Vali

Vali, bölge yönetiminin başı ve bölge tüzel kişiliğinin temsilcisi olarak tanımlanmıştır. Bunun yanı sıra vali, kamu düzeninin sağlanmasında, genel ekonomik politikaların yerine getirilmesinde ve merkezi idarenin bölgelere yetki devri yaptığı konularda Başkan’ın temsilcisi olarak kabul edilmektedir. Vali 4 yıl için doğrudan ve genel oyla bölgede yaşayan halk tarafından seçilir, bunu izleyen seçim döneminde tekrar seçilmez (KAY. md. 303). Başkan kanunla düzenlenen sınırlı hallerde valileri görevden alabilir (KAY. md. 304). Benzer şekilde sınırlı hallerde valiler de belediye başkanlarını görevden alabilir (KAY. md. 314). Ayrıca, kamu düzeninin bozulduğu ve yeniden tesis edilmesi gereken hallerde Başkan’ın emirleri ve kararnameleri valinin emirlerine göre öncelikli uygulanır. Benzer şekilde bu hallerde valinin kararları ve emirleri de belediye başkanının tedbirlerinden önce uygulanır (KAY. md. 296). Bölgelerle belediyeler arasında idari vesayet ilişkisi bulunmakla birlikte, kamu düzeni konusunda merkezi idarenin, bölgelerin ve belediyelerin yürütme organlarının düzenlemeleri arasında bir hiyerarşi olduğu sonucu çıkarılmaktadır.

2.1.4.4.2.1. Valinin Yetkileri ve Görevleri

Kolombiya Anayasası’nın 305. maddesinde valinin yetkileri; Anayasayı, kanunları, hükümet kararnamelerini, bölge yönetmeliklerini uygulamak ve bunlara uyulmasını sağlamak ; Anayasaya ve kanunlara uygun bir şekilde, bölgenin idaresinin başı ve bölgenin gelişimini teşvik eden kişi sıfatıyla bölgedeki idari faaliyetleri yönetmek ve koordine etmek; Başkan tarafından devredilen ulusal nitelikteki kamu hizmetlerini yönetmek ve koordine etmek; ekonomik ve sosyal kalkınma ve kamu işleri ile ilgili yönetmelik tasarılarını ve yıllık gelir ve gider bütçesini bölge meclisine vaktinde sunmak; bölge kamu kurumlarının, sanayi ve ticari işletmelerinin müdürlerini ve yöneticilerini serbest bir şekilde atamak ve görevden almak281_;

281 _{Ayrıca Kolombiya Anayasası’nın 305. maddesine göre bu kurumların ve işletmelerin yönetim kurullarında yer alan bölge temsilcileri}

51

genel planlara ve programlara uygun olarak bölgelerin kültürel, sosyal ve ekonomik gelişime katkı sağlayan ve merkezi idarenin veya belediyelerin sorumluluğu altında olmayan işletmeleri, sanayileri ve faaliyetleri geliştirmek; bölgelere bağlı birimlerde kadroları kurmak, kaldırmak ve birleştirmek, kanunlara ve ilgili yönetmeliklere uygun olarak bu kadrolardaki kişilerin özel görevlerini ve ücretlerini belirlemek282_{; bölge kuruluşlarını/işletmelerini bölge} yönetmeliklerine uygun olarak kaldırmak veya birleştirmek; bölge meclisi tarafından kabul edilen yönetmelikleri, kararları onaylamak ve yürürlüğe koymak; Anayasaya, hukuka aykırılık ve uygunsuzluk hallerinde bölge yönetmeliklerini veto etmek; belediye meclislerinin ve belediye başkanlarının işlemlerini incelemek ve anayasaya ve hukuka aykırılık hallerinde bu işlemlerin geçerliliğine karar verilebilmesi için yetkili mahkemede dava etmek; bölge gelirlerinin gerçek toplamıyla, hizmet açısından yerinden yönetim tüzel kişilerinin (decentralized entities) gelirleriyle ve merkezi idare tarafından transfer edilen gelirle ilgilenmek; bölge meclisini özel oturumlar için toplantıya çağırmak283_{; kanunlara uygun olarak} bölgelerde faaliyet gösteren merkezi idarenin kamu kurumlarının müdürlerinin veya başkanlarının sunduğu listelerden seçim yapmak; Başkan’ın vereceği idari görevleri yerine getirmek; Anayasada, kanunlarda ve yönetmeliklerde düzenlenen diğer yetkileri kullanmak olarak düzenlenmiştir. Valinin yetkilerinin doğrudan Kolombiya Anayasası’nda düzenlenmesine karşın, görevleri 1222 sayılı kararnamede düzenlenmiştir.

