Valeriana Türlerindeki Biyoaktivite Çal malar

Valeriana türlerinin ekstreleri genellikle terapide sedatif,

antispazmodik, karminatif, hafif a kesici ve hipotansif olarak kullan lm r.21,47

2.3.1.Sedatif Aktiviteleri

Valeriana türlerinin sedatif etkileri eski zamanlardan beri

bilinmektedir. Bos ve arkada lar n çal mas nda Valeriana türlerinden

Valeriana officinalis, Valeriana wallichii, Valeriana edulis kök ve rizomlar

sedatif olarak kullan lan bitkisel ilaç haz rlamak için kullan lm r. Bu üç türün kat ve oral doz formlar nda kullan lm r. Ayr ca Valeriana

officinalis’in tentür ve çaylar haz rlanm r. Valeriana’lar n hangi

asit, valepotriatlar( isovaltrat, acevaltrat, didrovaltrat, isovaleroksihidroksididro valtrat ) ve valerenik asit türevlerinin ( hidroksivalerenikasit, asetoksivalerenikasit ) bu etkiye neden oldu u söylenmi tir. Bu yüzden bitkisel ilaç kompozisyonlar farkl k göstermi tir.

48

Sulu Valeriana ekstrelerine amino asitler ilavesiyle yap lan deneyler sonucu glutaminin yüksek konsantrasyonda oldu u ekstreler sedatif etki göstermi tir.49

Bodesheim ve arkada lar Valeriana officinalis’lerdeki alkaloit ve lignanlar n izolasyonu ve reseptöre ba lanma özelliklerini incelemi lerdir. Valeriana officinalis’in köklerinden alkaloitler ve 7,9';7',9 diepoksilignanlar izole edilmi tir. Bu diepoksilignanlar n etkileri 5HT1A-,

GABAA-, benzodiazepin ve -opiatreseptör gibi de ik radyoreseptörleri

ile e le meleri analiz edilmi tir. (+)-1-Hidroksipinoresinolun, 5HT1A-

reseptörü ile e le ti i gösterilmi tir.50

Ba ka bir çal mada seskiterpenlerin beynin amiglandinlerine do rudan etkili oldu u ve valerenik asitin sedasyon yapt , GABA dü e ini inhibe etti i gösterilmi tir. Valepotriat olarak bilinen uçucu olmayan monoterpenler ilk defa 1966 y nda izole edilmi tir ve etki mekanizmas n tam bilinmemesine ra men SSS tabanl sedatif etkilere sahip oldu u bulunmu tur. Alkolle yap lan ekstrelerin sedatif etkili oldu u, belirtilmi tir. Hendriks ve arkada lar n çal mas nda Valeriana

officinalis ’den izole edilen valerenik asit, farelerin çekme ve dönme

performans etkilemi tir. Ayr ca valerenik asitin pentobarbitüratlar n indükledi i uyku zaman uzatt görülmü tür. Sonuç olarak valerenik asitin SSS de yat özelli e sahip oldu u belirtilmi tir.51

Valeriana adscendens’in metanollü ve sulu ekstrelerinin

GABA üzerindeki etkisi çal lm r. Methanollü ekstrenin GABA’y inhibe ederken, sulu ekstrenin etkisinin olmad gözlemlenmi tir.52

Valerenik asit kullanarak GABA reseptörlerindeki klorit ak stimüle edilmi tir ve valerenik asitin moleküler mekanizmas analiz etmek için; GABAA reseptörleri incelenmi tir. Valerenik asitin GABAA

reseptörlerini inhibe etti i belirtilmi tir.53,54

nsomnia tedavisi ile ilgili çal mada sekiz gönüllü denek üzerinde 450 mg ve 900 mg Valeriana içeren sulu ekstreler denenmi tir. Uykuya dalma süresinde 450 mg olan doz grubu anlaml sonuçlar verirken 900 mg olan doz grubunda, 450 mg olan gruptan farkl ya da fazla bir aktivite görülmemi tir.55

