Federal Devlet, Federe Devletler ve Belediyelerin Ortak

Meksika Anayasası’nın 73. maddesinin çeşitli bentlerinde bazı konularda federal devletin, federal bölgenin, federe devletlerin ve belediyelerin ortak yetki alanlarıyla ilgili federal devletin yasalar çıkarabileceğini düzenlenmektedir. Ancak ortak yetkilerden kasıt ABD’de olduğu gibi federal devlete ait olan bazı yetkilerin, federal devletin müdahalesi olmadığı müddetçe federe devletler tarafından kullanılması değildir658_{. Ortak yetkilerden} anlaşılması gereken şey federal devletin, federe devletlerin ve belediyelerin aynı konudaki kamu politikalarının hazırlanmasında ve uygulanmasında federal yasama organının çıkaracağı kanunlar çerçevesinde yetkilerine uygun olarak sorumluluk üstlenmesidir659_{. Ortak yetkilerle} ilgili federal devletin yasa çıkarabileceği konuları ise; eğitim660_{, kamu sağlığı}661_{, insan} yerleşimi (imar, iskan)662_{, çevrenin korunması ve ekolojik dengenin korunması ve} iyileştirilmesi663_{, kültür fizik ve spor}664_{, turizm}665_{, balıkçılık ve su kültürü}666_{, kooperatifler}667_, kültür668_{, çocukların ve ergenlerin haklarının korunması}669 _{oluşturmaktadır. İlgili konuları} düzenleyen bentlerde federal devletin bu konularda “ federal devletin, federal bölgenin, federe devletlerin ve belediyelerin eş-zamanlı görev ve yetkilerini düzenleyecek”670 _{veya “bu} birimlerin eş-zamanlılığını düzenleyecek”671 _{kanunlar çıkarabileceği hüküm altına alınmıştır.} Ortak yetkiler, Almanya ve Avusturya gibi diğer federal ülkelerde kullanılan çerçeve yasalara benzerdir. Ancak Meksika’nın bu ülkelerden farkı şudur ki Almanya ve Avusturya’da federal yasama organları çerçeve yasaları çıkarırken kendilerini temel esasları düzenlemekle sınırlandırıp, federe devletlerin aynı konuda yerel ihtiyaçların gerektirdiği ölçüde yasa çıkarabileceği bir alana izin verirken ; Meksika’da ise Kongre ortak yetkiler konusunda federal

657 _{Ortak olarak çevrilmiş olan bu kelimenin orjinali “concurrent”tir. “Concurrent” kelimesi Türkçede “ortak, eş-zamanlı, kesişen” anlamlarına}

gelmektedir. Türkiye’de federal devletlerle ilgili genel akademik çalışmalar( ders kitapları, monografiler gibi) göz önüne alınarak kelimenin “ortak” olarak çevrilmesi uygun görülmüştür.

http://tureng.com/tr/turkce-ingilizce/concurrent (E.T.: 07.05.2018)

658 _{Garza, Constitutional Federalism in Latin America, sf. 289} 659 _{Garza, The Constitution of Mexico A Contextual Analysis, sf. 96}

660 _{MAY. md. 73/XXV, ilgili bente göre; federal devlet eğitimle ilgili görevleri ve yetkileri federal devlet, federal bölge, federe devletler ve}

belediyeler arasında paylaştırmak ve eğitimle ilgili mali katkıları sağlamak için kanun çıkarabilir. İlgili bentte ayrıca 3. maddeye atıf yapılmıştır. MAY. md. 3/VIII’e göre federal devlet; ülke çapında yeknesak eğitim ve eğitim konusunda koordinasyon sağlamak için ve eğitim konusunda görev ve yetkileri federal devlet, federal bölge, federe devletler ve belediyeler arasında paylaştırmak için gerekli yasaları çıkartır.

661 _{MAY. md. 4/4’e göre; sağlık hizmetlerine erişimi ve federal devletin, federe devletlerin ve belediyelerin sağlık konusunda yetkilerini}

belirleyen kanunlar çıkartılacaktır.

