Verilerin Analizi

Araştırma için geliştirilen alan bilgisi sınavı 40 öğretmen adayına uygulanmıştır. Alan bilgisi sınavının birinci bölümünde bulunan 6 çoktan seçmeli soruya doğru cevap veren öğrencilere 1, yanlış cevap veren ya da boş bırakan öğrencilere 0 puan verilmiştir. Öğrencilerin şıkkı seçme nedenlerine verdikleri cevaplar ise oluşturulan bütüncül (holistik) rubrikle değerlendirilmiştir (EK-2). Alan bilgisi sınavının ikinci bölümünde kullanılan yapılandırılmış grid sorularına öğretmen adaylarının verdikleri cevaplar aşağıdaki formülle değerlendirilmiştir (Johnstone,2000).

C1/C2-C3/C4

C1= Doğru seçilen kutucuk sayısı C2= Toplam doğru kutucuk sayısı C3= Yanlış seçilen kutucuk sayısı C4=Toplam yanlış kutucuk sayısı

Yukarıdaki formül sonucunda çıkan puan 1 ile toplanarak ve elde edilen sayı 5 ile çarpılarak bu bölümden öğretmen adaylarının aldıkları puan hesaplanmıştır.

Üçüncü bölümde yer alan 5 adet doğru yanlış sorusuna, doğru cevap veren öğrencilere 1, yanlış cevap veren ya da boş bırakan öğrencilere 0 puan verilmiştir.

Dördüncü bölümün ilk sorusunda yer alan açık uçlu soru değerlendirilirken birinci bölümde kullanılan bütüncül rubrikle değerlendirilmiştir. İkinci soruda ise doğru modelleme yapan öğretmen adaylarına 1, boş bırakan yada yanlış modelleme yapan öğretmen adaylarına 0 puan verilmiştir.

Araştırmanın temel veri kaynaklarını ise gözlem, görüşme ve dokümanlar oluşturmaktadır. Öğretmen adaylarıyla yapılan görüşmelerdeki ses kayıtları, bilgisayar ortamında yazıya aktarıldıktan sonra, araştırmacı ve tez danışmanı tarafından tekrar incelenmiştir.

Gözlem ve görüşmeler sonucunda elde edilen nitel verilerin analizinde sistematik bir süreç takip edilmiştir. Bu süreç, verilerin ayrıştırılabilir ve çözümlenebilir hale getirilmesi, düşünce ve görüşlerin birleştirilmesi ve sentez edilmesi, konular, örnekler ve kuram oluşturulması işlemlerini içerir (Ekiz, 2003: 73). Strauss ve Corbin (1990), betimsel ve içerik analizi olmak üzere iki veri analiz yöntemi önermiştir. Betimsel analize göre, elde edilen veriler, daha önceden belirlenen temalara göre özetlenir ve yorumlanır. Doğrudan alıntılarla görüşülen ya da gözlenen bireylerin görüşlerine yer verilir. Bu tür analizde amaç, elde edilen bulguları düzenlenmiş ve yorumlanmış olarak sunmaktır (Yıldırım ve Şimşek, 2005).

Betimsel Analiz İçin Bir Çerçeve Oluşturma

Tematik Çerçeveye Göre Verilerin İşlenmesi

Bulguların Tanımlanması

Bulguların Yorumlanması

Şekil 3.5.1: Betimsel Analizin Aşamaları ( Yıldırım ve Şimşek, 2005) İçerik analizinde ise temel amaç, toplanan verileri açıklayabilecek kavramlara ve ilişkilere ulaşmaktır. Betimsel analizde özetlenen ve yorumlanan veriler, içerik analizinde derinlemesine incelenerek betimsel analizde fark edilmeyen kavram ve temalar ortaya çıkarılır (Yıldırım ve Şimşek, 2005). Bu nedenle, içerik analizi, araştırmacıyı toplanan verilere aşina etmekte ve ayrıca verilerin daha ileri analizler için kullanılmasını kolaylaştırmaktadır.

