Uygulayıcı Yapı Değerlendirme Sonucu ve İyileştirme Önerileri

KOBİ ve Sosyal Kalkınma MDP’leri paralel olarak yürüten İZKA’nın, yeni kurulan bir yapı olmasına ve uygulamada bazı aksaklıklar ve sıkıntılar ile karşılaşılmasına rağmen genel olarak yeterli ve beklenenin üzerinde bir performans sergilediği düşünülmektedir. Ancak uygulama alanında, MDP’lerden sorumlu üç süreç temel alınarak yapılan değerlendirmede çoğunlukla aksaklıkların olduğu alanlara yoğunlaşmıştır.

Programların uygulanmasına ilişkin öne çıkan konular:

 ÖBGP’nin mali destek programı tasarımına yeterli girdi sağlayacak detayda olmayışı

 Elektronik bilgi sisteminin eksikliği

 Programlar kapsamında çok sayıda projenin desteklenmesinin uzmanlar üzerinde oluşturduğu iş yükü

 Programların uygulanmasında geçerli bir izleme sistemi bulunmayışı

 İzleme işlevinin denetim ve kontrol işlevi ile beraber yürütülmesi

 Projelerin ve programın geçerli bir risk planlarının bulunmaması

 Satın almalara ilişkin prosedürlerin yararlanıcılar açısından zorlayıcı olduğu

 Eş finansman kuralı ve miktarının kar amacı gütmeyen kuruluşları zora soktuğu şeklindedir.

Program tasarımının temel dayanağı olan “Ön Bölgesel Gelişme Planı”’nın mali destek programı tasarımına yeterli girdi sağlayacak detayda olmadığı düşünülmektedir. Daha kapsamlı ve detaylı hazırlanması gereken planın, hedeflerine ilişkin göstergelerin yanında, bu göstergelerin mevcut değerleri belirlemiş ve ulaşılmak istenen, hedef değerlerinin tanımlanmış olması gerekmektedir.

Programları izlenmesi esnasında bir elektronik bilgi sisteminin mevcut olduğu ancak kullanılamadığı görülmüş, işler durumdaki bir sistemin eksikliği verilerin takibi, kayıt altına alınması, raporlanması gibi görevleri daha zor hale getirerek uzmanların iş yükünü arttırmıştır. Böyle bir sistemin varlığı ve aktif kullanılıyor oluşu sadece izlemenin değil, tüm ilgili süreçlerin yönetimini kolaylaştıracaktır.

Öncelikli iyileştirme alanı olarak öne çıkan bu konuda mümkün olduğunca çabuk adım atılmalı, tüm süreçleri entegre eden bir sisteme geçiş yapılmalıdır.

Elektronik bilgi sisteminin eksikliğinin oluşturduğu iş yoğunluğu dışında, program tasarımı esnasında birimlere ve uzmanlara yönelik iş yükü analizi yapılmadığı, program çerçevesinde sözleşmesi imzalanan çok sayıda projenin sınırlı sayıda uzmana dağıtıldığı görülmüştür. Bu durumun yarattığı olağandışı iş yükü önce program yönetimi birimini, ardından izleme birimini zor durumda bırakmıştır.

Buna ek olarak mali denetim ve kontrol faaliyetlerinin izleme birimi tarafından yürütülüyor oluşu, izleme uzmanlarının projelerin içeriğinden çok mali detaylarına yoğunlaşmalarına sebep olmuştur. Bu durum uzmanların, yararlanıcıların proje faaliyetlerine ilişkin gerekli yönlendirmeleri yaparak desteklemelerine olanak tanımamıştır. Bu alanda alınması gereken birkaç önlem bulunmaktadır.

Öncelikle ajans genelinde, birimlere iş yükü analizi yapılarak kurumsal kaynak planlamasında kullanılabilecek girdilerin, kurum insan kaynağının mevcut durumunun tespiti yapılmalıdır. İkincil olarak, söz konusu MDP’lerde olduğu gibi birimlerin mevcut kapasitesinin ötesinde iş yükü oluşması durumunda belirli alanlarda dış kaynak kullanılması seçenekler dahilinde bulundurulmalıdır. Örneğin,

standart hale getirilmiş mali denetim ve kontrol faaliyetleri ajans uzmanlarının yönetiminde dış kaynak kullanılarak yürütülebilir. Bu çözümler uzmanların, izleme ve değerlendirme fonksiyonu üzerinde daha fazla durabilmelerine ve yararlanıcılara yürütmekte oldukları projeler konusunda danışman veya mentör gibi destek olabilmelerine de imkan tanıyacaktır.

Programlarda eksikliği görülen bir diğer konu da risk yönetimi alanında olmuştur. Programlara çıkılmadan ajans içinde programlara ilişkin risk yönetimi planının yapılmadığı, ayrıca yararlanıcıların projeleri için kapsamlı ve geçerli bir risk yönetim planı oluşturma yönünde yeterince yönlendirilmediği görülmüştür. Ortaya çıkabilecek beklenmedik durumların ve bu durumların nasıl yönetileceklerinin tanımlandığı risk planlarının eksikliği öngörülebilir sorunlara erken müdahale yapılmasını gerek ajans gerekse yararlanıcılar açısından zorlaştırmaktadır.