Cerny ve arkada lar n ara rmas nda uyku düzensizliklerine kar Valeriana/Melissa içeren uykuya yard mc bitkisel

galenik formülasyonlar n etkileri ve tolere edilebilirli i ile ilgili sa kl gönüllülerle kontrolsüz , plasebo kontrollü , çift kör, paralel grup, çok merkezli denekler yard yla bir çal ma yap lm r. Valerian/Melissa kar n plaseboya göre % 33 oran nda daha yüksek uyku kalitesine sahip oldu u görülmü tür.56

Valepotriatlar n genel anksiyete bozuklu una etkileri: randomize ve plasebo kontrollü çal ma ile anksiyete bozuklu u olan 36 yatan hastada 4 hafta içinde 3 farkl grupta incelenmi tir. Bu gruplar valeportriat, diazepam ve plasebodur. Sadece diazepam ve valepotriat gruplar HAM-A’n n fiziksel faktörlerinde belirli etkile imler göstermi tir. Ayr ca diazepam gruplar n STAI etkile iminde rol ald gözlemlenmi tir.

Valepotriatlar n anksiyetenin fiziksel semptomlar üzerinde etkili oldu u görülmü tür.57

Ba ka bir çal mada da Valeriana ekstrelerinin ve valerenik asitlerin 5HT5a reseptörleri üzerinde yeni parsiyal agonist etkileri oldu u

görülmü tür. Menapoz dönemindeki ço u kad n benzodiazepam kullanmak yerine Valeriana preparatlar kullanmay tercih etti i belirtilmi tir. Dikkat art ve fizikomotor performanslar üzerinde çok etkili olmasa bile Valeriana preparatlar n insomnia tedavisinde oldukça etkili oldu u görülmü tür.58

nsomnia tedavisi ile ilgili ba ka bir çal mada da Valeriana

officinalis ve triazolam n kar la lmal çal mas nda dokuz sa kl bireye 500mg ve 1000mg Valeriana ile 0.25 mg triazolam verilmi tir. Çift kör denemeler sonucunda insomnia tedavisinde Valerianalar n

benzodiazepinlerden daha iyi bir alternatif oldu u görülmü tür.59

Valeriana kök ekstrelerinin ( Valdispert ® ) SSS depresyon etkileri Leuschner ve arkada lar taraf ndan incelenmi tir. Klorpromazin ve diazepamla do rudan kar la lmal test edilen Valeriana ekstrelerinin orta dereceli sedatif aktiviteye sahip olduklar saptanm r. Ekstreler sadece zay f antikonvülzan aktivite göstermi tir.60

Eczac kta uzun süredir birincil kullan m alan olarak SSS de trankilizan ve ikincil kullan m alan spazm giderici olarak % 25-60 alkollü

Valeriana ekstereleri kullan lm r. Özellikle Almanya’da birçok pratisyen hekim bitkisel ilaçlar reçetelendirmektedir. Bitkisel ilaçlar için monograflar geli tirilmi tir ve bu monograflar hastal klar n verimli tedavi ekillerini göstermekte kullan lm r. Fakat ngiltere’de çok az bitkisel reçete yaz lmakta olup Valeriana’lar OTC olarak s fland lm r. Valeriana

ekstresi bütün bitkisel tedavi ürünlerinde do rudan ya da dolayl olarak trankilizan ve uyku verici olarak kullan lm r. ngiltere’de en fazla 25 ürün varken Almanya’da 400 ürün vard r. Bu ürünler toz bitki maddeleri veya kuru ekstre içermektedir. Tablo 8’ de örnekler verilmi tir.61

Tablo 8: Almanya’da sat lan Valeriana ekstresi içeren farkl ürün örnekleri

Türkiye’de de 160 mg standart Valeriana ekstresi ve 80 mg standart Melissa ekstresi içeren Nervikan draje, 150 mg standart

Valeriana ekstresi içeren Solgar ( Valerian root ) kapsül ,140 mg standart Valeriana ekstresi içeren Cirkulin Valerian tablet isimli üç adet ürün

bulunmaktad r.

