Araştırmada anasınıfına devam eden ve etmeyen çocukların kendileri ve aileleri hakkındaki bazı bilgileri elde etmek amacıyla “Kişisel Bilgi Formu” kullanılmıştır (EK 1). Araştırmaya dahil edilen çocuklarla ilgili bilgiler öğretmenler ve aileleri ile okuldaki kayıtlardan sağlanmıştır. Çocukların görsel algılama düzeylerini tespit etmek amacıyla Sökmen (1994) tarafından güvenirlik çalışması yapılan Frostig Görsel Algı Testi kullanılmıştır.
1.2.1. Kişisel Bilgi Formu
Anasınıfına devam eden ve etmeyen çocukların görsel algılama düzeylerini etkileyebilecek etmenleri saptayabilmek için “Kişisel Bilgi Formu” hazırlanmıştır. Hazırlanan kişisel bilgi formunda; çocukların anasınıfına devam edip etmeme durumunu, doğum tarihini, cinsiyetini, doğum sırasını, kardeş sayısını, annesinin yaşını, babasının yaşını, annesinin öğrenim durumunu, babasının öğrenim durumunu ve ailenin yapısını belirlemeye yönelik sorular bulunmaktadır.
Örnekleme dahil eden çocuklara ve ailelerine ilişkin bilgiler Tablo 2.2.’de verilmiştir.
Tablo 2.2. Araştırmaya dahil edilen çocuklara ve ailelerine ilişkin kişisel bilgilerin dağılımı N % Kız 138 46,0 Erkek 162 54,0 Cinsiyet Toplam 300 100,0 İlk Çocuk 110 36,7 İkinci Çocuk 103 34,3 Üçüncü Çocuk ve Sonrası 87 29,0 Doğum Sırası Toplam 300 100,0 Tek Çocuk 53 17,7 İki Çocuk 104 34,7 Üç Çocuk 94 31,3 Dört Çocuk ve Üstü 49 16,3 Kardeş Sayısı Toplam 300 100,0 29 Yaş ve Altı 114 38,0 30–34 Yaş 114 38,0 35 Yaş ve Üstü 72 24,0 Anne Yaş Toplam 300 100,0 29 Yaş ve Altı 51 17,0 30–34 Yaş 132 44,0 35 Yaş ve Üstü 117 39,0 Baba Yaş Toplam 300 100,0 Okuryazar/İlkokul Mezunu 265 88,3 Ortaokul Mezunu 11 3,7 Lise ve Üstü 24 8,0 Anne Öğrenim Durumu Toplam 300 100,0 Okuryazar/İlkokul Mezunu 213 71,0 Ortaokul Mezunu 36 12,0 Lise ve Üstü 51 17,0 Baba Öğrenim Durumu Toplam 300 100,0 Çekirdek Aile 233 77,7 Geniş Aile 67 22,3 Aile Yapısı Toplam 300 100,0
1.2.2. Frostig Görsel Algı Testi
Frostig Görsel Algı Testi, öğrenme güçlüğü gösteren çocuklarla uzun yıllar klinikte yaptığı çalışmalar sonucunda Marianne Frostig tarafından 1961 yılında geliştirilmiş bir görsel algı testidir. Test üç-dokuz yaşlar arasındaki 2116 normal çocukla yapılan çalışmalar sonucunda standardize edilmiştir (Tuğrul ve diğerleri, 2001, s.4; Çalık, 2003, s.32 ).
Frostig Görsel Algı Testi adından da anlaşılacağı gibi görsel algılamayı ölçmeye yarayan bir testtir ( Çağatay, 1985, s.62).
Frostig Görsel Algı Testi okul öncesi ve birinci sınıf çocuklarında tarama aracı olarak kullanılabileceği gibi öğrenme güçlüğü gösteren daha büyük çocuklar için klinik değerlendirme aracı olarak da kullanılabilir. Ayrıca travma ya da beyin hasarı geçirmiş yetişkinlerin görsel algı yeteneklerini değerlendirmede de testin yararlı olduğu belirtilmektedir ( Sökmen, 1994, s.24).
Frostig Görsel Algı Testi geliştirildiğinden bu yana görsel algı yeteneğinin değerlendirilmesini içeren çalışmalarda en sık kullanılan ölçek olma özelliğini taşımaktadır. Testin farklı kültürlerde yapılan araştırmalarda sıklıkla kullanılmış olması, Türkiye’de güvenirlik ve geçerlilik çalışması yapılmamış olmasına rağmen, Frostig Görsel Algı Testinin geçerliliği konusunda araştırmacılara güven vermiştir. Sökmen 1994’te Frostig Görsel Algı Testinin sadece beş yaş çocukları için güvenirlik çalışmasını yapmış, Frostig Görsel Algı Testinin genel ve alt alanlardaki devamlılık katsayısının tümü 0.01 düzeyinde anlamlı olduğunu bulmuştur (Sökmen, 1994, s.57; Tuğrul ve diğerleri, 2001, s.4).
