Verilerin Analizi

itibaren öğrencilerin eleştirel düşünme becerilerinin tespiti için yapılan ses kayıtlarından elde edilen veriler araştırmacı için veri oluşturmaktadır.

3.3 Verilerin Analizi

Durum çalışmalarında elde edilen veriler betimsel veya içerik analizi yöntemi ile analiz edilir (Yıldırım ve Şimşek, 2011). Yapılan çalışmada verilerin analizinde nitel veri analizi yöntemleri içerisinde yer alan betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Yapılan etkinlikler sırasında elde edilen ses kayıtları bilgisayar ortamına aktarılmış ve davranışlar, öğrenci tepkileri ve karşılıklı diyalogları içeren bir metin haline dönüştürülmüştür. Oluşturulan belge defalarca okunarak amaca hizmet eden veriler bir araya getirilmiştir. Öğrencilerin sahip olduğu eleştirel düşünme nitelikleri ile ilgili olan bu veriler bulgular kısmında alıntılar şeklinde verilmiştir.

Etkinlik öncesinde ve etkinlik sonrasında uygulanan anket formlarında aynı sorular yer almaktadır. Anket formları defalarca okunarak sorulan sorulara verilen cevapların benzerliğine ve soruların yakınlığına göre formlardaki soruların analizi yapılmamıştır. Anket formlarında elde edilen veriler analiz edilirken aynı öğrencinin etkinlik öncesi ve etkinlik sonrası kâğıtları eşleştirilmiş ve aynı öğrencinin etkinlik öncesi ve etkinlik sonrası verdikleri cevaplar karşılaştırılmıştır. Bulgular kısmında öncelikle bu karşılaştırılmalara yer verilmiştir. Anket formlarının analizinde bütün öğrencilerin soru sırasına göre ilk sorudan başlanarak cevapları incelenmiş karşılaştırılmış sahip oldukları eleştirel düşünme nitelikleri ve örüntüleri ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Verilerin analizinde ilk olarak Toulmin (1958) tarafından kullanılan Khun (1991) tarafından geliştirilen ve Topçu, Sadler ve Yılmaz-Tüzün (2010) tarafından son şekli verilen informal akıl yürütmeleri argümantasyonları analiz etmede kullanılan yaklaşımlar kullanılmıştır (Yılmaz-Tüzün, 2013). Topçu (2008) tarafından kullanılan eleştirel düşünme niteliği tiplerine göre öğrencilerin eleştirel düşünme nitelikleri belirlenip, program sürecinde bu niteliklerinin gelişimi analiz edilmiştir. Öğrencilerin verdikleri cevaplara göre hangi eleştirel düşünme niteliğine sahip olduğu belirtilmiştir. Yapılan etkinlikler sonrasında öğrencilerin sahip olduğu eleştirel düşünme niteliğindeki değişimler tespit edilmiştir. Tablo 4’de Toulmin (1958) tarafından kullanılan Khun (1991) tarafından geliştirilen ve Topçu tarafından kullanılan bu eleştirel düşünme nitelikleri verilmiştir. Ayrıca verilerin analizinde

36

kullanılan kodlama örnekleri tablo içersinde gösterilmiştir. Şekil 1’de ise Toulmin’in argüman modeli verilmiştir.

Tablo 4. Topçu (2008) tarafından kullanılan eleştirel düşünme nitelikleri. Düzey Eleştirel

Düşünme Niteliği Tipleri

Açıklama Kodlama Örneği

1 Sadece iddia İddianın ortaya

konması

Bu hapların içeriyi böbreklerimizi çürütebilir. 2 İddia ve iddiayı destekleme İddianın desteklenmesi gerekçelendirilmesi Dengeli beslenmeliyiz çünkü besinlerin fazla ve az tüketilmesi hormonlarımı da etkiler farklı sonuçlar ortaya çıkabilir. Ayrıca Büyüme ve gelişmemiz olumsuz etkilenir.” 3 İddia, iddiayı destekleme ve karşıt iddia geliştirme İddianın desteklenmesi gerekçelendirilmesi ve karşıt iddiaların belirlenmesi