Valeriana kökleri spazmolitik ve sakinle tirici aktiviteye sahip

oldu u ve nonspesifik santral sinir sistemi inhibisyonu yapt belirtilmi tir.34

Ürün Ad ( tescilli ) Lot No

Doz

Formu çerik Üretici Firma

Baldrian Dispert stark 288015 kapl tablet 125 mg valerian ekstresi Lyssia D-30173 Hannover Baldrisedon mono C003 kapl tablet 190 mg valerian ekstresi Much D-42781 Haan Baldrian Phyton 250 1273A2 kapl tablet 250 mg valerian ekstresi Merckle D-89143 Blaubeuren Regivital Baldrian Perlen ekstresi 612075 yuvarlak tablet 95 mg valerian ekstresi Togal D-81675 München Sedalint 9509006 kapl tablet 220 mg valerian ekstresi Engelhard D-60316 Frankfurt

2.3.2.Antimikrobiyal Aktivite

Fuzzati ve arkada lar Valeriana capens’in lipofilik ham ekstrelerinin antifungal aktivite gösterdi ini saptanm r.37

Ba ka bir çal mada Valeriana officinalis L. üretilen select ve anhthose kültürlerinin antimikrobiyal etkileri ara lm r. Select kültür

Aspergillus niger, Escherichia coli, Straphylococcus aureus, Saccharomyces cerevisia kar güçlü antomikrobik etki gösterirken,

anhthose kültürün etkisiz ya da çok az etkili oldu u, sadece

Pseudomonas aeruginosa da etkili oldu u görülmü tür.22

2.3.3.Antispazmodik Aktivite

Avrupa’da uygulanan geleneksel tedavi yöntemlerinde

Valeriana officinalis’in antienflamatuvar etkili oldu undan bahsedilmi tir. Valeriana offinalis ekstrelerindeki valeranon trankilizan etkiler gösterirken,

valerenik asitin spazmolitik ve kas gev etici özellikleri oldu unu gösterilmi tir.62

Ekvatorda yeti en ve yerli kabilelerde antispazmodik, stres giderici ve sedatif olarak kullan ld belirtilen Valeriana microphylla topraküstü bile enleri çal r. Sedatif etkisinin yan nda antispazmolitik etkisi de belirlenmi tir.34

2.3.4.Di er Aktiviteleri

Valeriana ve Kava’n n strese kar fizyolojik ve psikolojik

yan tlar bulmak için 54 sa kl denek üzerinde ara rma yap lm r. Bir hafta boyunca bir gruba 120 mg kava, di er gruba 600 mg Valeriana verilmi tir. Her iki grupta da strese kar azalma belirtileri görülmü tür.63

ngiltere’deki baz t bbi bitki türlerinin serbest radikallere kar antioksidan etkileri invitro deneylerle incelenmi tir. Valeriana officinalis’in sedatif ve narkotik etkili oldu u belirtilmi tir. Kök ve yapraklarda antioksidan etkisinin oldu u belirlenmi , çiçeklerinde antioksidan etki belirlenememi tir.64

Valeriana köklerinden sulu etanolle tentür haz rland ktan

sonra, kalan bitki k mlar polisakkarit izolasyonu için s cak su ile ekstre edilmi tir. Polisakkaritler sulu etanolle çözündü ü için miktar çok az bulunmu tur. Suda çözülebilen polisakkaritlerin, mitojenik ve komitojenik test sonuçlar na göre farkl immünstimülan etki gösterdi i belirlenmi tir. Ayr ca, ultrasonikle tirmenin, etanolde olu an polisakkaritlerin polimer özelli ini kaybettirdi i saptanm r.65