662 _{MAY. md. 73/XXIX-C} 663 _{MAY. md. 73/XXIX-G} 664 _{MAY. md. 73/XXIX-J} 665 _{MAY. md. 73/XXIX-K} 666 _{MAY. md. 73/XXIX-L} 667 _{MAY. md. 73/XXIX-N} 668 _{MAY. md. 73/XXIX- Ñ} 669_{MAY. md. 73/XXIX-P}

670 _{Örneğin Bkz. MAY. md. 73/XXIX-L} 671 _{Örneğin Bkz. MAY. md. 73/XXIX-J gibi}

150

devlet, federe devletler ve belediyeler arasında yetki paylaşımı yaparken oldukça detaylı düzenlemeler yapabilmektedir672_{. Federe devletler ortak yetki alanlarında federal kanunun} çizdiği çerçeveyle sınırlı olarak kanun çıkarabilir673_{. Ayrıca ortak yetkilerle ilgili konularda} federal devlet, federe devletler ve belediyeler Kongre’nin izin verdiği ölçüde düzenleyici işlem yapma yetkisine sahiptir674.

3.2.6.3. Belediyelerin Organları

MAY.’nın 115. maddesinin I. bölümüne göre belediyelerin organları, belediye başkanı, federe devlet kanunlarının belirleyeceği sayıda belediye meclis üyeleri ve kayyumlardan (Trustees)675 oluşan belediye meclisi, belediye başkanı ve kayyumlardır. Meksika’daki federe devletlerde bu kişiler nispi temsil usulüne göre genellikle 3 yıllığına seçilirler ve takip eden seçim döneminde tekrar seçilemezler. Ayrıca bu kişiler parti listelerine göre seçilirler. Parti listelerinin en üstünde belediye başkanının adı olur, takip eden isimler kayyumlara ait olmaktadır, diğer isimler ise belediye meclis üyelerine aittir. Belediye meclis üyelerinin ve kayyumların sayısı her bir federe devlette farklıdır, küçük belediyelerde bu sayı 4 veya 5 kişiyken, büyük belediyelerde bu sayı 36 olabilir676_{. Belediye başkanı, belediyenin yürütme} organıdır. Kayyumlar ise belediye hazinesinden sorumlu komisyon üyeleridir ve belediye bütçesinin hazırlanmasına yardım edip, belediyelerde hesap denetimi yaparlar, ayrıca belediye tüzel kişiliğinin temsil ederler. Belediye meclis üyeleri, belediyelerin refahı ve ekonomik kalkınmasıyla ilgili komisyonları yönetirler. Belediye başkanı, meclis üyeleri ve kayyumlar bir araya geldiğinde belediye meclisi toplanmaktadır. Belediye meclisi, belediyelerin karar organıdır ve planları, programları, projeleri ve bütçeyi kabul eder. Belediye meclisi belediyeyle ilgili gerekli düzenlemeleri yapar ve yönetmelikleri çıkartır. Ayrıca, belediyelerde belediye başkanlarının atadığı personellerden oluşan birimler bulunur, bu birimler parklar, mezbahalar ve sokak ışıklandırması gibi kamu hizmetlerinin yerine getirilmesi için kurulmuştur677_. Belediyelerle ilgili temel düzenlemeler Meksika Anayasası’nda yapılmıştır. Bu durumdan federe devletlerin Meksika Anayasası’ndaki esaslara uymak kaydıyla kendi federe devlet anayasalarında ve belediye kanunlarında belediyeleri düzenleyebileceği sonucu

672 _{Garza, The Constitution of Mexico A Contextual Analysis, sf. 97}

673 _{Quintana/ Euler/ Varona, Federalism and Legal Unification in Mexico, sf. 341}

674 _{Sarubbi, Federalism and Constitutional Judicial Review in Mexico and United States: A Normative Assessment of Two Different} Jurisdictional Schemes, sf. 39

675 _{Terimin İngilizce karşılığı “Trustee”’dir. Bu terimin neden seçildiği Veracruz Federe Devleti Belediye Rejimi incelenirken açıklanacaktır.} 676 _{Grindle, Going Local, Decentralization, Democratization and The Promise of Good Governance, sf. 39}

151

çıkarılmaktadır. Ayrıca belediyelerin bağlı oldukları federe devletlerle güçlü ve kalıcı bağları bulunmaktadır678_{, bu sebeple Veracruz Federe Devleti’nde belediye rejimi incelenecektir.}