlamlı şekilde farklılaşmamış olması, kızların toplumsal rollerinden dolayı daha geniş ve kalabalık sosyal ortamlara sahip olmasına bağlanabilir. Kızlar erkeklere göre daha uzun süreli ve daha sağlam ilişkilere önem vermektedirler. Bu doğrultuda kızlar sosyal destek kaynaklarından erkeklere göre daha etkin biçimde yararlanmaktadır denilebilir.

2. Ergenlerin Anne-Babalarının Boşanma Durumuna ve Sınıf Düzeylerine Göre Algılanan Sosyal Destek Düzeylerine İlişkin Bulgular ve Yorum

Anne-babanın boşanma durumu ve sınıf düzeyine göre ergenlerin Algılanan Sosyal Destek Ölçeği puanlarınınX , s ve n değerleri Tablo 5’de gösterilmiştir.

Tablo 5. Ergenlerin Anne-Babalarının Boşanma Durumuna ve Sınıf Düzeylerine Göre Algılanan Sosyal Destek Toplam Puanlarına İlişkin Betimsel Değerler

Anne-Baba Boşanmış Anne-Baba Boşanmamış Toplam Sınıf Düzeyi n X s n X s n X s 8.Sınıf 96 130.62 14,69 96 132,01 14,40 192 131,32 14.52 9.Sınıf 80 129,15 14,59 80 124,27 16,93 160 126,7 15.94 10.Sınıf 48 128,94 14,88 48 128,37 15,07 96 128,66 14,90 Toplam 224 129,74 14,65 224 128,47 15,79 448 129,10 15,23

Tablo 5’de görüldüğü gibi ergenlerin algılanan sosyal destek toplam puan ortalamalarına bakıldığında en düşük ortalama ebeveynleri boşanmamış 9. sınıf öğrencilerine(X=124.27, s=16,93); en yüksek ortalama ebeveynleri boşanmamış 8. sınıf öğrencilerine (X=132.01; s=14.40) aittir.

Ergenlerin ebeveynlerinin boşanma durumlarına ve sınıf düzeylerine göre algılanan sosyal destek toplam puanları arasında anlamlı bir fark olup olmadığını belirlemek için iki yönlü varyans analizi yapılmıştır ve sonuçlar Tablo 6’da verilmiştir.

Tablo 6.Ergenlerin Anne-Babalarının Boşanma Durumuna ve Sınıf Düzeyine Göre Öğrencilerin Algılanan Sosyal Destek Toplam Puanlarına İlişkin İki Yönlü Varyans Analizi Sonuçları

Varyansın Kaynağı sd KO F P Boşanma durumu 1 187,650 0,824 0,365 Sınıf 2 937,613 4,115 0,017* Boşanma durumu x sınıf 2 435,157 1,910 0,149 Hata 442 227,868 Toplam 448 P<0,05*

Tablo 6 incelendiğinde sınıf düzeyine göre algılanan sosyal destek toplam puanları arasında anlamlı bir fark (F=4.115, p<0.05) olduğu görülmektedir. Ancak boşanma durumuna göre (F=0.824, p>0.05) anlamlı bir fark olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Öğrencilerin boşanmış ya da boşanmamış ebeveynlere sahip olmaları ile devam edilen sınıf düzeyi arasındaki etkileşimsel ilişkinin algılanan sosyal destek toplam puan ortalamaları üzerine etkisine ilişkin yapılan iki yönlü varyans analizi sonuncunda anlamlı bir fark olmadığı (F=1.910, p>0.05) sonucuna varılmıştır.

Sınıf düzeyine göre algılanan sosyal destek toplam puanları arasındaki anlamlı farkın hangi grup ortalamalarından kaynaklandığını belirlemek için Scheffe Çoklu Karşılaştırma Testi kullanılmıştır. Sonuçlar Tablo 7’de gösterilmiştir.