Zayıflama haplarının kullanımını doğru bulmuyorum çünkü bu hapların içerisinde ölüme yol açabilen kimyasallar var. Bunun yerine bitkisel kaynaklı zayıflama çayları kullanılabilir. 4 İddia, iddiayı destekleme, karşıt iddia geliştirme ve karşıt iddiaya karşı iddiayı destekleme İddianın desteklenmesi gerekçelendirilmesi ve karşıt iddiaların belirlenmesi, karşıt iddiaların desteklenerek gerekçelendirilerek çürütülmesi

Bu tipte eleştirel düşünme niteliği

ortaya koyan öğrenciye

37

Şekil 1. Toulmin'in Argüman Modeli (Toulmin, 1958).

Öğrencilerin eleştirel düşünme becerileri Sadler ve Zeidler (2005) tarafından ortaya konan akılcı (mantıksal), duygusal ve sezgisel eleştirel düşünme örüntülerine göre de sınıflandırılmışlardır. Eleştirel düşünme örüntüleri ve özellikleri Tablo 5’de verilmiştir. Ayrıca verilerin analizinde kullanılan kodlama örnekleri de tabloda verilmiştir. Öğrencilerin verdikleri cevaplar aynı zamanda bu örüntülerden iki ya da daha fazlasını içerebilmektedir. Hem mantıksal hem duygusal örüntü gibi aynı anda iki ya da daha fazla örüntü içeren yaklaşımlarda bu örüntülerin birbirini desteklemesine bakılmaz. Sadler (2003), tarafından kullanılan öğrencilerin eleştirel düşünmelerinde sahip olabilecekleri bu örüntü şeması Şekil 2’de verilmiştir. Öğrencilerin sorulara verdikleri cevaplar bu örüntüler dikkate alınarak öğrencinin yaklaşım tarzlarına göre verdiği cevabın içeriğine göre analiz edilmiştir.

38

Tablo 5. Eleştirel düşünme örüntüleri ve özellikleri. Eleştirel

Düşünme Örüntüsü

Açıklama Kodlama örneği

Akılcı (Mantıksal)

Öğrenci iddiasını ortaya koyuyor ve gerekçelendirmeye çalışıyor. Gerekçelerde bilimsel bilginin kullanılması zorunlu değildir.

Zayıflama hapları

kimyasalların yanında besin maddeleri de içeriyor. Örnek verirsek Maures denen zayıflama hapı buğday otu içeriyor. Demek ki

karbonhidrat içeriyor.

Duygusal Öğrenci verilen duruma

yaklaşırken duygularını ortaya koyuyor.

Zayıflama haplarını

kullanıyorsanız kullanmayın. Eğer kanser olmak hastanede yatmak sevdiklerinizden ayrılmak istemiyorsanız zayıflama haplarını kullanmayın.

Sezgisel Öğrenci herhangi bir neden

göstermeden aniden ilk hissettiği şeyi ortaya koyuyor.

Zayıflama haplarını uzman

doktorlara başvurmadan

kullanmamalıyız. Özellikle

hamile olan bayanların

kullanımına müsaade

39

Şekil 2. Sadler (2003) tarafından kullanılan eleştirel düşünme örüntüleri.

Verilerin analizinde öğrencilerin gelir durumu, başarı düzeyleri, yaşları ve cinsiyetleri gibi değişkenler dikkate alınmamıştır. Bulgular bölümünde öğrenciler kendi isimleri yerine adları ve soyadlarının ilk harfleri ile ifade edilmiştir. Çalışmanın nasıl gerçekleştirildiği sorusunun cevabı yöntem kısmında cevaplanmıştır. Yapılan sosyobilimsel etkinliklerin ve veri toplama aracı olarak kullanılan anket formlarının özellikleri, çalışma grubu, uygulama süreci yöntem bölümü içerisinde verilmiştir. Bir sonraki bölüm olan bulgular bölümünde ise çalışma süresince veri toplama araçları olan anket formları ve ses kayıtlarından elde edilen veriler verilerek analizleri yapılmıştır.