Risk yönetimi, fazla efor sarf etmeden hızlı bir şekilde çözüme kavuşturulabileceğinden dolayı hızlı kazanım olarak öne çıkmaktadır. Öncelikle, program tasarımı esnasında ajans içerisinde ilgili süreçlerin tamamının sorumlularının bir araya geleceği bir atölye çalışması gerçekleştirilerek tasarlanmakta olan programa, programın önceliklerine, kaynaklarına, hedef gruplarına vb. alanlara ilişkin riskler tartışılarak tanımlanmalı ve yönetilip yönetilemeyecekleri tartışılmalıdır. Program tasarımını geliştirmeye de katkı sağlayacak olan bu çalışmanın sonucunda kısa bir risk yönetim planı hazırlanarak ilgili uzmanlar ile paylaşılmalıdır. Yararlanıcıların bu planı oluşturmaları yönünde yapılması gereken ise, MDP başvuru formunda risklerin tanımlanması ve yönetilmesine yönelik planın hazırlanacağı bir bölüm açılmasıdır. Bu bölüm bağımsız değerlendirme esnasında da yönetilemeyecek risklerin olduğu projelerin tespit edilmesine katkı sağlayacaktır.

Öne çıkan diğer bir konu projelerde yararlanıcılara uygulanan satın alma usülleri olmuştur. Pek çok yararlanıcının aşina olmadığı bu usüllerin, projelerin verimliklerinin düşmesinde de önemli role sahip oldukları görülmüştür. Ancak mevzuat gereği uygulanan bu usüllerin değiştirilmesi ajansın inisiyatifi dahilinde olmasa da, her prosedür için limitlerin yükseltilmesi, yine ajans inisiyatifinde yükseltilemiyor ise, konu ile ilgili üst makamlara talepte bulunulması önerilmektedir. Bu usüllerin daha basit hale getirilerek esnekleştirilmesinin daha fazla yararlanıcı adayını programlara çekmesi ve gelen proje başvurularının kalitesinin arttırılmasında olumlu rol oynayacağı düşünülmektedir.

Sosyal Kalkınma MDP yararlanıcılarını sıkıntıya sokan bir konu da eş finansman kuralı ve miktarı olmuştur. Eş finansmanın toplam proje bütçesinin %25’i oluşu ve projenin banka hesabına destekten önce yatırılması kuralı program yararlanıcılarının mali yapıları açısından zorlayıcı olmuştur. Bu konu ile ilgili öne çıkan iki öneri bulunmaktadır. İlk olarak, bu miktarın azaltılması daha küçük ölçekte olan STK’leri da programdan destek almaya teşvik edecektir. İkinci olarak, proje için ayrılan insan kaynaklarının eş finansman dahiline alınması bu miktarın temininde sorun yaşayan kurum ve kuruluşlar için önemli bir esneklik sağlayacaktır.

Ekler

EK 1: Değerlendirme soruları tablosu ve her iki program için mantıksal çerçeveler EK 2: İZKA personeli ile gerçekleştirilen mülakatlarda öne çıkan konular

EK 3: KOBİ MDP Odak Grup Mülakatları’nda öne çıkan konular

EK 4: Sosyal Kalkınma MDP Odak Grup Mülakatları’nda öne çıkan konular EK 5: KOBİ MDP Uzman Paneli’nde öne çıkan konular

EK 6: Sosyal Kalkınma MDP Uzman Paneli’nde öne çıkan konular EK 7: Araştırma Dökümanları (CD)

7.1. KOBİ MDP kapsamında desteklenen projelere ilişkin oluşturulan veritabanı

7.2. Sosyal Kalkınma MDP kapsamında desteklenen projelere ilişkin oluşturulan veritabanı 7.3. KOBİ MDP Yararlanıcı Anketi Formu

7.4. Sosyal Kalkınma MDP Yararlanıcı Anketi Formu

7.5. KOBİ MDP Yararlanıcı Anketine Cevap Veren Yararlanıcı Listesi

7.6. Sosyal Kalkınma MDP Yararlanıcı Anketine Cevap Veren Yararlanıcı Listesi 7.7. KOBİ MDP Yararlanıcı Anketi Yanıt Tablosu

7.8.1. Sosyal Kalkınma MDP Yararlanıcı Anketi Yanıt Tablosu

7.8.2. Sosyal Kalkınma MDP Yararlanıcı Anketi Yanıt Tablosu – 2. bölüm 7.9. Uygulayıcı Yapı Olgunluk Değerlendirmesi Anket Formu

Bibliografya

Anket. (2013, Temmuz-Ağustos). KOBİ MDP Yararlanıcı Anketi. İzmir.

Anket. (2013, Temmuz-Ağustos). Sosyal Kalkınma MDP Yararlanıcı Anketi. İzmir: EY.

DPT. (2008). Ek_IV_Satinalma_Prosedurleri_DPT_izmir.doc. İzmir.