Tablo 7. Ergenlerin Sınıf Düzeyine Göre Algılanan Sosyal Destek Toplam Puan Ortalamalarına İlişkin Scheffe Çoklu Karşılaştırma Tekniği Sonuçları

Sınıf Düzeyi( I) Sınıf Düzeyi(J) Ortalama Fark (I-J) s p 8. Sınıf 9.Sınıf 10.Sınıf 7.74 3.64 2.34 2.74 0.005* 0.416 9.Sınıf 8.Sınıf 10.Sınıf -7.74 -4.10 2.34 2.83 0.005* 0.351 10.Sınıf 8.Sınıf 9.Sınıf -3.64 4.10 2.74 2.83 0.416 0.351 *P<0.01

Tablo 7 incelendiğinde sadece 8. Sınıf ve 9. Sınıf öğrencileri arasındaki

algılanan sosyal destek toplam puan ortalamaları farkının anlamlı olduğu ve bu farkın 8. sınıf öğrencileri lehine olduğu görülmektedir ( P<0.01).

Özen (1998) çatışmalı, boşanmış ve çatışmasız aile çocukları ile yaptığı araştırma sonuçlarında; çatışmalı anne-babanın 10 yaşındaki çocuklarının çevrelerinden algıladığı sosyal destek düzeylerinin, boşanmış anne-babaların 13-16 yaşlarındaki çocuklara oranla daha yüksek olduğunu bulmuş; çocukların yaşları büyüdükçe daha az sosyal destek algıladıklarını belirtmiştir. Kuyucu (1999) ise araştırmasında; anne- babaları boşanmış 17 yaşındaki öğrencilerin, anne-babaları birlikte yaşayan 18 yaşındaki öğrencilere göre sosyal ilişkilerinin daha yüksek olduğunu bulmuştur. Bu bulgular araştırma elde edilen bulguları desteklemektedir. Ayrıca Özen’in (1998) aynı çalışmasında, çatışmasız anne-baba çocuklarının çatışmalı ve boşanmış aile çocuklarına oranla çevrelerinden daha fazla sosyal destek algıladıkları bulunmuştur.

Yapılan araştırmada sınıf düzeyinin aynı zamanda yaşın artması ile algılanan sosyal desteğin azalması; ergenlerin yaşları büyüdükçe başta aile olmak üzere toplumda kabul gören diğer otoritelere kendini kapatmaya başlaması ve dolayısıyla daha içe kapanık bir ruh haline bürünmesi ile bağdaştırılabilir.

3. Ergenlerin Anne-Babalarının Boşanma Durumuna ve Anne Eğitim Düzeylerine Göre Algılanan Sosyal Destek Düzeylerine İlişkin Bulgular ve Yorum

Anne-babanın boşanma durumu ve anne eğitim düzeylerine göre ergenlerin Algılanan Sosyal Destek Ölçeği puanlarının X, s ve n değerleri Tablo 8’de gösterilmiştir.

Tablo 8. Ergenlerin Anne-Babalarının Boşanma Durumuna ve Anne Eğitim Düzeylerine Göre Algılanan Sosyal Destek Toplam Puanlarına İlişkin Betimsel Değerler Anne-Baba Boşanmış Anne-Baba Boşanmamış Toplam Anne Eğitim Durumu n _X s n X s n X s İlkokul Mezunu 62 127,77 15,75 75 128,69 16,89 137 128,28 16,33 Ortaokul Mezunu 48 126,77 16,21 58 128,90 13,70 106 127,93 14,86 Lise Mezunu 86 132,56 13,39 61 128,07 17,02 147 130,69 15,11 Üniversite Mezunu 30 129,63 14,50 25 128,16 17,77 55 128,96 15,93 Toplam 226 129,63 14,93 219 128,51 16,14 445 129,08 15,53

Tablo 8’de görüldüğü gibi ergenlerin algılanan sosyal destek toplam puan ortalamalarına bakıldığında en düşük ortalama anne-babaları boşanmış ve annesi ortaokul mezunu olan ergenlere (X =126.77, s=16.21); en yüksek ortalama ise anne- babaları boşanmış ve annesi lise mezunu olan ergenlere(X =132.56, s=13.39) aittir.