Ebringerova ve arkada lar Valeriana officinalis köklerinden,

Rudbeckia fulgida’ n ye il k mlar ndan, Plantago lanceolata’ n yapraklar ndan elde edilen polisakkaritlerin, immunmodulator etkileri invitro mitojenik ve komitojenik ratlarda timotik testler kullan larak incelenmi . Polisakkaritlerin kimyasal yap lar n farkl klar göstermesine ra men immunmodulatör etkilerinin benzerlikler gösterdi i saptanm r. Ayr ca Valeriana oficinalis’den elde edilen polisakkaritlerin, kemik ili i hücrelerinin ba kl k i levlerini stimule etti i gözlemlemi tir.66

Valeriana officinalis’ den izole edilen lignan türevlerinden

olivil, rat ve insan A1 adenozin reseptör hücrelerinde parsiyal agonist etki

göstermi tir. Olivil, adenozin yap na ba olmayan ilk nonnükleozit adenozin reseptör agonisti olarak belirtilmi tir.45

Valeriana fauriei ekstrelerindeki valtrat n viral m-RNA’lar n

sitoplazmik akümülasyonlar art rmakta etkili olan Rev üzerinde, rev- transport inhibitör aktivite gösterdi i belirtilmi tir. MT-4 hücresine hiçbir sitotoksik etki göstermeden AIDS’e neden olan HIV-1 virüsünün ürünü p- 24 ü inhibe etti i belirtilmi tir.67

Ya lar 21 ile 62 aras nda de en 5 erkek 1 kad n 6 sa kl dene e 600 mg Valeriana tek doz olarak sabah 8 de verilmi tir.

Deneklerin 8 saat süreyle serum örnekleri LC/MS ile analiz edilmi tir. Valerian dozu verildikten 5 saat sonra valerenik asit gözlemlenmi tir. Analiz sonuçlar na göre valerenik asitin yar lanma ömrü 1.1 ± 0.6 saat aras nda ç km r. Bu da etkiden sorumlu k mlar n valerenik asit oldu unu dü ündürmektedir.68

Valeriana officinalis L.’ nin etanollü ekstrelerinin

antipikrotoksin etkisi ara lm r. Saf valerenik asitin 12,5 mg/kg dozda antipikrotoksin etki gösterebilece i belirtilmi tir.69

Marder ve arkada lar n çal mas nda Valeriana’lardaki flavonoitlerden 6-metilapigenin’in anksiyolitik etkili oldu u ve 2S(- )hesperidinin uyku verici özelli ini aktive etti i ispatland . 6-metilapigenin ve 2 S(-)hesperidinin, SSS’ de etkili oldu u ve bu alanda iyi bir ilaç olabilece i belirtilmi tir.Bir ba ka çal mada da Fernandez ve arkada lar MA ve HN için ayn sonuçlara ula makla beraber, Valerianalar hakk nda

birtak m üphelerin de erlendirilmesi gerekti ini vurgulam lard r. K saca bu üpheler;

a-Valepotriatlar n, valerononlar n ve uçucu ya bile iklerinin, ratlar n beyinlerindeki glukoz döngüsündeki mekanizmas tam olarak ayd nlat lamam r.

b-Ortamda su varsa valepotriatlar ayr ma ürünü olan baldrinallere dönü ür ve baldrinal aktive olur.

c-Valeriana’lar n farkl türlerinin kök ve rizomlar farkl bile enlere sahiptir.

Bu sebeplerden dolay , Valeriana’lar n etkilerinin hangi bile ik ve hangi mekanizma üzerinden etkili oldu u tam olarak belirlenememi tir.70

2.3.4.Yan Etkileri

Valeriana’n n yakla k 20 graml k dozu, 24 saat içinde ortadan

kalkan bitkinlik, kar na giren kramplar, gögüste s ma, ba dönmesi, el titremesi ve midriyazis gibi semptomlara neden olmu tur.71