Alternatif Ölçme ve Değerlendirme Teknikleri

Öğrencilerle yapılan görüşmeler, öğrencilerin çalışmaları hakkında ve konuları nasıl anladıkları konusunda anlama düzeylerinin daha iyi değerlendirilmesine yardım eder.

2.5.1.2. Gözlemler

Çıktılarının görülebildiği bazı alanlarda bu yöntem oldukça önemlidir. Uygulamada hız ve zaman önemlidir. Gözlemler, öğrenciler hakkında doğru ve çabuk bilgiler sağlar.

Öğretmen öğrencilerin;

• Soru ve önerilerine verilen cevaplarını • Sınıf içi tartışmalarda katılımları

• Grup çalışmalarında ve tartışmalarında katılımlarını

• Öğretmenin, öğrenmeyle ilgili yaptığı görevler ve materyallere öğrencinin gösterdiği tepkiyi gözlemler.

2.5.1.3. Sözlü Sunum

Sözlü sunum, konuşma, dil eğitimi, dil sanatları gibi birçok alanda kullanabilir. Öğrencilerin eleştirel düşünme becerileri hakkında iyi bilgi sağlarlar. Kontrol listeleri, dereceli puanlama anahtarları ya da akran değerlendirme ölçekleri ile değerlendirme yapılabilir. Sözlü sunumlar öğrencilerin hatırlama, kavrama ve hitap düzeyleri hakkında bilgi toplamak için uygun araçlardır. Aynı zamanda problem çözme becerileri de bu yöntemle ölçülebilir.

2.5.1.4. Projeler

Projeler, öğrencilere bireysel ya da grup içinde önemli görevlerde bulunmalarına fırsatlar sunar. Projeler puanlama standartlarına ve ayrıntılı yönergeler gerektirir. Ayrıca öğretmen ve öğrenciler için önemli sorumluluklar getirir.

2.5.1.5. Öz Değerlendirme

Belli bir konuda bireyin kendi kendisine değerlendirmesine öz değerlendirme denir. Öz değerlendirme, bireyin kendi yeteneklerini kendilerinin keşfetmelerine yardımcı bir yaklaşımdır.

2.5.1.6. Akran Değerlendirme

Öğrencilerin, arkadaşlarının hazırladığı ödevler, araştırmalar, projeler, raporlar vb. çalışmalarını değerlendirmesidir. Öğrenciler, arkadaşlarının çalışmalarındaki yeterlik düzeylerini değerlendirirken kendilerinin eleştirel düşünme becerileri gelişir. Akran değerlendirme, öğretmene öğrencilerin gelişim ve yeterlik düzeyleri hakkında geri bildirim sağlar.

2.5.1.7. Öğrenci Ürün Dosyası (Portfolyo)

Öğrenci ürün dosyası, öğrencilerin bir ya da birkaç alandaki çalışmalarını, harcadığı çabayı, geçirdiği evreleri gösteren başarılarının koleksiyonudur. Öğrencinin gelişimini, velisinin ve öğretmenlerinin izleyebilmesine olanak sağlayan bir çalışmadır. Sınıf içi etkinliklerin öğrencinin seçimi sonunda bir araya getirilip, yansıtılmasıyla oluşan öğrenci ürün dosyası aynı zamanda hem öğretmen hem de öğrenci için bir değerlendirme yöntemidir.

2.5.1.8. Performans Değerlendirme

Performans değerlendirme, öğrencilerin öğrenme türleri gibi bireysel özellikleri dikkate alınarak, bunları eyleme dönüştürmelerini sağlayacak durum ve ödevler olarak tanımlanabilir.

2.5.1.9. Dereceli Puanlama Anahtarı (Rubrik)

Dereceli puanlama anahtarları, performansı tanımlayan ölçütleri içeren puanlama rehberidir. Herhangi bir çalışmanın puanlanması için geliştirilmiş ölçütleri içeren bir araçtır.

2.5.1.10. Kavram Haritaları

Kavram haritaları, bilgiyi organize etmek ve sunmak için yapılmış grafiksel araçlardır. Bu araçlar daire ya da bir çeşit kutu içine yazılmış olan kavramları içerir.

Kavram haritalarında iki kavram arasındaki ilişki, üzerine ilişkiyi belirleyen ifadelerin yazıldığı doğrularla gösterilir. İlişkiyi belirleyen bağlantı ifadeleri ile iki kavram tamamlanarak anlamlı bir cümle oluşturulur.

Kavram haritaları,

1. Bir konunun öğretiminde, 2. Öğrenmeyi kolaylaştırmada,

3. Öğrenme sürecini kontrol etmede ve yanlış kavramaları ortaya çıkarmada, 4. Değerlendirme yapmada kullanılabilir.

2.5.1.11. V- Diyagramı

Öğrenme-öğretme sürecinin başında, süreç esnasında ve süreç sonunda, bazı kritik soruları cevaplandırarak, bilişsel düzeyde, daha anlamlı, derin ve kalıcı öğrenmenin gerçekleşeceği varsayımına dayanan bir tekniktir. V- diyagramı, kendi başına bir etkinlik olmayıp sınıf içi veya sınıf dışı bir etkinliğin daha iyi özümsemesi ve anlamlandırılması için yardımcı bir araç gibi düşünülmelidir.

Şekil 2.5.1.11.1: V Diyagramı

V diyagramı ilk kez, 1977 ‘de Gowin tarafından geliştirilmiştir. V diyagramı oluşturulurken, Gowin’in beş temel sorusu dikkate alınır (Gürdal ve diğ., 2001: 96).