Anne-babalarının boşanma durumlarına ve annelerinin eğitim düzeyine göre ergenlerin algılanan sosyal destek toplam puanları arasında anlamlı bir fark olup

olmadığını incelemek için iki yönlü varyans analizi yapılmış ve sonuçlar Tablo 9’da gösterilmiştir.

Tablo 9. Ergenlerin Anne-Babalarının Boşanma Durumuna ve Anne Eğitim Düzeylerine Göre Algılanan Sosyal Destek Toplam Puanlarına İlişkin İki Yönlü Varyans Analizi Sonuçları

Varyansın Kaynağı sd KO F P Boşanma Durumu 1 50,520 0,209 0,648 Anne Eğitim Durumu 3 154,752 0,640 0,589 Boşanma Durumu x

Anne Eğitim Durumu 3 272,534 1,128 0,337 Hata 437 241,647

Toplam 445

Tablo 9 incelendiğinde annenin eğitim durumuna göre algılanan sosyal destek toplam puan ortalamaları arasında fark olmadığı (F=0.640, p>0.05) görülmektedir. Ayrıca boşanma durumuna göre algılanan sosyal destek toplam puan ortalamalarında da (F=0.209, p>0.05) anlamlı bir fark olmadığı görülmektedir. Ergenlerin boşanmış ya da boşanmamış anne-babaya sahip olmaları ile annenin eğitim düzeyi arasındaki etkileşimsel ilişkinin algılanan sosyal destek toplam puan ortalamaları üzerine etkisine ilişkin yapılan iki yönlü varyans analizi sonuncunda, anlamlı bir fark olmadığı (F=1.128, p>0.05) sonucuna ulaşılmıştır.

Yapılan bazı araştırmalar (Elbir, 2000; Kozaklı, 2006; Cırık, 2010; Ustabaş, 2011) araştırmadan elde edilen bulguyu desteklememektedir. Kozaklı (2006) anne eğitim düzeyinin artmasıyla algılanan sosyal destek puanlarının yükseldiği sonucuna ulaşmıştır. Cırık’ın (2010) araştırması sonucunda; öğrencilerin anne-babalarının eğitim düzeyleri yükseldikçe, genel olarak algıladıkları sosyal desteğin sıklık ve önem düzeyi puanlarının da yükseldiği görülmüştür. Ustabaş (2011) ise 8.sınıf öğrencileri ile yaptığı araştırmasında, anne eğitim düzeyine göre öğrencilerin algılanan sosyal destek toplam puanları arasındaki farkı anlamlı bulmuştur. Soylu (2002) araştırmasında anne-baba eğitim düzeyi düştükçe algılanan sosyal desteğin de düştüğü sonucuna ulaşmıştır.

Araştırmayı destekleyen bulgulara sahip çalışmalar da (Erdeğer, 2001; Dülger, 2009) bulunmaktadır. Ayrıca Başer (2006), anne-babanın eğitim düzeyinin aileden algılanan sosyal destek düzeyini etkilemediğini belirtmiştir. Araştırmayı destekleyen çalışmaların yaş aralığının yapılan araştırma ile benzerlik göstermesi dikkat çekmektedir. Bu doğrultuda ergenin anne eğitim düzeyinin belirlenen yaş aralığında sosyal çevresi ile ilişkilerini etkilemede anlamlı bir faktör olmaması, ergenlik döneminde çocuğun ailenin hayat görüşünü benimsememesi, ergenin sosyal ilişkilerinde anne-babanın tavsiyeleri ve yönlendirmeleri dışında özelliklerini de dikkate almamasına bağlanabilir.

