VERĠ TOPLAMA ARAÇLARI

ÇalıĢmada veri toplama aracı olarak, yetiĢkinlerin sosyal ağları kullanmadaki teknoloji engellerinin belirlenmeye çalıĢıldığı bir veri toplama aracı geliĢtirilmiĢtir.

28

Ölçek; literatür taramasının ardından, ĠĢman, Canan, ĠĢbulan ve Demir (2008)‟in “Communication Barriers: A Study of Teacher Candidates Of Using Technology” (Öğretmen Adaylarının Teknoloji Kullanımında ĠletiĢim Engelleri ile Ġlgili Bir ÇalıĢma) çalıĢmalarında kullanılan ölçekten esinlenilerek 5‟li Likert tipi Sosyal Ağlara KarĢı Teknoloji Engelleri Ölçeği geliĢtirilmiĢtir. Veri toplama aracının geliĢtirilmesi ve bu ölçeğin geçerlilik güvenirliklerine iliĢkin bulgular ayrı baĢlıklar altında toplanmıĢtır.

3.3.1. Sosyal Ağlara KarĢı Teknoloji Engeli Ölçeği

AraĢtırmacı tarafından kapsamlı bir teknoloji engeli literatür taraması yapılmıĢ ve ölçeğin kuramsal temeli oluĢturulmaya çalıĢılmıĢtır. IETC (International Education Technology Conference)‟de yayınlanmıĢ olan “Communication Barriers: A Study of Teacher Candidates Of Using Technology” adlı makalenin 20 maddelik ölçeği yazarlarından gerekli izinler alındıktan sonra örnek alınmıĢtır. Ölçek Türkçeye çevrildikten sonra, ölçekteki “iletiĢim engelleri” yerine “teknoloji engelleri” yazılarak değiĢtirilmiĢ, ölçek sosyal ağlara karĢı teknoloji engelleri ölçeği olabilecek Ģekilde düzenlenmiĢtir. Düzenlenen ölçek ilgili uzman görüĢleri alınarak, bazı maddeler değiĢtirilmiĢ ve bir madde tamamen ölçek dıĢı bırakılmıĢtır. Testin orijinal formu 20 maddeden oluĢmaktadır. Çıkarılan ve değiĢtirilen maddeler sonunda 19 maddelik ölçek, eski formdan örnek alınarak uyarlanmıĢtır. Ölçek, “Kesinlikle Katılmıyorum”, “Katılmıyorum”, “Kararsızım”, “Katılıyorum”, “Kesinlikle Katılıyorum” Ģeklinde 5‟li likert tipi derecelendirmeye sahiptir.

19 maddeden oluĢan ölçek ile Darıca Halk Eğitimi Merkezinde çeĢitli kurslara katılan 50 kursiyere uygulanmıĢtır. Pilot uygulama sonucunda 19 maddeden oluĢan ölçeğin güvenirlik analizine bakılmıĢ ve Cronbach‟s Alpha ile hesaplanan iç tutarlılık katsayısı .62 bulunmuĢtur. α değeri düĢük olan bir maddenin, ölçekten çıkarılmasına karar verilmiĢtir. Bu aĢamadan sonra madde sayısı 18‟e düĢmüĢ ve tekrar uzman görüĢü alınarak Türkçe form elde edilmiĢtir.

Ölçeğin geçerlilik çalıĢmaları için, yapı geçerliliği incelenmiĢ, açımlayıcı faktör analizi (AFA) yapılmıĢtır. Açımlayıcı faktör analizi sonuçlarına göre, eigen değerini 1 aldığımızda ölçeğin faktör yapısının bozulduğu görülmektedir. Bu nedenle eigen değeri 1,5 alınmıĢtır. Ölçeğin 18 maddelik iki faktörlü yapısı toplam varyansın

29

%39.894‟ünü açıklamaktadır. Özdeğer-faktör saçılma diyagramı ġekil1 „de gösterilmiĢtir. Geçerlilik çalıĢmalarından anlaĢılacağı gibi ölçeğin geçerli olduğu söylenebilir. Yapılan geçerlilik çalıĢmalarından sonra esas uygulama için 18 maddelik ölçeğimizin Cronbach‟s Alpha ile iç tutarlılık katsayısı tekrar hesaplanmıĢ ve 0,864 bulunmuĢtur. Yapılan güvenirlik çalıĢmaları incelendiğinde uyarlanan ölçeğin kendi içerinde tutarlı yapısı olduğu söylenebilir.

Analizler için SPSS programı kullanılmıĢtır.

3.3.2. Açımlayıcı Faktör Analizi

Ölçeğin yapı geçerliği için açımlayıcı faktör analizi yapılmıĢtır. Açımlayıcı faktör analizinden elde edilen faktör ortak varyansı ve faktör yük değerleri raporlaĢtırılmıĢtır. Faktör analizinden sonra ölçeğin iç tutarlık katsayısına bakılmıĢtır. AraĢtırmada tüm analizler SPSS paket programı kullanılarak gerçekleĢtirilmiĢ ve çözümlemelerde anlamlılık düzeyi .05 olarak kabul edilmiĢtir.