1. Problem nedir?

2. Anahtar kavramlar nelerdir? 3. Hangi metodlar uygulanacaktır? 4. Başlıca bilgi iddaları nelerdir? 5. Başlıca değer yargıları nelerdir?

2.5.1.12. Yapılandırılmış Grid

Yapılandırılmış grid, alternatif ölçme değerlendirme tekniklerinden biridir. Bu tekniğin temel amacı öğrenenlerin bilgi seviye ve eksikliklerini ve hatta çeşitli konulardaki yanlış kavramalarını belirlemektir. Bu teknik uygulanırken; yaşa ve seviyeye bağlı olarak altı, dokuz ya da on iki kutucuktan oluşan bir tablo hazırlanır.

Şekil 2.5.1.12.1: Yapılandırılmış Grid Tekniği

Grid tekniğin de konu ile ilgili kavramlar, resimler, sayılar, eşitlikler, tanımlar veya formüller gelişigüzel kutucuklara yerleştirilir. Kutucukların içeriğinin değiştirilebilmesi hem görsel hem de analitik düşünebilme olanağı sağlar. Öğrencilere konuyla ilgili değişik sorular verilir. Öğrencilerden;

I. Her sorunun cevabı için uygun kutucukları bulmaları,

II. Bu kutucuk numaralarını mantıksal veya işlevsel sıraya göre dizmeleri istenir. Her iki adım için farklı bir puanlama sistemi kullanılır. İlk adımda her sorunun cevabı için uygun kutucukların bulunması aşamasında aşağıdaki formül uygulanır.

C1 = Öğrenci tarafından doğru seçilen kutucuk sayısı

C2 = Toplum doğru kutucuk sayısı

C3 =Öğrenci tarafından yanlış seçilen kutucuk sayısı

C4 = Toplam yanlış kutucuk sayısı

4 3 2 1 C C CC − 1 2 3 4 5 6 7 8 9

Bu formüle göre öğrencilerin puanları +1, 0, -1 arasında değişir. Bu puanı 10 üzerinden değerlendirmek için önce negatifliği ortadan kaldırmak amacıyla +1 ile toplanır, elde edilen puan 5 ile çarpılır. İkinci adımda öğrencilerden seçtiği soru ile ilgili numaraları mantıksal veya işlevsel sıraya koymaları istenir.

Öğrencilerin verdiği cevap konu hakkındaki eksik veya yanlış bilgilerini ortaya çıkararak bilişsel yapıdaki aksaklıkları gösterir. Bu teknikte öğrencilerin konuyu bilmeden soruyu doğru cevaplamaları hemen hemen imkânsızdır. Hem doğru kutucukların seçimi hem de bunların mantıksal sıraya dizilmesi konuyu çok iyi bilmeyi ve anlamayı gerektirir.

2.5.1.13. Tanılayıcı Dallanmış Ağaç

Belirli bir konuda öğrencinin neleri öğrendiğini ve neleri öğrenemediğini belirlemek için kullanılabilir değerlendirme araçlarından biridir. Bu teknikte, temelden ayrıntıya giden bir sıraya göre doğru ve yanlış ifadeler seçilerek öğrenciden doğru seçimi yapması istenir. Böylece 8 veya 16 seçimlik bir ifadeler listesi ile sonlanan bir dallanmış ağaç oluşturur.

Tanılayıcı dallanmış ağaç değerlendirilirken; örneğin, öğrenci 3.çıkışa ulaştı ise; 1.maddeye (D) diyerek, doğru yanıt vermiş ise ve 2.maddeye ulaşmıştır. 2.maddeye (Y) diyerek doğru yanıt vermiş ve 5.maddeye ulaşmıştır. 5.maddeye (D) diyerek doğru yanıt vermiştir. Bu durumda öğrencinin 3 doğru yanıtı vardır ve 3 puan almıştır.

2.5.1.14. Kelime İlişkilendirme

Bu teknikte belli bir süre içerisinde (çoğunlukla 30 saniye), bir anahtar kavramın akla getirdiği diğer kavramlar cevap olarak verilir. Hafızadan herhangi bir anahtar kavrama verilen sıralı cevabı bilişsel yapıdaki kavramlar arasında bağlantıları ortaya koyduğu ve anlamsal yakınlık gösterdiği farz edilir. Anlamsal yakınlık etkisine göre, anlamsal bellekte iki kavram birbirine mesafe açısından ne kadar yakın ise o kadar sıkı ilişkidedir ve hatırlama esnasında da zihinsel araştırma daha çabuk olacağından her iki kavramla ilgili cevap daha hızlı olacaktır.

2.5.1.15. Poster

Bu teknik, kendilerini yazılı ve sözlü olarak ifade etmekte zorlanan öğrencilere bildiklerini poster üzerinde açıklama imkânı sağlar.

Sonuç olarak, alternatif ölçme ve değerlendirme teknikleri ile öğrencilerin neleri bilip bilmediği, hangi kavramlarda öğrenme güçlüğü çektikleri ve yanlış kavramalarının tespit edilmesi hedeflenmektedir. Bu nedenle öğretmenlerin pedagojik alan bilgilerinin ölçme ve değerlendirme boyutunun gelişmesi için için geleneksel ölçme ve değerlendirme yöntemleriyle birlikte alternatif ölçme ve değerlendirme tekniklerini, bu tekniklerin kullanım yerlerini, sınırlılıklarını ve üstünlüklerini bilmeleri gerekmektedir.