4. Ergenlerin Anne-Babalarının Boşanma Durumuna ve Baba Eğitim Düzeylerine Göre Algılanan Sosyal Destek Düzeylerine İlişkin Bulgular ve Yorum

Anne-babanın boşanma durumu ve baba eğitim düzeylerine göre ergenlerin Algılanan Sosyal Destek Ölçeği puanlarının X_{, s ve n değerleri Tablo 10’da} gösterilmiştir.

Tablo 10. Ergenlerin Anne-Babalarının Boşanma Durumuna ve Baba Eğitim Düzeylerine Göre Algılanan Sosyal Destek Toplam Puanlarına İlişkin Betimsel Değerler Anne-Baba Boşanmış Anne-Baba Boşanmamış Toplam Baba Eğitim Durumu n X s n X s n X s İlkokul Mezunu 55 126,16 16,60 47 129,87 16,13 102 127,87 16,41 Ortaokul Mezunu 56 128,95 15,54 58 128,57 14,57 114 128,75 14,99 Lise Mezunu 85 129,78 14,62 79 127,38 16,51 164 128,62 15,56 Üniversite Mezunu 35 132,34 12,98 43 129,40 15,76 78 130,72 14,56 Toplam 231 129,10 15,14 227 128,58 15,74 458 128,84 15,42

Tablo 10’da görüldüğü gibi ergenlerin algılanan sosyal destek toplam puan ortalamalarına bakıldığında en düşük ortalama anne-babaları boşanmış ve babası ilkokul mezunu olan ergenlere(X =126.16 s=16.60); ; en yüksek ortalama ise anne-babaları boşanmış ve babası üniversite mezunu olan ergenlere (X =132.34 s=12.98) aittir.

Anne-babanın boşanma durumlarına ve babalarının eğitim düzeyine göre ergenlerin algılanan sosyal destek toplam puanları arasında anlamlı bir fark olup olmadığını incelemek için iki yönlü varyans analizi yapılmış ve sonuçlar Tablo 11’de gösterilmiştir.

Tablo 11. Ergenlerin Anne-Babalarının Boşanma Durumuna ve Baba Eğitim Düzeylerine Göre Algılanan Sosyal Destek Toplam Puanlarına İlişkin İki Yönlü Varyans Analizi Sonuçları

Varyansın Kaynağı sd K.O F P

Boşanma Durumu 1 26,870 0,112 0,738 Babanın Eğitim Durumu 3 132,435 0,554 0,646 Boşanma Durumu x

Babanın Eğitim Durumu 3 236,772 0,990 0,397 Hata 437 239,110

Toplam 445

Tablo 11 incelendiğinde babanın eğitim durumuna göre algılanan sosyal destek toplam puan ortalamaları arasında fark olmadığı(F=0.554, p>0.05) görülmektedir. Ayrıca boşanma durumuna göre algılanan sosyal destek toplam puan ortalamalarında da (F=0.112, p>0.05) anlamlı bir fark olmadığı görülmektedir. Öğrencilerin boşanmış ya da boşanmamış ebeveynlere sahip olmaları ile babanın eğitim düzeyi arasındaki etkileşimsel ilişkinin algılanan sosyal destek toplam puan ortalamaları üzerine etkisine ilişkin yapılan iki yönlü varyans analizi sonuncunda anlamlı bir fark olmadığı (F=0.990, p>0.05) sonucuna ulaşılmıştır.

Yapılan bazı araştırmalar (Elbir, 2000; Kozaklı, 2006; Cırık, 2010; Ustabaş, 2011) araştırmadan elde edilen bulguyu desteklememektedir. Erdeğer’in (2001) çalışması araştırmanın bulgularını desteklemektedir. Anne eğitim düzeyinde olduğu gibi babanın eğitim düzeyinin de yüksek ya da düşük olmasının, anne-babası boşanmış veya boşanmamış ergenlerin sosyal ilişkilerini etkilememesi, ergenlik dönemi özellikleri ile bağdaştırılabilir.