Verilerin kodlanması

Temaların bulunması

Kodların ve temaların düzenlenmesi

Bulguların tanımlanması ve yorumlanması

Şekil 3.5.2: İçerik Analizinin Aşamaları (Yıldırım ve Şimşek, 2005)

Bu çalışmada, betimsel analiz, içerik analizi ve sürekli karşılaştırma teknikleri birlikte kullanılmıştır. Merriam (1998), tarafından belirtildiği üzere; tüm nitel veri analizi işlemleri aslında içerik analizi anlamına gelmektedir. Çalışmada başlangıçtaki kategoriler ve değişkenler yönlendirici olsa da ileri aşamalarda yeni kategori ve değişkenler de ortaya çıkmıştır. Çalışmadaki içerik analizi ham verinin kodlanması ve doküman içeriğindeki ilişkili veriler ile kategorilerin oluşturulmasını kapsamıştır. İçerik analizinin yanı sıra sürekli karşılaştırma veri analizi metodu da kullanılmıştır. Sürekli karşılaştırmalı veri analizi, incelenen verilerin tümevarım kategori şeklinde kodlanması ve aynı zamanda incelenmekte olan verileri sürekli olarak karşılaştırma işlemini kapsamaktadır (Ekiz, 2003: 83).

Örnek olay çalışması sonucu, birbirleriyle ilgisiz gibi görünen pek çok bilgi yığınları ortaya çıkacaktır. Bu bilgilerin araştırmanın amaçları doğrultusunda anlamlandırılabilmesi gerekmektedir. Nitel araştırmalarda veriler araştırmacı tarafından tekrar tekrar okuyarak kodlanır ve kategorilenir. Bunlara bağlı olarak araştırma sonuçlarını ortaya koyar (Merriam, 1998; Miles ve Huberman, 1994). Bu çalışmanın veri analizi kısmında araştırma soruları doğrultusunda ilk kategoriler birkaç kez denemeden sonra tanımlanmıştır. Her öğrencinin yanıtlarındaki kategoriler için verideki uyumlu ve uyumsuz kısımlar belirlenmiştir. Benzerlik ve farklılıkların analizi ile yeni kategoriler oluşturulduktan sonra kod listesi oluşturulmuştur. İlgili literatürün gözden geçirilmesi sonucu, kategori ve konuların

ortaya çıkarılması işlemi daha da genişletilerek kod listesine son şekli verilmiştir. Görüşme verilerinin %25 lik bölümü, araştırmacının kendisi dışında, başka bir araştırmacı tarafından kod listesine göre değerlendirilmiştir. İki araştırmacının birbirinden bağımsız olarak kullandıkları kodların tutarlığı “Görüş Birliği” ya da “Görüş Ayrılığı” şeklinde işaretlemeler yapılarak belirlenmiştir. Araştırmacıların, öğretmen adaylarının ifadeleri için aynı kodu kullandıkları durumlar görüş birliği, farklı kodu kullandıkları durumlar ise görüş ayrılığı olarak kabul edilmiştir. Her iki araştırmacı tarafından çelişkiye düşülen bölümlerde üç uzmanın ayrı olarak görüşleri alınarak, kodlama yapılmıştır. Bu şekilde yapılan araştırma veri analizinin güvenirliği; Görüş birliği/(Görüş birliği+Görüş ayrılığı) x 100 formülü kullanılarak hesaplanmıştır (Miles ve Huberman, 1994). Tüm sorularda ortalama güvenirlik % 80 olarak bulunmuştur.

Nitel araştırmalar da önemli konulardan biri de araştırmanın verilerin analizinin ardından genellenip genellemeyeceğidir. Örnek olay çalışmalarının amacı dünyayı açıklamak değil belli bir örneği (durumu) açıklamaktır (Altunışık ve diğ.,2002: 211). Genelleme ve genellenebilirlik, daha çok nicel araştırma geleneğinde kullanılmasına rağmen, bazı araştırmacılar nitel araştırma sonuçlarının da genellenebileceğini ileri sürerler. Ancak nitel araştırmadaki genelleme kavramı nicel araştırmadan farklıdır: Nicel araştırma da kastedilen genellemede örneklemden evrene genelleme yapılmaktadır. Buna karşılık nitel araştırmada kastedilen analitik genellemedir. Sınırlı sayıda katılımcı ve ya da bilgi kaynaklarından bazı sonuçlara ya da kuramlara ulaşma çabası vardır. Dolayısıyla model geliştirme ve kuram oluşturma olanağının olması nitel verilerin önemli bir avantajını oluşturmaktadır (Altunışık ve diğ., 2002: 225).