Veri Toplama Araçlarının Geliştirilmesi

Bu araştırmanın gerektirdiği verilerin toplanmasında, öncelikle konu ile ilgili yayınlar araştırılmıştır. Matematik öğretimi konusunda daha önce yapılan bilimsel araştırmalar incelenmiş ve matematik öğretimine yönelik görüşler ile ilgili kaynaklar taranarak araştırma ile ilgili veriler toplanmıştır. Sorunların tespitine yönelik araştırmacı tarafından geliştirilen likert tipi bir ölçek kullanılmıştır. Ölçek geliştirmede temel amaç, tüm çabaların sonunda daha güvenilir ve daha geçerli bir ölçme aracı elde etmektir. Likert tipi ölçekler, duyuşsal davranışların ölçülmesinde karşılaşılan genel sorunlardan bağımsız değildir. Likert tipi ölçekler bireyin kendisi hakkında bilgi vermesi esasına dayanır (Tezbaşaran,1997). Likert tarafından gelistirilen dereceleme toplamları ile ölçekleme yaklaşımında, ölçülmek istenilen söz konusu tutumla ilişkili çok sayıda olumlu ve olumsuz ifade çok sayıda deneğe uygulanır. Denekler her bir ifade için “Hiç Katılmıyorum”, “Az Katılıyorum”, “Orta düzeyde katılıyorum”, “Çok Katılıyorum” ve “Tamamen Katılıyorum” biçiminde tepkide bulunurlar. Böylece her denek ölçekteki her ifadenin kapsadığı tutum öğesine katılma/katılmama derecesini bildirmiş olur (Tezbaşaran, 1997).

Araştırmanın, görüşleri saptama niteliğinde olması ve sonucun önemli ölçüde öğretmenlerin görüşlerine dayandırılması nedeni ile bilgi toplama aracı olarak anket formu kullanılmıştır. Anket yönteminin temeline bakıldığında, bir evren ya da örneklemi oluşturan birimlerden sistematik biçimde elde etmek söz konusudur. Bu amaçla, yazılı ya da sözlü sorular sorularak bunların yanıtlarına ulaşılmaya çalışılır.

Anket birincil ve temel veri toplama yöntemidir. Bu sebeple çalışmaya özel anketin hazırlanması bu çalışmanın en önemli basamaklarından birini teşkil etmiştir. İlgili alanda daha önce ortaya konan çalışmalar tarandıktan sonra uygun olan soru tipleri uyarlanmış ayrıca gerekli olan yenileri oluşturularak anketin pilot çalışması oluşturulmuştur. Aşağıda bu çalışmalar ayrıntılı olarak belirtilmiştir.

Uygulanan anket üç bölümden oluşmuştur. Birinci bölüm cevaplayıcıyla ilgili genel bilgilere yönelik 10 soru, ikinci bölümde sınıf öğretmenlerinin matematik

36

öğretimine yönelik görüşleri tespit ölçeği, üçüncü bölümde yeterlilik düzeyleri tespiti için hazırlanmış bir ölçek bulunmaktadır. Anket formu Ek-1 de verilmiştir.

İkinci bölümdeki “Sınıf Öğretmenlerinin Matematik Öğretimine Yönelik Görüşleri Tespit Ölçeği” hazırlanırken şu aşamalar takip edilmiştir. İlk olarak anket formu temin edilmeden önce Erzurum ilindeki değişik okullarda çalışan 4 ve 5. sınıf öğretmenleri ile yüz yüze görüşmeler yapılarak ve konuyla ilgili literatürler taranarak, kullanılacak anket cümleleri tespit edilmiştir. Daha sonra, bu cümleler, ölçek madde yazım kurallarına uygun olarak yeniden ifade edilmiştir. Düzeltilen ve yeniden yazılan cümleler, matematik öğretimine ilişkin “matematik programı”, “öğrenme ortamı”, “araç-gereç”, “hazırbulunuşuk (öğrenci durumu)”, “öğretmen tutumu”, “öğretim yöntem ve teknikleri” ve “ölçme ve değerlendirme” bileşenleri dikkate alınarak değerlendirilmiştir. Bu şekli ile görüş cümleleri; ölçme aracı geliştirme ve matematik öğretimi konusunda uzman kişilere sunularak, dil ve kapsam açısından değerlendirilmiştir. “Matematik programı” alt başlığında 8 adet, “öğrenme ortamı” alt başlığında 5 adet, “araç-gereç” alt başlığında 6 adet, “hazırbulunuşuk (öğrenci durumu)” alt başlığında 8 adet, “öğretmen tutumu” alt başlığında 6 adet, “öğretim yöntem ve teknikleri” alt başlığında 9 adet ve “ölçme ve değerlendirme” alt başlığında 6 adet olmak üzere toplam 47 adet görüş cümlesi bulunmaktadır. Bu cümleler “Hiç Katılmıyorum”, “Az Katılıyorum”, “Orta düzeyde katılıyorum”, “Çok Katılıyorum” ve “Tamamen Katılıyorum” biçiminde derecelendirilmiştir.