Açımlayıcı faktör analizi yapılabilmesi için öncelikle örneklemin yeterliliğini test eden Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) testine bakılmıĢtır. KMO değeri .84 olarak bulunmuĢtur. Bu değer, .70‟den büyük olduğu için, bu veriler üzerinden faktör analizi yapılabileceği sonucuna varılmıĢtır. Daha sonra Bartlett Sphericity testine bakılmıĢ (χ2= 994.103, p=,000) elde edilen verilerin anlamlı farklılık gösterdiği, faktör analizi yapmaya uygun olduğu tespit edilmiĢtir. Geçerlilik çalıĢmaları sonucunda ölçeğin iki faktörlü bir yapıya sahip olduğu bulunmuĢtur (ġekil 1).

30

ġekil 1 :Ölçeğin Özdeğer-Faktör Sayısı Grafiği

Özdeğeri 1 olarak alınan faktör analizi sonucunda, çok faktörlü ve her faktörün kabul edilebilir değerin altında varyans değerine sahip olması nedeniyle özdeğer 1,5 alınmıĢ ve faktör analizi sonucunda ölçeğin iki faktörlü yapıdan oluĢtuğu sonucuna ulaĢılmıĢtır. ġekil 1‟de faktör analizi sonucu ortaya çıkan Scree Plot grafiği verilmiĢtir. Bu faktörler sırasıyla; “Teknoloji Kullanımı” ve “Sosyal YaĢam” olarak adlandırılmıĢtır. Ayrıca varyans değerleri incelendiğinde ölçeği oluĢturan iki faktörün toplam varyansının %39,894‟ünü açıkladığı görülmektedir. Ölçeğin iki alt boyutu güvenirlik düzeyleri ve madde sayıları Tablo1‟de verilmiĢtir.

Tablo 1 : Ölçeğin Alt Boyutları

Boyut Cronbach‟s Alpha Madde Sayıları

Teknoloji kullanımı 0,834 11

Sosyal yaĢam 0,721 7

Ölçek Geneli 0,864 18

AĢağıdaki tablolarda ölçeğin boyutları ve altında yer alan maddeler ve bu maddelerin faktör yükleri verilmiĢtir.

31

Tablo 2: Ölçeğin Teknoloji Kullanımı Boyutu Faktör Maddeleri Ve Faktör Yükleri

Ölçeğin Teknoloji Kullanımı Boyutuna ĠliĢkin maddeler ve bunların faktör yükleri Tablo 2‟de verilmiĢtir. Teknoloji Kullanımı boyutu 11 maddeden oluĢmuĢ ve faktör yük değeri 0,430 -0,744 arasında değiĢmiĢtir. Ölçeği Teknoloji Kullanımı boyutu Cronbach‟s Alpha değeri 0,834 olduğu görülmüĢtür.

Tablo 3:Ölçeğin Sosyal YaĢam Boyutu Faktör Maddeleri ve Faktör Yükleri

Madde Faktör Yükü

Teknoloji kullanma korkumun sosyal ağları kullanmamı engellediğini düĢünüyorum.

0,744

Sosyal ağları kullanmayı öğrenmenin zorluğundan korkuyorum. 0,715 Teknolojiye dayalı eğitim almanın beni rahatsız edeceğini

düĢünüyorum.

0,677

Teknolojiye olan ilgimin az olmasının sosyal ağları kullanmamı

engellediğini düĢünüyorum. ^0,609

Sosyal ağlarda kullanılan kısaltmaları anlamakta zorlanıyorum. 0,553 Sosyal ağları kullanırken toplumun kültür yapısından dolayı

engeller yaĢarım.

0,551

Sosyal ağları kullanmam sırasında yenilikleri araĢtırmaktan hoĢlanmıyorum.

0,544

Ġnançlarım sosyal ağları kullanmamı etkilemektedir. 0,520 Sosyal ağları kullanırken yaĢayacağım teknolojik engellerden

dolayı arkadaĢlarımla bağlantı kuramayacağımı düĢünüyorum.

0,520 Sosyal ağları kullanmamdaki sorunların, teknolojik yeniliklere

karĢı olumsuz tutumlarımdan kaynaklandığını düĢünüyorum.

0,433

Sosyal ağları kullanırken teknolojiye dayalı öğrenme faaliyetleri sırasında, yardım almaya ihtiyacım olduğunu düĢünüyorum.

0,430

Madde Faktör Yükü

Teknoloji kullanma problemlerinden dolayı, sosyal ağlarda etkili bir iletiĢim kurabildiğimi düĢünmüyorum.

0,760

Sosyal ağların özelliklerini keĢfetmek için iyi bir teknoloji bilgisine sahip olmadığımı düĢünüyorum.

0,658

Sosyal ağlara içerik eklemede (video, fotoğraf gibi) sorunlar yaĢıyorum.

0,590

Teknolojik yeniliklere ulaĢacak maddi gücüm olmadığından, sosyal ağları etkili kullanamadığımı düĢünüyorum.

0,575

Yabancı dille yazılmıĢ bir uygulama ismi, sosyal ağları kullanırken beni engellemektedir.

0,496

Sosyal ağları kullanırken etik kurallarına dikkat ederim. 0,471 KiĢiler arası iletiĢim eksikliği nedeniyle sosyal ağlarda kiĢilerin,

yalnızlık yaĢadığını düĢünüyorum.