5. Anne-Babası Boşanmış Ergenlerin Yanında Yaşamadığı Taraf İle Görüşüp Görüşmeme Durumuna Göre Algılanan Sosyal Destek Düzeylerine İlişkin Bulgular ve Yorum

Anne-babası boşanmış ergenlerin yanında yaşamadığı taraf ile görüşüp görüşmeme durumu ve algılanan sosyal destek toplam puanlarına ilişkin t testi sonuçları Tablo 12’de verilmiştir.

Tablo 12. Anne-Babası Boşanmış Ergenlerin Yanında Yaşamadığı Taraf İle Görüşüp Görüşmeme Durumuna Göre Algılanan Sosyal Destek Toplam Puanlarına İlişkin t testi Sonuçları

Diğer tarafla

görüşme durumu n X s sd t p

Görüşüyor 177 130.01 14.76 1,465 0,144

Görüşmüyor 58 126.67 15.96 233

Tablo 12’ de görüldüğü gibi anne-babası boşanmış ergenlerin yanında kalmadığı tarafla görüşüp görüşmeme durumuna göre algılanan toplam sosyal destek puan ortalamaları arasında fark olduğu gözlenmektedir. Bu farkın anlamlı olup olmadığını anlamak için yapılan t testi sonucunda öğrencilerin yanında kalmadığı tarafla görüşüp görüşmeme durumuna göre algılanan toplam sosyal destek puanları asındaki fark anlamlı bulunmamıştır (t(233)=1.465, p>0,05).

Şentürk (2006) , babasız yaşamak zorunda kalan çocuğun hem güven sorunu yaşadığını hem de ev dışı etkilere daha çok bağımlı kaldığını vurgulamıştır. Karakuş (2003), anne-babası boşanmış anne yanında yaşayan çocuklarda depresyon düzeyini depresyon düzeyleri ise yüksek bulunmuştur.

Bulut’un (1983) 1-4.sınıf parçalanmış aileden gelen çocukların davranış özellikleri hakkında yaptığı bir araştırmada başarı durumunun çocuğun babasını sürekli olarak görüp görmemesine bağlı olduğunu, babası ile ilişkisi normal aralıklarla devam eden çocukların başarılı öğrenciler arasında oldukları belirtilmiştir. 1996’ da Lamb ve arkadaşlarının yaptıkları araştırma sonuçlarına göre de; bebeğin doğumundan sonraki ilk 3 gün içinde her gün bebekle bir saat göz kontağı kuran ve iki kez giydirip soyan babaların ilk üç ay içinde bebeğin bakımında daha çok sorumluluk aldıkları, yaklaşık 9 ay civarı bebeklerin babadan ayrılmaya, anneye göre daha çok tepki verdikleri gözlenmiştir. 2 yaşındaki erkek çocukların babalarıyla oynamayı tercih etmesinin yanı sıra 1990’larda erkek çocuklar üzerinde yapılan araştırmalarda, çocukların zihinsel gelişimleri ile babanın ilgisi arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur (Akt: Sevim, 2008).

Öngider (2006), evli ailelerde babaların çocuğun psikolojik uyumu üzerinde en az anneler kadar etkili olduğu; ancak boşanma sonrasında babaların çocukları üzerindeki bu etkisinin oldukça azaldığı ve çocuğun yaşamına annenin daha fazla damga vurduğu sonuçlarına ulaşmıştır. Ayrıca çatışmalı evliliklerdeki çocukların, anne- babası anlaşarak boşanmış çocuklara göre, hem daha fazla ebeveyn reddi algıladığı hem de psikolojik açıdan daha fazla yıprandığı bulunmuştur. Yaşına, ayrılık öncesinde baba ile kendisinin ilişkisine, anne-babasının ilişkisine, kendisinin ailenin diğer fertleri ile kurduğu sosyal ilişkiye, babanın ailedeki rolüne bağlı olarak boşanmadan etkilenen çocuk, tüm bu faktörlere ve boşanma ertesinde baba ile ilişkisinin devam etme şekline bağlı olarak etkilenerek tepkiler verir. Baba ile ilişkileri zayıflayan kız ve erkek