Araştırmacı tarafından gerekli verilerin toplanması için temin edilen anket formu kullanılmadan önce kapsam geçerliliğinin belirlenebilmesi amacıyla uzman görüşlerine başvurulmuştur. Anketin kullanışlılığa uygunluğunu belirleyebilmek amacıyla yapılan bu işlem sırasında Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi öğretim üyelerinin görüşlerine başvurulmuştur. Temin edilen anket önce, 20 kişilik sınıf öğretmeni grubuna uygulanmış ve elde edilen bilgiler doğrultusunda gerekli düzeltme ve değişiklikler yapılarak anket sorularına son sekli verilmiştir. “Sınıf Öğretmenlerinin Matematik Öğretimine Yönelik Görüşleri Tespit Ölçeği”nin güvenirliği, Cronbach Alpha katsayısı hesaplanarak belirlenmiştir. Ölçek formundaki

47 madde üzerinden Cronbach Alpha katsayısı 0,885 olarak bulunmuştur. Bu da ölçeğin geçerli ve güvenilir olduğunu göstermiştir. Bunun üzerine anket uygulanmaya devam edilmiştir.

Üçüncü bölümde matematik öğretimi alanındaki yeterlilik düzeylerinin tespiti için tamamı araştırmacı tarafından geliştirilen bir ölçek kullanılmıştır. “Sınıf Öğretmenlerinin Matematik Öğretimi Alanındaki Yeterlilik Düzeyleri Ölçeği”nde Yeterlilik düzeyleri tespiti için: Matematik öğretimi; alan bilgisi, alan eğitimi ve öğretim teknolojileri kullanımı şeklinde basamaklara ayrılmıştır.

Alan Bilgisi; Matematiksel bilgi,

Alan Eğitimi: Matematiksel pedagojik bilgi (pedagojik prensipler, öğretme- öğrenme kaynaklarının düzenlenmesi, konu alanlarının temel ilkeleri, süreçleri ve bunların öğrenciye nasıl öğretileceği, v.b),

Öğretim Teknolojileri Kullanımı: Belirlenmiş hedefler uyarınca, daha etkili bir öğretim için gerekli tüm bilişim teknolojilerinin birlikte kullanımı, öğrenme- öğretme sürecinin bu bağlamda tasarlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi olarak tanımlanmıştır.

Ölçeğin birinci sütununda her bir satırda yer alan öğrenme alanları mevcut 8 yıllık ilköğretim programı, matematik dersi 4 ve 5. sınıf öğrenme alanlarıdır. İkinci sütunda ise matematik öğretimi yeterlilik düzeyleri alan bilgisi, alan eğitimi ve öğretim teknolojileri kullanımı şeklinde ayrılarak bu alanlardaki yeterlilikleri sorulmuştur.

Sorular bu alanda veri toplamada en yaygın olarak kullanılan soru tipi olan Likert tipine dönüştürülmüştür. Yapılan ön uygulamalar ve uzman görüşleri doğrultusunda ölçekteki seçenek sayısı “Bu konuda yeterliyim” ve “Bu konuda yardım almaya sıcak bakıyorum” şeklinde olacak şekilde derecelendirilmiş ve amaca

38

uygun olan 57 soru ankette kullanılmıştır. Bu değerlendirme sonucunda maddeler uygulama için hazır hale getirilmiştir.

Likert tipi bir ölçekte, bir maddeden elde edilen puan dağılımının sürekli değişken olduğu varsayılmaktadır. Ayrıca, ölçekte yanıt seçenekleri ikiden daha fazladır ve seçenekler içinde tek bir doğru yanıt bulunmamaktadır. Bunun dışında, bu ölçeğin temel varsayımlarından biri, ölçekteki her bir maddenin monotonik bir ilişki içinde olduğudur. Bundan dolayı, Likert tipi bir ölçekte güvenirlik düzeyini saptamak için iç tutarlılığın bir ölçütü olan, Cronbach tarafından geliştirilen “Cronbach Alpha” katsayısının kullanılması uygun olmaktadır (Tavşancıl, 2002:152). ““Sınıf Öğretmenlerinin Matematik Öğretimi Alanındaki Yeterlilik Düzeyleri Ölçeği”nin 57 madde üzerinden “alan bilgisi” olarak Cronbach Alpha katsayısı 0 ,9376, “alan eğitimi” olarak Cronbach Alpha katsayısı 0 ,9455, “öğretim teknolojileri kullanımı ” olarak Cronbach Alpha katsayısı 0,9600 ve sonuç olarak ölçeğin tamamının Cronbach Alpha katsayısı 0,9710 olarak bulunmuştur. Bu sonuçlar; ölçeklerin güvenilir ölçme yaptığını göstermektedir.

Bu anket ilköğretim okullarında çalışan sınıf öğretmenlerinin 4 ve 5. sınıf matematik öğretimine yönelik görüşleri ile matematik öğretimi konusundaki yeterliliklerini tespit etmek amacıyla hazırlanmıştır. Geliştirilen bu anket 246 kişilik sınıf öğretmeninden oluşan örnekleme uygulanmıştır.