DPT. (2009). Kalkınma Ajansları İçin Proje Uygulama Rehberi. Ankara.

English Partnership. (2008, Ekim). Additionality Guide:A standart approach to asessing the additional impact of intervention.

Ersayın, Z. (2012). Kamu Müdahalelerinde Katkısallığın Değerlendirilmesi: Çukurova ve İzmir Kalkınma Ajansları KOBİ Destekleri Örneği Uzmanlık Tezi. Ankara: T.C. Kalkınma Bakanlığı.

EY analizi. (2013).

EY. (2013). Olgunluk Değerlendirmesi Aracı.

EY. (2013, Haziran). Sosyal Kalkınma MDP Küme Analizi. İzmir.

İZKA. (2013, Mayıs-Haziran). İZKA'dan temin edilen programlara ilişkin bilgiler. İzmir.

İZKA. (2008). KOBİ Mali Destek Programı 2008 Yılı Proje Teklif Çagrısı Başvuru Rehberi. İzmir.

İZKA. (2008). Sosyal Kalkınma Mali Destek Programı 2008 Yılı Proje Teklif Çagrısı Başvuru Rehberi. İzmir.

İZKA. (2009). TR31/08/KOBİ01, KOBİ Mali Destek Programı Asil Liste. İzmir.

İZKA. (2009). TR31/08/SK01, Sosyal Kalkınma Mali Destek Programı Asil Liste. İzmir.

İZKA, M. E. (2013, Mayıs-Haziran). İZKA MDP ekip üyeleri ile gerçekleştirilen mülakatlar. (U. S. EY, Röportajı Yapan)

KOBİ MDP, Y. (2013, Temmuz). KOBİ MDP Yararlanıcıları ile gerçekleştirilen odak grup mülakatları. (U. S. EY, Interviewer)

Panelistler, S. K. (2013, Eylül 30). Uzman Paneli. (EY, Röportajı Yapan)

Scottish Enterprise. (2008, November 1). Additionality & Economic Impact Assessment Guidance Note: A Summary Guide to Assessing the Additional Benefit, or Additionality, of an Economic Development Project or Programme. Glasgow.

Sosyal Kalkınma MDP, Y. (2013, Temmuz). Yararlanıcılar ile Gerçekleştirilen Odak Grup Toplantıları. (U. S. EY, Röportajı Yapan)

TCMB. (2013, Eylül). İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı (KKO). Ekim 4, 2013 tarihinde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası: http://www.tcmb.gov.tr/imalat/KKO.html adresinden alındı

TCMB. (2012). Sektör Bilançoları (Yayınlar). Ekim 7, 2013 tarihinde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası:

http://www.tcmb.gov.tr/sektor/yayinlar.htm adresinden alındı

TİM. (2013, Eylül). İhracat rakamları. Ekim 4, 2013 tarihinde Türkiye İhracatçılar Meclisi:

http://www.tim.org.tr/tr/ihracat-ihracat-rakamlari-tablolar.html adresinden alındı TPE. (2013). İstatistikler. Retrieved Ekim 7, 2013, from Türk Patent Enstitüsü:

http://www.tpe.gov.tr/portal/default2.jsp?sayfa=135

TÜİK. (2011). İşgücü istatistikleri. Retrieved Ekim 4, 2013, from Türkiye İstatistik Kurumu:

http://tuikapp.tuik.gov.tr/isgucuapp/isgucu.zul

TÜİK. (2011, Mart). İZKA 2008 Yılı Mali Destek Programları Yararlanıcı Memnuniyet Araştırması Raporu. İzmir:

TÜİK.

EY Hakkında

EY bağımsız denetim, vergi, kurumsal finansman ve danışmanlık hizmetlerinde bir dünya lideridir. Anlayışımız ve kaliteli

hizmetlerimiz dünya ekonomisi ve sermaye piyasalarında güvenin oluşmasına katkıda bulunmaktadır. EY, güçlü yönetim ekibiyle tüm paydaş gruplarına verdiği sözleri yerine getirmekte ve bu şekilde çalışanları, müşterileri ve içinde yer aldığı diğer çevreler için daha iyi bir çalışma dünyası yaratılmasında önemli bir rol üstlenmektedir.

EY adı küresel organizasyonu temsil eder ve Ernst & Young Global Limited'in her biri ayrı birer tüzel kişiliğe sahip olan bir veya daha çok üye firmasını temsil edebilir. Sınırlı sorumlu bir Birleşik Krallık şirketi olan Ernst & Young Global Limited müşteri hizmeti sunmamaktadır. Daha fazla bilgi için lütfen ey.com adresini ziyaret ediniz.

© 2013 EYGM Limited.

Tüm Hakları Saklıdır.

Sadece genel bilgi verme amacıyla sunulan bu yayın muhasebe, vergi veya diğer profesyonel hizmetler alanında geçerli bir kaynak olarak kullanılması amacıyla hazırlanmamıştır. Belirli bir konuya ilişkin olarak ilgili danışmana başvurulmalıdır.

ey.com/tr

vergidegundem.com

facebook.com/ErnstYoungTurkiye twitter.com/EY_Turkiye