1222 Sayılı kararnamenin 95. maddesine göre valinin görevleri; bölgelerde asayişi sağlamak ve ülke genelinde asayişin sağlanmasına yardım etmek; kamu şirketleri ve kamu kurumları üzerinde gözetleme ve koruma hakkını kullanmak, yetkili makamların isteği üzerine ve suç işlemeleri halinde bölgede çalışan kişileri görevden almak, Anayasa’da ve kanunlarda belirtilen hallerde askeri kuvvetlerden yardım talep etmek, belediye çalışanları veya bölgede faaliyet gösteren kamu şirketleri tarafından yapılan düzenlemelerle ilgili istişari görüş bildirmek; belediye başkanlarına üst emirlerini doğru bir şekilde uygulamaları için emir, talimat vermek; kanunlara ve yönetmeliklere uygun olarak yerel polise emir vermek; üç ayda bir bölge idaresinin faaliyetleriyle ilgili hükümete rapor vermek; idarenin iyi bir şekilde işlemesini sağlamak, kamu çalışanlarının davranışlarını gözlemek ve belediyeler tarafından yerine getirilen kamu hizmetlerini denetlemek amacıyla belediyeleri yılda bir kez ziyaret etmek; kamu çalışmalarını denetlemek, kamu çalışmalarının durumunu ve kamu çalışmalarının nasıl yürütüldüğü konusunda hükümeti bilgilendirmek; idari ofislerin düzgün bir şekilde faaliyet

282 _{Ayrıca yine KAY. 305. maddesine göre; kabul edilmiş bütçede ilgili hizmet için belirlenmiş miktarı aşan ve bölge hazine giderlerine sebep}

olacak kadrolar kuramaz.

52

göstermesi için düzenlemeler yapmak ve emirler vermek; okullar, hastaneler, hapishaneler gibi kamu kurumlarının iyi bir şekilde faaliyet göstermesi için gerekli önlemleri almak; kendisine verilen özel görevleri yerine getirmek ve seçimlerde düzeni sağlamak, bölgede kaçak mahkumları aramak ve bunları yetkili hakim önüne çıkartmak, iletişim kanallarını geliştirmek; astlarının, kanunlara ve üstlerinin verdiği emirlere aykırı olan işlemlerini kaldırmak; acil durumlarda, ciddi sebeplerin olması ve müteakip sorumluluk halinde kendisinin atamadığı merkezi idare memurlarını görevden almak; belediye ve bölge çalışanlarına ruhsatlarını vermek; acele ve ciddi durumlarda, geçici olarak idari emirleri düzenlemek; kanunlarda düzenlenen ve hükümet tarafından verilen diğer görevleri yerine getirmek; belediyeler ve kamu şirketleri tarafından yapılan düzenlemelerle ilgili istişari görüş bildirmek olarak düzenlenmiştir284_{. Kolombiya’da valiler hem yerel yönetimlerden sayılan bölgelerin tüzel} kişiliğinin başı, temsilcisi hem de belirli hallerde (kamu düzeni, ulusal ekonomik programlar, ulusal kamu hizmetleri) merkezi idarenin temsilcisi sayılmaktadır. Ulusal kamu hizmetlerinin bölgelere devredilmesinde veya kamu düzeninin sağlanmasında Başkan’ın temsilcisi sayılması, hem Başkan’ın valiye emir ve talimat verebileceği hem de valinin bu konulardaki merkezi idarenin temsilcisi sayılacağı sonucunu doğurmaktadır. Valinin belediye başkanlarını görevden alma gibi bir idari vesayet yetkisini kullanabilmesi, ülkede doğrudan merkezi idarenin taşra teşkilatı bulunmadığı çıkarımına neden olmaktadır. Bu açıdan vali, Kolombiya’da çift işleve sahiptir. Ay

Bölgeler değerlendirildiğinde ise Kolombiya’da bölgelerin hem bir yerel yönetim sayıldığı, hem de “ulusal kamu hizmetlerini yerine getirmek” , “ulusal programların hazırlanmasına katılmak ve bunları uygulamak”285 _{ve yukarıda bölgelerin yetkileri arasında} görüldüğü üzere Başkan’ın yetki devri yaptığı hallerde çeşitli hizmetleri yerine getirmek ve merkezi idare adına belediyelerin bu konulardaki faaliyetlerini denetlemek (idari vesayet) gibi konularda merkezi idarenin taşra teşkilatı olarak faaliyet gösterdiği sonucu çıkarılmaktadır. Ancak bir ülkede doğrudan merkezi idarenin taşra teşkilatı bulunmasa bile, bir idarenin hem ayrı bir kamu tüzel kişisi olarak faaliyet göstermesi hem de taşra teşkilatı olarak hareket etmesi hem yerinden yönetim ilkesi açısından hem de merkezi idare ilkesi açısından çelişkilidir. Ayrıca bölgelerle merkezi idare arasındaki ilişkinin idari vesayet ilişkisi olduğu kabul edilmektedir286_. Buna karşın kamu düzeni gibi bazı hallerde valilerin Başkan’ın temsilcisi olarak hareket etmesi, Başkan’ın valilere emir ve talimat verebileceği şeklinde anlaşılabilir ve bölgelerin bazı hallerde

284 _{1222 Sayılı Kararname, http://www.alcaldiabogota.gov.co/sisjur/normas/Norma1.jsp?i=6100 (E.T.: 27.12.2017)} 285 _{1222 Sayılı Kararname, md. 7}

53

merkezi idare taşra teşkilatı olarak hareket ettiğini göstermektedir. Bu durum ise merkezi idare ile bölgeler arasında doğrudan bir hiyerarşik ilişki olduğunu gösteremese bile, merkezi idarenin valiler aracılığıyla bazı konularda bölgeler ile hiyerarşik bir ilişkiye sahip olduğunu göstermektedir.