Frostig Görsel Algı Testi beş alt testten oluşmakta ve bu alt testler beş ayrı görsel algılama becerisini ölçmektedir. Bunlar;
1. Göz-motor koordinasyonu
2. Şekil-zemin ayırımı
3. Şekil sabitliğinin algılanması
4. Mekan ile konumun algılanması
5. Mekan ilişkilerinin algılanması (Fullwood, 1968, s.7).
Göz-Motor Koordinasyonu Alt Testi: Farklı genişlikteki sınırlar içinde
model çizgiler olmaksızın, bir modelden diğerine kesintisiz, düz, kıvrımlı ve açık çizgileri çizmeyi içerir. El-göz koordinasyonunu ölçmeyi amaçlar. Testi uygulayan, çocuktan belirli düz çizgiler çizmesini ister. Bu alt testte 16 soru bulunmakta ve maksimum 30 puan alınabilmektedir. Çocuk çizmekte olduğu çizgiyi kesmez ve çizdiği aralık içinde sınır çizgilerine çarpmazsa iki puan alır. Her madde için puanlar sıfır ile iki arasında olarak puanlanır. Dokuzuncu madde bir puan değerindedir (Arıkök, 2001, s.44; Tuğrul ve diğerleri, 2001, s.4; Kılıç, 2004, s.78).
Şekil-Zemin Ayırımı Alt Testi: Karmaşık desenler içindeki şekillerin ayırt edilmesini içerir. Burada kesişen ve gizli geometrik şekiller kullanılmıştır. Zemin içinde şekli algılayabilme becerisini ölçmeyi amaçlar. Bu alt testte kolaydan zora doğru sıralanmış sekiz soru bulunmaktadır. Soruların zorlaşmasıyla puanlarda artmaktadır. Bu alt testten en fazla 20 puan alınabilmektedir. Bu testte çizilmesi istenen şekillerin çok düzgün çizilmesi çok önemli değildir. Söylenen şeklin ayırt edilmesi ve çocuğun çizimini şeklin kenar çizgilerine yaklaşık olması önemlidir. Her doğru çizim için bir puan verilmektedir ( Mangır ve Çağatay, 1990, s.18; Ferah, 1996, s.90; Arıkök, 2001, s.44; Tuğrul ve diğerleri, 2001, s.4).
Şekil Sabitliğinin Algılanması Alt Testi: Bir nesnenin şekil, duruş, büyüklük, gölgeleme ve pozisyonlarda algılanması ve benzer geometrik şekillerden ayrıştırılmasını içerir. Test kapsamında, kare, daire, dikdörtgen, elips ve paralel kenarlar yer almaktadır. Şekillerin, farklı pozisyonlarda algılanma becerisini ölçmeyi amaçlar. Bu alt testte çocukların bulması gereken 17 şekil vardır. Her doğru cevap için bir puan alır. Yanlış şekil çizildiyse eksi puan alınmaktadır. Doğru şeklin dışından çizmek yerine içinden çizmesi, içini boyaması puan almasına engel olmaz (Ferah, 1996, s.90; Tuğrul ve diğerleri, 2001, s.4).
Mekan İle Konumun Algılanması Alt Testi: Bir dizi içinde sunulan
şekillerin tersine çevrilmiş ve döndürülmüş hallerinin ayrıştırılmasını içerir. Şekilleri farklı konumlarda algılayabilme becerisini ölçmeyi amaçlar. Bu alt testte baştakinin aynı olan dört ve baştakinden farklı olan dört nesneyi çocuğun bulması beklenir. Doğru işaretlediği her obje için bir puan alır. Toplam alınan puan 8’dir (Ferah, 1996, s.90; Tuğrul ve diğerleri, 2001, s.4).
Mekan İlişkilerinin Algılanması Alt Testi: Basit form ve örüntülerin
analizini içerir. İki ya da daha fazla objenin kendisi ve diğeri ile olan ilişkilerini algılamayı içerir. Şekli oluşturan öğeleri analiz edebilme becerilerini ölçmeyi amaçlar. Bu alt testte çocuğun sayfanın sol tarafındaki şekli, noktaları kullanarak sağ tarafa aynı şekilde çizmesi gerekir. Çizdiği her doğru şekil için bir puan alır (Ferah, 1996, s.90; Tuğrul ve diğerleri, 2001, s.4).